Het paard van ome Loeks

Het paard van ome Loeks dankt zijn bekendheid aan het standbeeld van hem dat te vinden is op het Centraal Station van Groningen en aan het (Groningse) liedje over hem.

Geschiedenis

De werkelijke naam van het paard van ome Loeks is Appelon. Appelon was een Franse draverhengst en eigendom van Lucas Hemmen (die ome Loeks werd genoemd). Appelon stond op een stal in Groningen, waar in 1910 een ongeluk plaatsvond waar hij bij betrokken was. Hij viel een stalknecht aan en trapte hem bijna dood. Lucas greep hierop een hooivork om de hengst achteruit te drijven, bij de stalknecht vandaan, hierbij werd Appelon per ongeluk aan zijn neusvleugel verwond.

Dit relatief onschuldige wondje veroorzaakte krampkoliek bij de hengst, drie dagen na het ongeluk overleed hij hieraan. Toen de slager het kadaver van hem op kwam halen zongen de stalknechten een lied, dat later erg bekend zou worden.

In de loop der jaren waren er meerdere mannen waarvan gezegd werd dat zij dé Ome Loeks waren (Loeks Kuiter, Loeks Hansen en Loeks Bolhuis, allen afkomstig uit de provincie Groningen), maar Loeks Hemmen is de bekendste kandidaat en daarom wordt aangenomen dat het lied over hem en zijn paard Appelon gaat.

Het lied

Dit lied is min of meer bedacht door de stalknechten en wordt gezongen op de melodie van 'daar wordt aan de deur geklopt'. Het zou een vertaling zijn van een Duits studentenliedje dat omstreeks 1900 veel gezongen werd. Inmiddels zijn er meerdere varianten op het liedje, dit zijn de twee meest bekende:

''t Peerd van Ome Loeks is dood
Loeks is dood, Loeks is dood
't Peerd van Ome Loeks is dood
hailemoal dood!
''Guster nog goud gezond,
Draaide mit steert in 't rond;
't Peerd van Ome Loeks is dood,
Hailemoal dood!
Haar 'k hom moar vreten geven,
Waas e nog ien leven bleven.
't Peerd van Ome Loeks is dood,
Hailemoal dood!'

Peerd van Ome Loeks is dood,
Loeks is dood, Loeks is dood,
Peerd van Ome Loeks is dood,
hartstikke dood.
Guster nog goud gezond,
sluig 'e mit steert in 't rond Peerd van Ome Loeks is dood,
hartstikke dood.
Peerd van Ome Loeks is dood,
Loeks is dood, Loeks is dood,
Peerd van Ome Loeks is dood,
hartstikke dood.
Haar 'k hom moar vreten geven,
din was 't wel in leven bleven.
Peerd van Ome Loeks is dood,
hartstikke dood.

Het standbeeld

Het lied werd ongekend populair en daarom heeft men in 1959 een standbeeld laten maken van Appelon met zijn baas door de kunstenaar Jan de Baat. Dit beeld is destijds voor het oude stationsgebouw in Groningen geplaatst, omdat de markthandelaren bezwaar hadden gemaakt tegen de plaats waar de gemeente het beeld had willen hebben, aan de oostzijde van de Vismarkt. Er is destijds geen feestelijke onthulling van het beeld geweest, dit in verband met de tragische manier waarop Appelon aan zijn einde kwam. Intussen is het beeld gerenoveerd en heeft het een plaatsje op het stadsbalkon (nog steeds op het Centraal Station) in Groningen gekregen, de feestelijke onthulling hiervan was op 7 juni 2007, het beeld was toen ongeveer vier jaar weg geweest. Het standbeeld is gemaakt van kwartsbeton en wordt gezien als één van de symbolen van de stad Groningen.

Nog een peerd van ome Loeks?

Dit is niet het eerste beeld dat 'Het peerd van ome Loeks' werd genoemd. In 1951 maakte beeldhouwer Wladimir de Vries een beeld dat hij in eerste instantie 'Veulen' noemde, maar dat in de volksmond al gauw 'Het peerd van ome Loeks' werd genoemd. Men vroeg Loeks van Hemmen of dit paard wel op Appelon leek, hij ontkende dit en daarna werd dit paard ook wel 'Lutje Loeks' (kleine Loeks) genoemd.