Philipsmeisjes als lampenmaaksters

Veel bedrijven spannen zich tegenwoordig in om onder hun personeel de verhouding mannen en vrouwen een afspiegeling te laten zijn van de maatschappij. Philips kan daar al van meet af aan over meepraten. Philips heeft namelijk van meet af aan veel vrouwen in dienst gehad die speciaal werden aangetrokken om lampen te maken. Die werkneemsters kregen de naam Lampenmaakstertjes en ter ere van hen werd ooit een standbeeld opgericht. Dat standbeeld staat symbool voor het vele vrouwelijke personeel dat Philips in alle jaren in dienst had en nog heeft.

Hoofdzakelijk meisjes

Gerard Philips startte in 1891 in een oude textielfabriek een bedrijfje dat kooldraad gloeilampen vervaardigde. Gerard was afkomstig uit Zaltbommel en kon in Eindhoven tegen een redelijke prijs die voormalige textielfabriek kopen. Een andere motivatie om juist naar Eindhoven te gaan was het voorhanden zijn van goedkope arbeidskrachten. Vanaf de start van het bedrijf werden voor het fijne werk, dat lampen maken was, hoofdzakelijk meisjes aangetrokken.

Vereerd met standbeeld

Maar de eerste tijd liep alles moeizaam omdat de lamp een luxe artikel was en alleen dure winkels, restaurants en theaters over elektriciteit beschikten en lampen voor hun verlichting gebruikten. Later werden massaal lampenmaaksters aangetrokken en bestond het personeelsbestand rond 1940 voor driekwart uit vrouwen wat in totaal neerkwam op tegen de tweeduizend Philipsmeisjes. Weer later vond een aantal gepensioneerden dat de meisjes geëerd dienden te worden door een standbeeld en lieten zij het zogenaamde lampenmaakstertje vervaardigen.

Lampenmaakstertje verplaatst

Het lampenmaakstertje staat symbool voor het vele vrouwelijke personeel dat in de loop van de jaren bij Philips heeft gewerkt. Het beeld is in 1966 door de gepensioneerden aan Philips geschonken ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van het bedrijf. Inmiddels is het beeld zonder ophef van eigenaar veranderd en heeft de Vereniging van Eigenaren van de Lichttoren het in bezit. Ondanks de toezegging dat het beeldje bij de zogenaamde Lichttoren zou blijven staan heeft het toch een minder gewaardeerde plek gekregen terwijl het voorheen een opvallende plaats had met een achtergrond van een gebogen crèmekleurige muur.

Maakster kunstenares Jos van Riemsdijk

Het kunstwerk is gemaakt naar het eerste vrouwelijke personeelslid Lucia van Buul en ontworpen door kunstenares Jos van Riemsdijk. Het beeld is gegoten bij bronsgieterij Steylaert Rumpt in Waardenburg en heeft het opschrift “1891 - 1966 van de gepensioneerden”. Jos van Riemsdijk (Josepha Gijsberta van Riemsdijk 1915-2005) studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en brak pas na de tweede wereldoorlog door als kunstenares.

Naast het beroemde lampenmaakstertje ontwierp zij een aantal andere kunstwerken zoals:

• Twee meisjes - 1953/54 - Den Haag
• Prof. W.F.J.M. Krul - 1958 - Hulst
• Tiener - 1965/66 - Den Haag
• Meisje met poes - 1966 - IJsselmonde
• Kip - 1971 - Eindhoven
• Meisje met fluit - 1977 - Den Haag
• Zeepaardje - 1980 - Groningen
• Haan - 1981 - Alphen aan den Rijn
• Masai vrouw - 1988 - Alphen aan den Rijn
• Liefdeszuster van St. Vincent de St. Paul de Chartres - 1990 - Breda
• Haan - 1994 - Utrecht

Philips Lichttoren

Het lampenmaakstertje bevindt zich op een steenworp afstand van de overbekende Philips Lichttoren. In die zevenhoekige toren vonden voorheen de levensduurproeven van gloeilampen plaats. Later werd er het hoofdkantoor van de lichtdivisie van Philips in gevestigd. Momenteel heeft de toren, evenals het fabriekje waar Gerard Philips startte en een museumfunctie kreeg, een andere functie. Het rijksmonument is namelijk in gebruik als complex met ruimten om te wonen, werken en recreëren. Zo zijn op de begane grond bijzondere winkeltjes en horeca gevestigd. De eerste etage bevat kantoren voor bedrijven uit bij voorkeur de creatieve industrie. Op de niveaus twee tot en met vijf bevinden zich woonruimten met daarboven enkele penthouses.

Oude eer en glorie?

Of de ontevredenheid over de plek en omgeving van het lampenmaakstertje nog ooit tot een verplaatsing zal leiden is een kwestie van afwachten hoewel velen het beeld de oude eer en glorie weer gunnen.