Scarlatti: De onbekende

Scarlatti: De onbekende Giusseppe Domenico Scarlatti, 26 oktober 1685 geboren te Napels, Italie. In het jaar 2007 was het 250 jaar geleden dat hij overleed, namelijk op 23 juli 1757. Scarlatti werd bekend vanwege zijn grote aantal sonates voor de klavecimbel, de voorloper van de moderne piano. De sonates beïnvloedde de daaropvolgende periodes de Engelse en Spaanse klaviermuziek, en indirect ook de Duitse, Franse en Italiaanse klaviermuziek. Domenico Scarlatti was de oudste zoon van de zeer productieve componist Allessandro Scarlatti, overleden in 1725. Vader Scarlatti was een lange periode de mentor, de manager en de zaakwaarnemer van zijn zoon. Pas in 1717 ontving Domenico een bewijs van wettelijke onafhankelijkheid. Naar alle waarschijnlijkheid was Scarlatti een enigszins contactgestoorde man. Wellicht was daarom vader Scarlatti zo prominent aanwezig in het leven van zoon Domenico. Dat de talenten van Domenico zich al jong hebben ontwikkeld, blijkt uit de benoeming op zestien jarige leeftijd tot componist en organist van de koninklijke kapel in Napels.

Er zijn veel theorieën over de levensloop van Domenico Scarlatti, er is weinig met zekerheid te zeggen. Dankzij vaders positie, vader produceerde 115 opera’s, bevond hij zich in de meest elitaire kringen. Hij was een tijdgenoot van George Frideric Händel, en algemeen wordt ook verondersteld dat de twee componisten innig bevriend zijn geweest. Het is echter onduidelijk of de vriendschappelijke band werkelijk zo innig was als beweerd, bewijzen zijn er niet. Vast staat wel dat Scarlatti in het jaar 1720 een aanstelling kreeg als hofcomponist van de Portugese koning João. Tevens werd hij privé-leraar van diens kinderen, met name Maria Barbara van Portugal (1711-1758) bleek een groot talent voor het klavecimbelspel te bezitten. Voor haar heeft hij het merendeel van de sonates geschreven. Tot aan zijn dood in 1757 bleef hij verbonden aan het hof van Maria Barbara en haar man, de latere Spaanse koning Fernando VI de Borbón.

Vergeleken bij Händel, evenals bij tijdgenoot Johann Sebastian Bach, is de roem van Domenico Scarlatti uiterst bescheiden gebleven. Als reden hiervoor wordt wel genoemd de eenzijdigheid van het oeuvre van Scarlatti. Meer dan 90 procent van het achterhaalde werk bestaat uit klaviersonates. De andere componisten, ook de latere (Mozart, Beethoven, Schubert), lieten een veelzijdiger oeuvre na. Echter, gerechtvaardigd is deze stelling niet; een fors deel van Scarlatti’s werk is verloren gegaan bij de grote aardbeving van 1755, waarbij Lissabon zwaar werd getroffen. Bovendien, ook Schubert leverde uiteindelijk een eenzijdig piano-oeuvre af. De onderwaardering voor Scarlatti kan hieruit niet verklaard worden. De belangrijkste oorzaak van de geringe bekendheid zou het raadselachtige leven van Domenico Scarlatti kunnen zijn. Weinig is met zekerheid over hem te beweren. Een pakkende film zou je over hem niet kunnen maken. Zijn persoonlijkheid, zijn karakter, zijn zielenroerselen, wij weten er niets van. Slechts zijn muziek is wat wij kennen.

Domenico Scarlatti, bekend om zijn sonates voor de piano. Ruim 560 componeerde hij er, waarvan nog een groot deel moet liggen in de Spaanse koninklijke archieven. Een “Scarlatti-sonate” is een ééndelig werk, dat tussen de twee en tien minuten duurt, afhankelijk van het tempo waarin het gespeeld wordt. De ruim 560 sonates zijn willekeurig ná elkaar, en zelfs door elkaar heen te beluisteren. Je kunt gerust vaststellen dat de eindeloze reeks werken uiteindelijk één meesterwerk is. Het is dankzij de oplettendheid van koningin Maria Barbara dat het werk van Scarlatti bewaard is gebleven, hijzelf leek er het nut niet van in te zien.
© 2008 - 2024 Steengoed, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
recensieDe Scarlatti erfenis - een boekrecensieEen immigrant uit Italië genaamd Giovanni Scarlatti werkt eind negentiende eeuw als arbeider in een papierfabriek in de…
Pianoforte voorloper piano en vleugelDe pianoforte (ook fortepiano genoemd) is tussen 1698 en 1709 uitgevonden door instrumentenbouwer Bartolomeo Cristofori…
Klassieke componisten door de jaren heen - BarokDe barok wordt door velen gezien als de beginperiode van de klassieke muziek, en is tevens de langste periode. Ze begon…
Pier Paolo Pasolini en zijn films - La ricotta (1963)Pier Paolo Pasolini (1922-1975) was een Italiaans schrijver en tekenaar, maar de meesten zullen hem kennen als regisseur…

Kunst: Atelier 408Kunst: Atelier 408Atelier 408 ligt in hartje Amsterdam, aan de Herengracht 408. Het is een bijzondere galerie, waar beginnend kunstenaars…
Impressioniste: Berthe MorisotBerthe Morisot is een van de weinige vrouwelijke impressionisten. Ze was echter een vast onderdeel van de groep vernieuw…
Bronnen en referenties
Steengoed (5 artikelen)
Laatste update: 12-01-2008
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Kunst
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.