Venetiaans glas uit Murano

Eigenlijk klopt de term Venetiaans glas niet. Het meeste glaswerk dat die naam draagt komt namelijk uit Murano. Bestuurlijk kan dit wel bij Venetië horen maar het is echt een aparte eilandengroep ten noorden van Venetië. De naam heeft overigens niets met de pracht en praal van het glas te maken. Menige toerist die Murano bezoekt kan de verleiding niet weerstaan een geweldig exemplaar van het glaswerk mee te nemen. Er is keuze genoeg in allerlei voorwerpen.

Geheime technieken van de Venetianen

Murano is dus het centrum van de glasblazerij. Hier wordt al vanaf de elfde eeuw glaswerk vervaardigd met technieken die afkomstig zijn van de Romeinen. In 1291 moesten alle glasblazers van Venetië naar dat eiland vertrekken vanwege brandgevaar. Ook was het de bedoeling dat de technieken daardoor beter geheim konden worden gehouden. De glasblazers leefden als gevangenen op het eiland en er stonden zware straffen op het doorvertellen van het procedé. Toch verschenen ten noorden van de Alpen in de Renaissancetijd glasblazerijen die de technieken van de Venetianen overnamen. Ook in Nederland werd op een gegeven moment glas op zijn Venetiaans gemaakt. In Duitsland, Frankrijk en Engeland vestigden zich eveneens Venetiaanse glasblazers.
Het is soms moeilijk met zekerheid te zeggen of glas werkelijk uit Murano komt. Meestal is het echte Venetiaanse glas iets helderder en fijner van uitvoering dan glas van elders. Mede door de glasindustrie en de handelsgeest van de Venetianen werd Venetië rijk en machtig en leverden zowel aan Slot Rosenborg in Kopenhagen als aan de sultan van Constantinopel.

Venetiaans glas en toerisme

Evenals Venetië is Murano een groep eilandjes die door bruggen met elkaar zijn verbonden. Het ligt ongeveer anderhalve kilometer ten noorden van Venetië, met een inwoneraantal van omstreeks 7000. Oorspronkelijk was het een vissershaven. In de vijftiende eeuw werden er paleizen gebouwd voor rijke Venetianen en kreeg het eiland daardoor de functie van vakantieoord. Nog steeds is een belangrijke bron van inkomsten het toerisme. Murano kent tegenwoordig een aantal heel oude glasmakerijen, zoals Venini, Pauly, Seguso en het al in 1295 opgerichte Barovier & Toso dat het op 31 na oudste bedrijf van de wereld is. Naast die bedrijven is er een speciaal glasmuseum (Museo Vetrario) dat in een prachtig paleis is gevestigd en veel toeristen trekt.

Winkeltjes in Venetië

Maar ook in Venetië zelf is veel glaswerk te bewonderen. Er zijn winkeltjes en demonstratieateliers van de bekende glasmakerijen van Murano gevestigd op het San Marcoplein en in de zijstraten. Bij menige toerist is het Venetiaanse glaswerk minsten zo beroemd als het Canal Grande en het San Marco-plein. In het gemeentemuseum in Den Haag is ook een unieke kunstcollectie van Venetiaans glaswerk te bewonderen die afkomstig is van een legaat van Pim Mulier en in 1954 aan het museum is overgedragen.

Verfijnde technieken in Murano

In Murano ontwikkelden de glasblazers hoogstaande blaastechnieken en magnifieke manieren om te decoreren. Dat bijzondere vakwerk werd binnen de gilden van meester op gezel overgedragen. Zo ook de speciale techniek om glas te ontkleuren waardoor in de vijftiende eeuw cristallo werd ontwikkeld. Een flinterdun en kleurloos glas waarbij mangaan aan krijtglas is toegevoegd.
Maar ook juist het gebruik van kleuren, door en naast elkaar, is een typisch kenmerk van Venetiaans glas. Al in de zestiende eeuw werd uit de Islamitische wereld het emailleschilderen overgenomen. Ook werd glas vanaf die tijd gegraveerd en verguld met een geweldige techniekbeheersing. Ingewikkelde versieringen en doorschijnende juwelen konden worden gemaakt wat een complex proces is.

Emaille en gegraveerde versieringen

Er is veel vakmanschap voor nodig om het glas te bewerken en in die prachtige vormen te krijgen. Verhitten en afkoelen moet op een bepaalde manier gebeuren. Het is nodig om speciale stoffen toe te voegen om het materiaal niet te snel te laten stollen en om luchtbellen te vermijden. Zo kan natrium worden toegevoegd om het glas ondoorzichtig te maken. Om te kleuren worden weer andere stoffen gebruikt. De kleur blauw bijvoorbeeld ontstaat door een kleine hoeveelheid koper en kobalt toe te voegen. Rood wordt verkregen door toevoeging van een weinig goud. Soms wordt het werk daarna nog geëmailleerd en eventueel gegraveerd of versierd met een tekening van bladgoud.

(Zie ook artikel: “Schuilgaan in Venetië” klik hier)

Lees verder

© 2010 - 2024 Rickandie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Glas, de geschiedenis en het (her)gebruik ervanGlas, de geschiedenis en het (her)gebruik ervanGlas is hard en is bestand tegen warmte en tegen hitte. Glas wordt voor van alles gebruikt. We drinken eruit, we bescher…
Repareren van emaille voorwerpenRepareren van emaille voorwerpenHet is goed mogelijk om emaille voorwerpen, zoals een ligbad of douchebak, zelf te repareren wanneer deze beschadigd rak…
Uitingsvormen en de boodschap van graffitiUitingsvormen en de boodschap van graffitiBinnen de graffiti wordt aan iedere uitingsvorm een bepaalde term toegekend. In de tijd heeft graffiti een ontwikkeling…
Bronnen en referenties
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Venetiaans_glas
Rickandie (1.164 artikelen)
Laatste update: 13-03-2016
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Kunst
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.