Fotograaf Anton Corbijn: twee overzichtstentoonstellingen

Anton Corbijn (1955) is een Nederlandse fotograaf die vooral bekend is geworden door zijn foto’s van diverse musici. Daarnaast is hij grafisch ontwerper, regisseert hij zowel videoclips als speelfilms en is hij decorontwerper voor popconcerten. Hij is een autodidact en iemand die niet graag terugkijkt. Toch waren er van 21 maart t/m 21 juni 2015 in Den Haag ter gelegenheid van Corbijn's zestigste verjaardag twee tentoonstellingen te bezoeken die een overzicht gaven van zijn werk.

Fotograaf Anton Corbijn

Anton Corbijn omschrijft zichzelf als een autodidact en hij is iemand die niet van terugkijken houdt. Des te opvallender is het dat hij ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag (20 mei 2015) zijn medewerking heeft verleend aan twee tentoonstellingen die een beeld geven van zijn omvangrijke oeuvre als fotograaf.

Twee overzichtstentoonstellingen

De tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag onder de titel ‘Hollands Deep’ liet hoogtepunten zien uit met name de jaren zeventig en tachtig met veel zwart-witfoto’s. Vanaf de jaren negentig verschuift de nadruk meer naar het experimenteren met verschillende technieken en andere materialen in een grote verscheidenheid aan onderwerpen.

Hollands Deep en 1-2-3-4

In zijn beginjaren fotografeert Corbijn vooral musici, maar later komen daar regisseurs, acteurs, schrijvers, politici en modellen bij.
De ‘1-2-3-4’-tentoonstelling in het naast het Gemeentemuseum liggende Fotomuseum liet ongeveer driehonderd vroege portretten zien die Corbijn zelf had geselecteerd. Voor het publiek zat hier veel onbekend werk bij, waaronder een zelfportret. Volgens de fotograaf waren het twee verschillende werelden: ‘Hollands Deep’ blikte terug op de verschillende fases uit zijn loopbaan, terwijl ‘1-2-3-4’ specifiek over zijn werk met muzikanten ging. Bij de foto's had Corbijn zelf de namen van de artiesten en andere wetenswaardigheden op de muur er met de hand bijgeschreven.

Vanwege grote bezoekersaantallen (de exposities trokken in drie maanden tijd 200.000 bezoekers) was laatstgenoemde tentoonstelling verlengd tot en met 16 augustus 2015.

Tijdschrift Oor

Anton Corbijn is nog maar zeventien jaar als hij in 1972 als fotograaf begint voor het Nederlandse muziektijdschrift Oor. In de daaropvolgende jaren krijgt hij vele beroemdheden voor zijn lens, waarvan Bob Dylan, David Bowie, Miles Davis, Clint Eastwood en Tom Waits er slechts enkele zijn.

Locatie en achtergrond

De keuze voor de locatie is altijd van groot belang voor de achtergrond geweest. Veel opnames zijn buiten gemaakt waarin de sterke contrasten opvallen. Corbijn staat bekend om zijn creatieve en vooral originele manier waarop hij beroemdheden vastlegt. Op zijn foto’s zien we bekende mensen van een andere kant, zonder glamour.

The Joshua Tree

Corbijn heeft meerdere malen samengewerkt met U2 en Depeche Mode. Voor deze groepen heeft hij nagenoeg vanaf hun beginjaren een groot aantal foto’s, albumhoezen en videoclips gemaakt, die mede bepalend zijn geweest voor het imago van beide groepen. Voor Depeche Mode ontwerpt Corbijn tevens de logo’s. Tot Corbijn’s meest bekende foto’s behoren ongetwijfeld de opnames uit de serie voor het album The Joshua Tree van U2.

Niet alleen muzikanten

Het zijn niet alleen muzikanten die Corbijn fotografeert. In 1998 maakt hij de opnames die worden gebruikt tijdens de herverkiezing van premier Wim Kok. Tien jaar later, in 2008, maakt hij drie portretten ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van toenmalig koningin Beatrix en in 2013 is hij de ontwerper van de kinderpostzegels.

