Bevalling en geboorte vroeger bij de Germanen

Weinig is bekend over het verloop van een bevalling bij de Germanen, volken die voornamelijk in Scandinavië en het huidige Duitsland en Nederland woonden. Wel staat vast dat zij tal van magische middelen kenden om een bevalling voorspoedig te laten verlopen. Vroedvrouwen konden helpen bij het uitvoeren van dergelijke riten, want mannen waren waarschijnlijk in principe niet bij een bevalling aanwezig. De vaders keurden slechts het kind nadat het geboren was. Wanneer de baby er bijvoorbeeld te slap uitzag, werd het te vondeling gelegd. Wanneer het al voeding tot zich genomen had, mocht het opvoeden van het kind echter niet meer geweigerd worden.

Een bevalling bij de Germanen

Net als bij andere volkeren uit de oudheid kenden de Germanen speciale goden, die tijdens de geboorte van een kind te hulp konden komen. Heilige voorwerpen en offerriten konden de bevalling ook succesvol laten verlopen in de ogen van de Germaanse vrouwen. Als het baringsproces desondanks verkeerd afliep en de moeder stierf, geloofden de Germanen dat zo'n vrouw na haar sterven bij de goden voortleefde, een eer die gestorven krijgers eveneens ten deel viel.

Godheden rond de bevalling

Germaanse godheden die onder meer ten taak hadden om een vrouw tijdens de baring bij te staan, waren Holda, Perchta en Freya. Perchta was immers een beschermer van nog niet geboren kinderen en de god van de vruchtbaarheid Freya was zeer strijdbaar. Deze goden konden dan ook aangeroepen worden tijdens de bevalling.

Germaanse baringsrituelen

Naast het aanbidden van goden konden ook speciale riten worden uitgevoerd om de bevalling tot een goed einde te laten komen. Een varken, dat symbool stond voor de vruchtbaarheid, kon geofferd worden. Voor een Germaan was dat geen kleine gift, want een varken was een kostbaar bezit.

Verder kon een bosje geel walstro in het bed van de barende vrouw gelegd worden. Dat gebruik werd echter in de vroege middeleeuwen door een kerkvergadering verboden en vervloekt, wat overigens niet het algehele einde van deze praktijk betekende.

De praktijk om kinderen te vondeling te leggen

De strijd was de Germanen niet vreemd. Net als in de oude Griekse stad Sparta moesten de Germaanse kinderen dan ook een krachtige bouw hebben. De Germaanse vaders bepaalden daarom op het moment na de geboorte of zij hun kind dat op de grond neergelegd was, zouden optillen. Dit symboliseerde namelijk de acceptatie van het kind. De vader gaf daarmee aan dat hij het kind wilde gaan opvoeden.

Afgewezen Germaanse kinderen

Als de vader echter besloot om zijn kind niet op te rapen, betekende dat de afwijzing van het kind. De baby zou met een bootje de zee opgeduwd worden of onder een boom gelegd worden. Ook kon het kind in een speciale stenen bak gelegd worden. Een weldoener kon het eventueel daaruit oppakken om het kind alsnog op te voeden.

Bescherming van kinderen

Volgens de Romeinse geschiedschrijver Tacitus waren de Germanen er echter niet op uit om hun nageslacht te vernietigen. Hoewel zijn beschrijving de Germaanse leefwijze verheerlijkt, waren er inderdaad wetten die de mogelijkheden om kinderen af te wijzen, beperkten. Als een kind namelijk voedsel of heilig water genuttigd had, mocht het niet meer te vondeling gelegd worden. Aan vroedvrouwen werd er dan ook (zelfs tot het einde van de middeleeuwen toe) het advies gegeven om met honing aan hun vinger de binnenkant van het babymondje te bevoelen.

De ooievaar als Germaanse erfenis

Verscheidene hedendaagse rituelen rond de geboorte vinden ook hun oorsprong in de Germaanse gebruiken. Zo zou de Vlaamse gewoonte om suikerbonen met een amandelvulling te eten, van Germaanse origine zijn.

De ooievaar als levensbrenger

Ook de associatie van ooievaars met de geboorte van een kind vindt zijn wortels in de Germaanse taal. Als aanduiding voor deze vogel gebruikten de Germanen namelijk een woord dat 'levensbrenger' of 'schatdrager' betekent. Een van de talloze Germaanse geloofsopvattingen rond de geboorte zou namelijk geweest zijn dat ooievaars kinderen brachten, een verhaal dat nu nog slechts kinderen wijsgemaakt wordt.