Palmyra, stad van koningin Zenobia

Palmyra is een van de grootste bezienswaardigheden van de Oudheid. De dadel-, olijf- en granaatappelgaarden van deze oase-stad worden van water voorzien door ondergrondse bronnen die ontspringen in de bergen. Dankzij deze bronnen hebben zich hier al mensen gevestigd sinds het begin van het tweede millennium v.Chr. en de stad wordt al vermeldt in archieven uit de tijd van Mari.

Tadmor

De Semitische naam Tadmor wordt genoemd in Assyrische archieven en komt ook voor in de Bijbel. De Seleuciden negeerden de stad. De vroege Romeinen onder aanvoering van Antonius in 41 v.Chr. trachtten de stad in handen te krijgen, maar toen ze in de oase arriveerden vonden ze de stad verlaten. Waarschijnlijk was de stad volledig in de Syrische provincie geïntegreerd ten tijde van Nero (54-68 n.Chr.). In de eerste eeuw viel de originele handelsroute ten prooi aan instabiliteit en de coalitie van Arabische belangen tussen Tadmor en Homs werd gevormd om een nieuwe, kortere weg door de woestijn te vinden. Het was een onmiddelijk succes. Een groot deel van de handel tussen de Middelandse Zee en het Oosten liep via Palmyra. De welvaart was ook afhankelijk van goede relaties met het Parthische Rijk in het oosten; en gedurende de anderhalve eeuw van nominale Romeinse overheersing onderhield Palmyra goede banden met de Parthen.

Op het hoogtepunt van haar welvaart in de tweede eeuw wedijverde Palmyra met Antiochië, in elk geval op economisch gebied. De stad werd vooral bevoordeeld door Hadrianus tijdens zijn reis door de oostelijke provincies in 129 n.Chr.; hij riep Palmyra uit tot een 'vrije stad'. In 212 werd de stad uitgeroepen tot Romeinse kolonie. Deze nieuwe periode van onzekerheid werd weerspiegeld in een afname van de karavaanhandel. Belangrijke bouwprojecten uit deze tijd zijn de uitbreiding van de colonnade weg tot aan de tempel van de god Bel.

Palmyra

In de derde eeuw trachtten de heersers van Palmyra hun onafhankelijkheid te herwinnen. Dit was deels een gevolg van de algehele ineenstorting van de centrale controle in het Romeinse Rijk als gevolg van problemen in Rome. De Palmyreense economie leed onder inname van gebied rond de afwatering van de Tigris/Eufraat door de Sassaniden, een gebied waar voorheen Palmyra de dienst had uitgemaakt met betrekking tot het verkeer op de Indische Oceaan. De handelsroutes werden in een wurggreep gehouden en de handelsgeest in Palmyra verzwakte, waardoor de pogingen om als tussenpersoon tussen Oost en West op te treden bemoeilijkt werden. Odenathus werd de nieuwe lokale sterke man, door de Romeinse gunst te zoeken en daar gebruik van te maken. Rome moedigde Odenathus aan en hij voerde campagne tot in Ctesiphon, de hoofdstad van de Sassaniden, in naam van Rome. Maar in achtervolging van de Romeinse belangen tegen de Sassaniden werd hij onvermijdelijk een macht om rekening mee te houden.

Na zijn dood kwam zijn vrouw Zenobia (Zenobia, koningin van de woestijn) aan de macht, zij richtte haar macht op het westen om zo de restricties op de commerciële belangen van Palmyra te omzeilen. Aurelius echter, heroverde Anatolië en Antiochië en ging verder om Palmyra aan te vallen. Zenobia werd gearresteerd en gaf zich formeel over aan de keizer. In 273 werd een garnizoen in Palmyra overweldigd door een lokale opstand. De keizer stond zijn troepen toe om de stad te plunderen en een slachting aan te richten. De Romeinse controle werd sterker vanaf dat moment en Palmyra werd minder een commercieel centrum dan een militair bolwerk. De stad werd uitgebreid onder Diocletianus en werd ommuurd tegen de Sassanidische dreiging. In de Byzantijnse periode werden er een aantal kerken gebouwd. In 634 werd de stad ingenomen door de Moslims, maar ze speelde slechts een kleine rol in de Islamitische periode. De stad had nog een kleine defensieve rol, zoals blijkt uit de fortificaties van de tempel van Bel en het Arabische kasteel in de 12de eeuw. Toen de Ottomaanse periode aanbrak waren de ruïnes al door de woestijn ingenomen.

De belangrijkste bezienswaardigheden

• De tempel van Bel, een van de belangrijkste religieuze bouwwerken van de eerste eeuw n.Chr. in het Midden-Oosten en een van de weinige vroege keizerlijke projecten in de regio die overgebleven zijn.
• De colonnade straat.
• Het kamp van Diocletianus.
• Het museum.
• De tempel van Baal-Shamin.
• De vallei van de tombes en de zuidoostelijke en zuidwestelijke necropolis. De welvaart van Palmyra gedurende de jaren van suprematie in de karavaanhandel wordt weerspiegeld in haar begrafenis-kunst. Er zijn verschillende soorten tombes: toren tombes, ondergrondse kamers en een combinatie van deze twee en huis-of tempeltombes.