Karel Appel en zijn tegeltableaus

Karel Appel op tegels Veel mensen kennen Karel Appel. Hij is met Maurits Escher feitelijk de bekendste naoorlogse kunstenaar van Nederland. Van de Cobragroep die in 1948 werd opgericht, is hij ook de bekendste vertegenwoordiger. Appel die in 1921 werd geboren stierf op 3 mei 2006 en ligt begraven op het beroemde kerkhof Pere Lachaise in Parijs. Appel is bekend als schilder maar dat hij ook veel werk op tegeltableaus heeft gemaakt is minder bekend. Appel was een voorstander van directe expressie in verf hij verwoordde het zo: "Wij werken niet vanuit een idee maar vanuit de materie." In de Cobrajaren maakte hij gebruik van felle kleuren en simpele vormen met stevige lijnen. Zijn onderwerpen waren voornamelijk vriendelijke kinderwezens en fantasiedieren . Ook na het uiteenvallen van Cobra in 1951 bleef hij zijn onderwerpen gevoelsmatig benaderen. Appel was een veelzijdig kunstenaar die zich naast schilderen bezig hield met het maken van assemblages, beeldhouwwerken, het schrijven van gedichten en tegels.

De eerste tableaus

Het eerste tegeltableau dat Appel maakte was bestemd voor het Bio-Vakantieoord in Arnhem en werd bevestigd boven de hoofdingang. Appel was voor dit werk gevraagd door de beroemde architect J.J. P. Oud.

Congresgebouw

Ook de volgende opdracht kwam voort uit de samenwerking met Oud. Deze architect had de opdracht gekregen om naast het gemeentemuseum in Den Haag een Congresgebouw te ontwerpen. Oud maakte en een gebouw van dat in zijn ogen democratisch was en niet bedoeld om de bezoeker te imponeren. Bij zo'n opzet paste natuurlijk het werk van een non-conformistische kunstenaar als Appel uitstekend. Appel maakte naast de ingang twee enorme tegeltableaus die hij de titel "Burgers en Buitenlui" meegaf. Het nog altijd bestaande gebouw werd in 1969 geopend toen de architect al zes jaar dood was.

Overig werk

Na het Bio-Vakantieoord en het Congresgebouw had Karel Appel zijn naam als tegelkunstenaar definitief gevestigd. De opdrachten stroomden binnen. En Appel deed het graag want hij ontwierp onder meer tegeltableaus voor het hoofdkantoor van de Shell in Den Haag, de Economische Hogeschool in Rotterdam en de gevangenis in Apeldoorn. Appel werkte echter niet alleen voor bedrijven maar ook voor particulieren. Zo is er van hem een groot tegeltableau bekend met een strandvoorstelling bij een privézwembad in België.

De techniek

Het is niet zo dat Appel alleen maar ontwerpen leverde en dat anderen die voor hem op tegels moesten uitvoeren. Al als jonge kunstenaar werkte hij graag in klei en vervaardigde hij keramiek. Al aan het eind van de jaren veertig werd er werk van hem geleverd door het keramische bedrijf Tegula in Tegelen. Voor de tegeltableaus zocht Appel echter de samenwerking met Henk Trumpie directeur van Structuur 68. Trumpie was een ervaren tegelschilder die het beroep geleerd had bij De Porceleyne Fles in Delft. Van Trumpie leerde Appel de kneepjes van het vak met name de realisatie van felle kleun tijdens het bakken en glazuren.

Kleiner werk

Aanvankelijk werd gedacht dat Appel alleen grote tegeltableaus in een architectonische toepassing had gemaakt. Maar in 2006 dook er plotseling een verhandelbaar tableau op dat werd aangeboden door Tom Okker de voormalige tennisprof die tegenwoordig in de kunsthandel zit. Dit tableau met de naam "Personage" (de foto laat er een deel van zien) dat al over de hele wereld had gezworven, werd verworven door het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo. Dit museum bezit met het werk "Man met baard" als enig museum in de wereld nu twee grote keramische werken van Appel.

Conclusie

De kwaliteit en de kwantiteit van de door Karel Appel vervaardigde tegeltableaus is zo aanzienlijk dat zij alleen daarom al een volwaardige plaats verdienen in het oeuvre van deze grote kunstenaar