De geschiedenis van de Zijderoute

Eeuwenlang was de Zijderoute een verbinding tussen oost en west. Het was niet alleen een weg waarover goederen werden vervoerd, maar vooral ook een manier waarop nieuwe ideeën hun weg vonden naar andere streken.

De oorsprong van de Zijderoute

Keizer Wu van de Han-dynastie stuurde in 138 v.Chr. de generaal Zhang Qian er op uit om militaire relaties aan te knopen met koninkrijken ten noordwesten van de aartsrivalen van de Han-chinezen, de Xiongnu (of Hun) stam. Zhang Qian vertrok met 100 zwaarbewapende militairen, beladen met giften. Hij keerde pas dertien jaar later samen met één lid van zijn gewapende escorte terug,tien jaar daarvan had hij doorgebracht als gevangene van de Xiongnu. Hij was er niet in geslaagd relaties aan te knopen met andere rijken, wel had hij een enorme hoeveelheid informatie verzameld. Met name de informatie over de paarden in de Ferghana vallei (het huidige Uzbekistan, Kyrgyzistan en Tajikistan) fascineerde de Keizer. Hij stuurde nieuwe delegaties richting het gebied, die echter allemaal onverrichter zake terugkwamen. Uiteindelijk besloot de keizer tot een invasie, de eerste mislukte maar de tweede in 102 v.Chr. bracht het gehele gebied tussen China en de Ferghana vallei onder Chinese controle. Op deze manier hadden de Chinezen niet alleen de gewilde paarden binnen handbereik, maar ook nieuwe markten om hun goederen te verkopen.

Zijde

Zo'n vijftig jaar later zagen de Romeinse troepen van Marcus Licinius Crassus tijdens hun campagne in Parthië vlaggen van een onbekend materiaal. In korte tijd werd zijde zo populair in het Romeinse Rijk, dat iedereen die het zich permiteren kon zich er in hulde totdat Keizer Tiberius het dragen van zijde voor mannen verbood. De Romeinen braken zich het hoofd over de vraag hoe zijde werd geproduceerd. De Chinezen hielden de productie strikt geheim.

Volgens de legende werd zijde ontdekt toen op een dag een Chinese prinses per ongeluk een zijdeworm in haar kopje thee liet vallen en er vervolgens een draadje stof uitviste.

De naam

Hoewel de Zijderoute dus al eeuwenoud was is de naam relatief nieuw. In 1870 werd de route zo genoemd door de Duitse baron Von Richthofen. Toch was zijde slechts een van de vele producten die hun weg vonden van oost naar west en omgekeerd. Ook was er geen sprake van slechts één weg, maar van een netwerk van wegen, die Chineze steden vooral Changan (tegenwoordig Xi'an) in het oosten en andere steden van de Han en Tang-dynastie verbond met steden die meer naar het westen lagen zoals Samarkand, Buchara, Bishkek en Islamabad. De twee belangrijkste routes liepen ten noorden en zuiden van de Gobiwoestijn (of het Tarim bassin). Maar weinig reizigers legden het gehele traject af, de meesten reisden tussen enkele steden, verhandelden daar hun goederen, die vervolgens weer verder werden verhandeld door anderen. Chinezen verkochten hun goederen aan Centraalaziaten, die verkochten de goederen weer verder aan de Perzen, die vervolgens de spullen weer aan de Syriërs doorverkochten. Via de Syriërs belandden de goederen bij Joden en Grieken die de spullen verder verkochten aan de Romeinen. De route verbond op deze manier China, India en het Mediteranne Gebied en alles wat daartussen lag. De bloeiperiode van de Zijderoute vond plaats tijdens de Tang-dynastie (618-907). Vervolgens was er een periode waarin de handel inzakte, om opnieuw op te bloeien onder de Mongolen.De weg bleef eeuwenlang bestaan en raakte pas in onbruik met toenemende zeevaart van Europa naar Azië aan het einde van vijftiende eeuw .

Informatie

De Chinezen exporteerden met name zijde, jade, bont, brons, ijzer, porselein en specerijen. Ze importeerde goud, edelstenen,ivoor, glas parfum en textiel. Belangrijker misschien dan de goederen die werden uitgewisseld was de informatie die nu tussen allerlei volkeren en culturen werd uitgewisseld. Buskruit en papier waren belangrijke uitvindingen die hun weg vonden naar het westen. Omgekeerd werd het Boedhisme vanuit India in China geintroduceerd en bracht daar grote veranderingen teweeg. Ook de Islam en op kleinere schaal het Christendom en andere religies zoals het Zoroastrisme vonden hun weg naar China.

Nomaden

Een belangrijke rol in de handel en wandel van de Zijderoute was weggelegd voor nomaden. Nomaden speelden een belangrijke rol in het gebied ten westen van China, Mongoolse en Turkse stammen beheersten dit gebied. Zij konden de handel via de Zijderoute maken en breken. Zij waren degenen die voor een groot deel zorgden voor de uitwisseling van goederen en informatie. De handel en de bescherming van de handelskaravanen was een belangrijke bron van inkomsten voor de nomadische stammen. De steden op de weg van de Zijderoute waren afhankelijk van de nomadische stammen in de regio, tegelijkertijd profiteerden de nomaden ook van wat de steden te bieden hadden.

Marco Polo

De beroemdste reiziger van de Zijderoute is Marco Polo, ironisch is echter dat de moderne wetenschap ernstig twijfelt aan zijn verhalen. Marco Polo is naar alle waarschijnlijkheid nooit in China geweest en veel van zijn verhalen zijn dan ook dingen die hij heeft opgetekend uit de mond van anderen.