René Magritte; het uitdagen van de denkwijzen over kunst

René Magritte wist als geen ander de vastgeroeste denkwijzen over kunst los te weken, door het constant uitdagen van de bestaande opvattingen en het constante oproepen van vragen. Zijn werk behoort nu tot de duurste werken uit het surrealisme, waarbij enkele van zijn ideeën nog steeds gebruikt worden door de grote bekendheid die ze vergaard hebben, zoals de zin Ceci n'est pas une pipe, welke hij onder een schilderij van een pijp schreef.

Wie is René Magritte

René Magritte wordt op 21 november 1898 in Lessen, België, geboren als René François Ghislain Magritte. Op zijn dertiende jaar gebeurt er iets wat zijn leven lang invloed zal hebben op zowel hemzelf als zijn werk; zijn moeder pleegt zelfmoord door in de rivier de Samber te springen, waar ze met een bedekt gezicht wordt teruggevonden. Dit thema, een bedekt gezicht, zal later veelvuldig door René Magritte op het doek gezet worden. Van 1916 tot 1918 zit René Magritte aan de kunstacademie te Brussel en in 1922, na het verlaten van deze academie, trouwt hij met zijn vriendin die hij ontmoette op de academie, Georgette Berger.

René Magritte en het surrealisme

In de jaren na het verlaten van de kunstacademie probeert René Magritte diverse verschillende richtingen en stromingen uit, zoals het kubisme, om hier zijn eigen draai in te vinden. Het duurt echter nog tot 1924 voordat hij kennis maakt met de stroming waar hij onder bekend zou worden; het surrealisme. Hij kwam in contact met André Breton, welke de surrealistische groep oprichtte, en werd hierdoor sterk beïnvloed. Toch behoudt hij nog een sterk eigen karakter in zijn schilderijen. Als voorvechter van het surrealisme weet hij de stroming tijdens de Tweede Wereldoorlog levendig te houden, waar hij een grote bekendheid door verkrijgt.

De schilderijen van René Magritte

René Magritte behoort tot de surrealisten welke gebruik maken van een zeer fijne schildermethode, waardoor er een realistisch effect optreedt in de schilderijen die logischerwijs onrealistisch zijn. Waar bijvoorbeeld Salvador Dali gebruik maakt van diverse droomvoorstellingen met veel verzonnen objecten of vervormingen, weet René Magritte realistische objecten uit hun eigen context te halen; hierdoor wordt het surrealistisch. Het meest bekende voorbeeld van deze typische denkwijze van René Magritte is zijn schilderij "La trahison des images" (het verraad van de voorstelling), waar Magritte een pijp op een lege achtergrond schildert, met daaronder de tekst "Ceci n'est pas une pipe" (Dit is geen pijp). Hierbij raakt Magritte het hart van de voorstelling; het betreft inderdaad geen pijp wat we zien, het is verf en doek. De titel, het verraad van de voorstelling, verwijst naar het feit dat het maken van een verwijzing naar een echte pijp in feite verraad is.

Het doel van de schilderijen

Wat probeert Magritte nu te bereiken met schilderijen als "La trahison des images"? Hij probeert ons duidelijk te maken dat onze eigen denkbeelden veel te stram en nauw zijn, het surrealisme zag deze oude denkbeelden dan ook als de reden van de Eerste Wereldoorlog. Meer exact dwingt Magritte ons om onze denkbeelden rondom kunst te verbreden; de schilderijen halen ons uit onze comfortabele manier van denken rondom kunst. Magritte beschouwt het dan ook als de taak van ieder kunstenaar om de realiteit niet uit te beelden, dat kan namelijk simpelweg met een foto, maar om deze realiteit juist uit te dagen en in een ander perspectief te plaatsen. Hierdoor wordt het bestaande paradigma constant uitgedaagd, waardoor een gezondere manier van denken ontstaat; een met meer vrijheid dan de bekaderde reeds bestaande denkwijzen.

De laatste jaren

Gedurende de jaren vijftig zouden de schilderijen van René Magritte een steeds grotere bekendheid verwerven, wat de prijzen deed opdrijven. Lang heeft hij hier echter niet meer van kunnen genieten, daar hij op 15 augustus 1967 overleed te Schaarbeek op 68-jarige leeftijd. Het voormalige woonhuis van René Magritte is inmiddels een museum voor zijn werk en leven. Georgette Berger Magritte, zijn vrouw, zou nog enkele jaren leven totdat ook zij stierf in 1986.