Hoofddorp en zijn monumenten

De Haarlemmermeer bestaat net aan 150 jaar. Toch zijn er al een aantal gebouwen op de monumentenlijst geplaatst, gemeentelijke- of rijksmonumenten. Hoofddorp heeft van de tot nu toe in totaal 59 monumenten erbijna de helft. Een overzicht van deze monumenten zijn.

Algemeen

Al bestaat de Haarlemmermeer net 150 jaar, toch is het 59 beschermde monumenten rijk. Ruim 25 van deze gemeentelijke, provinciale en rijksmonumenten staan in Hoofddorp. Een aantal van deze monumenten hier beschreven.

Nederlands Hervormde Kerk

De allereerste kerkdienst in de Haarlemmermeer werd gehouden op 2 december 1855 in een houten schuur op de kruising van de Hoofdweg westzijde en de Bennebroekerweg. Dit was 3 km ten zuiden van Hoofddorp, dat toen nog Kruisdorp heette.

Pas in februari 1857 waren de plannen klaar voor een eerste kerk net buiten het dorp zelf. De architect was P.J. Hamer. De kerk is gebouwd in de neoclassistische stijl, heeft de juiste proporties en is vrij sober. De voorkant van de kerk heeft wit pleisterwerk. De kerk werd officieel gewijd op 2 mei 1858. Twee jaar later is rechts naast de kerk het kerkhof De Iepenhof aangelegd.

De kosten van de kerk, samen met de pastorie kwamen op nog geen fl 49.000,--. De bouw vorderde snel en al op 13 december van hetzelfde jaar werd de eerste dienst gehouden.

In 1999 is de kerk, samen met pastorie en het in 1872 aangebracht sierhek geplaatst op de gemeentelijke monumentenlijst. In 2004 is de kerk heringericht. Het nieuwe interieur kreeg in 2007 de architectuurprijs Haarlemmermeer 2007 voor de mooiste binnenruimte.

Het Polderhuis

In het statige Polderhuis ontbreekt het aan niets. Alleen de buitenkant doet al zeer monumentaal aan met zijn bordes en traptreden, grote in kleine ruitjes verdeelde ramen, de luiken en niet te vergeten het wapen van de polder boven de ingang van het gebouw. Het wapen is ontworpen door mr. J.P. Amersfoordt en heeft in 1859 een koninklijke goedkeuring hiervoor ontvangen. In het pand was een eetzaal(tegenwoordig kantoorruimte), een rustruimte en vergaderruimte.

Ook dit monument is pas in 1999 op de rijksmonumentenlijst geplaatst.

Korenmolen De Eersteling

Molenaar Dirk David van Dijk, bouwde in 1856 een windmolen in Hoofddorp, achter de Kruisweg tegen de huidige Parklaan aan. Het was een ronde gemetselde grondzeiler. Zijn naam dankt het aan het feit dat het de eerste korenmolen in de Haarlemmermeer was. De overige 5 molens die nog zouden volgen in de Haarlemmermeer bestaan geen van allen meer. Uiteraard werd naast de molen de molenaarswoning gebouwd.

In 1977 werd de molen voor het symbolische bedrag van fl. 1,-- gekocht van de toenmalige eigenaars, de familie De Koning. Een voorwaarde voor deze koop was dat de molen, die door de bebouwing om hem heen niet genoeg wind meer ving en in verval was geraakt, verplaatst zou worden.

Op 5 januari 1977 was het dan zover, een dieplader op 95(!) wielen stond klaar om de 100.000 kg wegende molen naar zijn nieuwe plaats te brengen, ruim 2 km verderop. Op een kunstmatig opgeworpen heuvel van ruim 2.000 m³ bij het fort van Hoofddorp werd de molen (en in 1985 ook de molenaarswoning) neergezet en gerestaureerd. Nu heeft het een markante plaats in het dorp, met een mooi zicht over de Hoofdvaart westzijde, hoek Paxlaan.

De molen is thans in beheer van dhr. S. van Rijn die de molen nog professioneel laat werken op donderdag, vrijdag en zaterdag, waarop de molen voor bezoekers geopend is.

Inmiddels is de molen toegevoegd aan de lijst van de rijksmonumenten.

Boerderij Mentz of de Mentzhoeve

Deze boerderij ligt net buiten het dorp, aan de weg richting Heemstede. Het ligt pal naast het complex van het Claus party house en tegen de rand van het Haarlemmermeerse bos. Deze hoeve is gebouwd in 1858 als het type langgevel. Het huis heeft een zadeldak met grote dakoverstekken met geschulpte randen. De naam dankt de boerderij, bestaande uit woonhuis, stallen en schuren, aan de ingenieur D. Mentz. Deze behoorde bij de commissie voor de droogmaking van de Haarlemmermeer.

De boerderij was ooit, tot de aanleg van het bos, een proefboerderij met 40 ha grond. Cebeco had er proefvelden voor granen en suikerbieten. In de hoeve was een klein laboratorium gevestigd. Tot aan 1970 was het in gebruik, toen heeft de gemeente de boerderij en de gronden gekocht van Cebeco. Op de gronden is een deel van het bos aangelegd.

Inmiddels wordt het woonhuis gebruikt als restaurant, geëxploiteerd door Claus, in de schuren is sinds 1992 het historisch museum Haarlemmermeer gevestigd. Het museum bevat historisch waardevolle voorwerpen die sinds de drooglegging zijn gebruikt en deze maken duidelijk hoe het Haarlemmermeerse polderleven in vroeger tijden was.

Andere monumenten van Hoofddorp zijn:

• Boerderijen: Boomkamp, Peking, Commandeurshoeve, Onze Lust, Stad Zaandam, Hendrikskamp, Vondel’s Landleeuw, Margaretha’s Hoeve
• Woonhuizen: Raadhuislaan, Hoofdweg 683, annex kantoorpand Hoofdweg 689, Julianalaan 42 t/m 45, Julianalaan 50
• Kerken & begraafplaatsen: Kerkcomplex Joannes de Doper, Begraafplaats Iepenhof, Aula Begraafplaats Wilgenhof
• Overige: Marktzicht Marktplein, Kantongerecht, Oude Raadhuis, De Witte Boerderij, Café annex woonhuis Hoofdweg 901 en de Voormalige Landbouwschool