In 2011 ontvangt hij de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs omdat: ‘deze multidisciplinaire kunstenaar een belangrijke beeldmaker en -vormer van de populaire cultuur van zijn generatie is en geldt als een internationaal voorbeeld voor fotografen, ontwerpers en artdirectors’.

Zelfportretten

In de jaren 2001 t/m 2003 maakt Corbijn een aantal zelfportretten in een serie getiteld ‘a.somebody’. Kenmerkend voor de opnames uit deze serie is dat de fotograaf zich telkens verkleedt als een overleden muzikant, waaronder Jimi Hendrix, Kurt Cobain en Buddy Holly. De foto’s zijn gemaakt tegen de achtergrond van zijn geboorteplaats Strijen en te zien op Corbijn’s eigen site. Over deze serie heeft hij gezegd: ‘De serie gaat over de dood op mijn geboorteplek. Het is een samenloop van mijn obsessie voor muziek (…). Van huis uit kreeg ik mee dat je altijd op de achtergrond moest blijven. Maar ik ontdekte decennia later dat ik altijd iemand had willen zijn en met mijn werk kom ik dichter bij de mensen die dat bereikt hebben.’

Videoclips

Naast fotografie houdt Corbijn zich ook bezig met regisseren. Vanwege zijn grote bekendheid onder muzikanten is de stap naar het regisseren van muziekvideoclips een logische. Een bekend voorbeeld daarvan is de Nederlandse versie van de videoclip die de Britse groep Coldplay door Corbijn laat maken van hun nummer Viva la vida. In de clip zien we zanger Chris Martin die gehuld in een koningsmantel langs het Haagse Vredespaleis en op het Binnenhof en het Scheveningse strand loopt.

Voor het nummer Heart-shaped box van de Amerikaanse band Nirvana ontvangt Corbijn in 1994 twee MTV Awards. Ook in deze clip verwerkt hij zijn eigen ideeën. In totaal regisseert hij enkele tientallen video’s.

Speelfilms

Tussen 2007 en 2015 heeft Anton Corbijn tevens een aantal speelfilms geregisseerd:

• Control (2007); een filmportret over de laatste jaren uit het turbulente korte leven van zanger Ian Curtis die leed aan epilepsie en mogelijk depressief was. De film is gebaseerd op het boek van Curtis’ weduwe en wint in 2007 meerdere prijzen, waaronder twee op het filmfestival van Cannes en een Britse prijs voor beste regisseur en beste debuterende regisseur in de categorie ‘onafhankelijk gefinancierde film’.
• The American (2010); een Amerikaanse thriller, opgenomen in Zweden en Italië. Hoofdrolspeler George Clooney speelt hierin een huurmoordenaar.
• A Most Wanted Man (2014); een verfilming van het gelijknamige boek van John le Carré met o.a. Philip Seymour Hoffman en William Dafoe.
• Life (2015); gebaseerd op de vriendschap tussen fotograaf Dennis Stock van het tijdschrift Life en acteur James Dean. De film speelt in 1955.

Reclame

Ook op het gebied van commercials is Corbijn actief. Voor de Duitse bierbrouwerij Beck maakte hij een fotoserie in kleur waarin hij zelf op een bierflesje is afgebeeld in een graanveld. Deze foto is ook te zien (geweest) als één van de achtergrondfoto's op Corbijn's eigen site.

Sinds 2013 is Corbijn verbonden aan het Nederlandse kledingbedrijf G-Star waarvoor hij de zwart-witfoto’s maakt.
In februari 2015 verscheen zijn eerste commercial voor een parfum van Miss Dior.

Het adres van het Gemeentemuseum en het daarnaast gelegen Fotomuseum is:
Stadhouderslaan 41
2517 HV Den Haag

Van beide tentoonstellingen verscheen een catalogus en naar aanleiding van de tentoonstelling ‘1-2-3-4’ heeft Corbijn een (prijzig) fotoboek gepubliceerd met dezelfde naam.