Hennep door de eeuwen heen

Marijuana, marihuana, Kemp of Cannabis sativa, heeft reeds meer dan 5000 jaar een bijzondere invloed gehad in verschillende, zeg maar alle culturen en gemeenschappen overal ter wereld. Er is geen andere plant, die zowel spiritueel als praktisch de mensheid zo sterk heeft geholpen. In de voor-christelijke periode, verwezen de Chinezen naar marijuana als de 'bevrijder van zonden' en in een latere perioden noemden ze de plant 'gever van genot. De befaamde keizer Shen nung schreef het voor tegen reuma, menstruatiepijn, malaria maar ook tegen verstrooidheid.. Als grondstof voor kleding is hennep eeuwenlang gebruikt in China en werd het beschreven in de verhandeling Rh-Ya, uit de 15de eeuw voor Christus.

India en hennep

Hindoes noemden hem de 'goddelijke gids' en de 'trooster der smarten'. Het werd in het oude India gebruikt tegen slapeloosheid, dysenterie en koorts. Het is de meest waarschijnlijke kandidaat voor de Soma uit de Rig-Veda, de heilige plant die 'de goden zichtbaar maakt'.

De oudste vondsten komen uit de steppen van Klein-Azië in het neolithicum. Hennep was toen een belangrijk gebruiksgewas voor ruwe textiel en touw en de zaden leverden een vette olie. In Roemenië en ook elders is verkoold hennepzaad gevonden. Hennepzaad zelf is niet bedwelmend, maar het is wel het meest hittebestendige deel van de plant, dat het smeulen van de planttoppen goed kan doorstaan. De daarbij gevonden schalen met een bepaalde vorm en met geometrische patronen suggereren dat het verbranden van hennep bij magische of religieuze handelingen plaatsvond. Misschien niet zo vreemd, want in latere tijden gebruikten de priesters in Thracië ook cannabis om in trance te raken.

In Mesopotamië werd het behalve als geneesmiddel, ook als roesmiddel bij voorspellingen en bezweringen toegepast. Herodotos heeft rituelen van de Scythen beschreven waarbij hennep op gloeiende stenen werd gegooid. De deelnemers raakten vervolgens buiten hun zinnen door de dampen.

Romeinen

Hennepgebruik was in het gehele Midden-Oosten bekend. Het werd door Romeinse soldaten op krijgstocht, waarschijnlijk mee naar Rome genomen. Hoewel het door verschillende Romeinse auteurs wordt vermeld, lijkt het niet dat hennep daar meer dan een incidentele rol vervulde. In de eerste eeuw na Christus citeert Plinius de beschrijving van de Potamaugis, de plant die een delirium veroorzaakt. Enkele jaren later is het weer Dioscorides die een nauw­keurige beschrijving en tekening van de hennepplant geeft en hij maakt melding van zijn bruikbaarheid bij het maken van touw en het genezen van oorpijn. De arts Galenus beschrijft in dezelfde periode het ge­bruik van hennep in een zoete toespijs, die na de maaltijd samen met een zoete drank gebruikt werd en grote hilariteit veroorzaakte. Hij beveelt het middel ook aan als remedie tegen oorpijn, opgeblazenheid en andere kwalen.

West-Europa

Waarschijnlijk vanwege het gebruik van de vezels en de zaden, is hennep of 'kemp' ook doorgedrongen in West-Europa. In 1896 werden in een in de buurt van Berlijn opgegraven grafurn uit de vijfde eeuw voor Christus hennepresten gevonden. Volgens Reiniger werd hennep in het noordelijk deel van Europa al als voedsel en als bedwelmend middel gebruikt in de periode dat ook de Scythen (in het Altai-gebied in Siberië) en de Chinezen de plant kenden en gebruikten. Volgens Bloomquist werd cannabis in de zesde eeuw al in bijna heel Europa gebruikt, behalve in het toenmalige 'verre westen'; wat dus neerkomt op het Middellandse Zee-gebied. In de dertiende eeuw waren uit hennep vervaardigde kledingstukken algemeen in gebruik in Zuid-Europa.

Decamerone en Pantagruel

In de Decamerone van Boccaccio (ongeveer 1353) komt een passage voor waarin sprake is van de drug die al door Marco Polo werd beschreven in het verslag van zijn bezoek aan de Alamut. Rabelais gaf in de 16e eeuw in het Derde Boek van Pantagruel een botanisch accurate beschrijving van hennep, dat hij 'pantagruellion' noemt. Hij noemde de toepassingsmogelijkheden als grondstof voor kleding en touwwerk, maar ook als medicijn en niet te versmaden genotmiddel. Dat laatste zou, volgens het verhaal, een ontdekking zijn van zijn held Pantagruel. Het schijnt echter dat Rabelais zijn kennis geput heeft uit de geschriften van Galenus. In medische geschriften uit de 17e en 18e eeuw wordt hennep enkele malen genoemd: als bruikbaar geneesmiddel dat echter 'het hoofd vult met dampen' {The New London Dispensatory van 1682) en als preparaat dat vrolijkheid veroorzaakt (Alander in 1763). Van een gebruik van enige omvang, hetzij medisch of niet-medisch, was echter duidelijk geen sprake.

Toch vinden we Cannabis ook terug bij Dodonaeus: 'Kemp-saedt is moeyelyck om verteeren: is de maghe en 't hoofdt teghen ende doet in 't lichaem quaede vochtigheden groeyen/ nochtans zijn der sommighe die dat selve saedt roosten/ ende met het banchet pleghen te eten. Dit bancket is 't gene dat men in 't laetste voor de maeltijden eet om vroligheydt te verwecken. Sap uyt het versch ende noch groen cruydt van Kemp gestooten, verdrijft de pijne ende weedom in d'ooren, daerin ghedruyst (gedruppelt).'

De geschiedenis van hennep stopt natuurlijk niet bij Dodonaeus, wij stoppen wel met dit artikel, maar hennep gaat gewoon door met de hele wereld te intrigeren. En dat zal de plant nog eeuwen blijven doen.