Het Paleis van de Volksvlijt

Een concertzaal voor 9.000 man in een 64 meter hoog gebouw van glas en gietijzer. Het is een ongekend staaltje 19e eeuwse architectuur. Er stond tot 1929 een prachtig gebouw in het centrum van Amsterdam. Het was een waar paleis. Het nam een belangrijke plek in in de Nederlandse samenleving. tragisch genoeg is het gebouw door brand verwoest en staat er thans op dezelfde plek een vrij lelijk gebouw van de Nederlandse Bank. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoudsopgave:

• Het Glazen Paleis
• Sarphati
• Viotta
• RAI
• Beurs
• Financieel
• Titanic
• Brand
• Herbouw

Het Glazen Paleis

Het Paleis van de Volksvlijt was een schitterend gebouw van gietijzer en glas aan het Frederiksplein in Amsterdam. Op 18 april 1929 om 3 uur ‘s morgens is het glazen paleis door een brand verwoest.

Sarphati

Samuel Sarphati richtte de vereniging voor Volksvlijt op. Hij deed dat nadat hij de eerste wereldtentoonstelling in het Crystal Palace in Londen had bezocht. De vereniging had als doel om de wetenschap, handel, kunst en nijverheid ten toon te stellen voor een breed publiek. Hiervoor had men een nieuw gebouw nodig. Cornelis Outshoorn werd tot bouwmeester benoemd. Hij ontwierp een schitterend gebouw, waarschijnlijk het mooiste gebouw dat ooit in Nederland heeft gestaan.

Viotta

Het gebouw is geopend in 1864. Amsterdam had nu zijn eigen Crystal Palace. Het werd gebruikt voor concerten, toneelvoorstellingen, tentoonstellingen en in de laatste jaren werden er films gedraaid. Het Paleis van de Volksvlijt had een eigen symfonieorkest wat tot de top-orkesten in Nederland behoorde. Henri Viotta was de dirigent. In het Paleis van de Volksvlijt stond een Frans orgel wat later aan het Haarlemse concertgebouworkest is verkocht. Daardoor is dit orgel niet ten prooi aan de brand gevallen.

RAI

Vele andere organisaties gebruikte het paleis. De Nederlandse Opera vereniging hield er uitvoeringen. In 1883 werd de première van Wagners ‘Ring des Nibelungen ’ in het paleis uitgevoerd. De RAI-vereniging hield hier in 1895 zijn eerste autotentoonstelling. Op 7 september 1898 kreeg koningin Wilhelmina tijdens haar inhuldiging de gouden koets aangeboden in dit paleis. Dat was een geschenk van alle Amsterdammers.

Beurs

Er werden veel beurzen gehouden zoals die nu in de Jaarbeurs in Utrecht of de RAI te Amsterdam gehouden worden. Grafische bedrijven, de Bakkerijtentoonstelling, Schoen en Leder Jaarbeurs, een Internationale Reclametentoonstelling en nog veel meer.

Financieel

In de laatste jaren ging het financieel niet goed met het Paleis voor de Volksvlijt. De RAI was een belangrijke klant maar die opende in 1922 zijn eigen tentoonstellingsgebouw aan de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam. Er werden soms extra leningen aangevraagd. Er zijn verhalen over brandstichting, met als motief het niet kunnen betalen van schulden.

Titanic

Het zou zo kunnen zijn dat de gasverlichting de oorzaak van de brand is geweest. De oorzaak van de brand is nooit achterhaald. Vanwege het gietijzer en glas dat gebruikt is, dacht men dat het gebouw niet kon branden. Van de Titanic dacht men ook dat hij niet kon zinken. De Titanic zonk 17 jaar voordat het paleis van de Volksvlijt afbrandde.

Brand

Op de dag dat het Paleis voor de Volksvlijt afbrandde stonden veel mensen te kijken. Het was een spectaculaire brand. Een deel van de galerij, waar enkele winkels waren gevestigd, stond nog overeind. Voor de rest was het kolossale gebouw van 64 meter hoog en 126 meter lang volledig afgebrand. Het was een droevige dag voor Amsterdam. Het laatste theater optreden was van de brandende engel die tot ontsteltenis van het publiek naar beneden viel.

Herbouw

TV-presentator en kunstenaar Wim T. Schippers heeft een vereniging opgericht voor de herbouw van het paleis voor de volksvlijt. Voor dit nostalgische plan is 1 miljard Euro nodig; je moet immers twee nieuwe gebouwen maken en een gebouw afbreken. Het gebouw van de Nederlandse Bank staat nu op de plaats waar het Paleis van de Volksvlijt ooit stond. Het bankgebouw is zeer lelijk.