Thaise cultuur: monniken, wai en etiquette

Een bezoeker in Thailand zal allerlei cultuurverschillen opmerken. Bijvoorbeeld, in plaats van een hand geven of te zwaaien, gebruikt men een 'wai' als begroeting of bij afscheid. Waarom is dat zo? Het zal ook opvallen dat er veel monniken zijn in hun oranje gewaden. Hoe kan dat? En waarom glimlacht iedereen constant? Hoe eet je plakrijst? Waarom mag een stelletje elkaar niet kussen waar iedereen bij is?

• Monniken
• Wai
• Hoofd en voeten
• Etiquette tijdens het eten
• De eeuwige glimlach

Monniken

Elke Thaise man hoort tijdens zijn leven minstens één keer een monnik te worden, vooral vlak voor het huwelijk. Monniken zijn duidelijk herkenbaar aan hun geschoren hoofden en donkerbruine, oranje of gele gewaden. Monniken leven als bedelaars; gelovigen geven ze 's ochtends vroeg eten in hun bedelnappen en ze mogen geen persoonlijke bezittingen hebben. Eten mogen de monniken alleen tussen zonsopgang en 11 uur 's ochtends, maar drinken mogen ze de hele dag door. Monniken worden aangesproken met een eigen term, met speciale taal en uiteraard een eerbiedige wai.

Monniken en vrouwen

Vrouwen mogen een monnik niet aanraken of alleen zijn met hem in dezelfde kamer, dus het is belangrijk om als vrouw voorzichtig te zijn in bussen en andere drukke plekken. Als een vrouw iets aan een monnik wil geven, moet dat binnen zijn bereik geplaatst worden eventueel op de speciale doek die hij hiervoor bij zich draagt. De reden hiervoor is dat monniken geen lusten mogen hebben en een vrouw aanraken kan lust opwekken. Dit gaat zover dat een monnik zelfs zijn eigen zussen niet mag aanraken, alleen zijn moeder.

Wai

De standaardgroet in Thai is sawatdie (hallo), gevolgd door krap voor een mannelijke spreker en kha voor een een vrouwelijke. Maar een hallo is niet compleet zonder wai. Voor een wai leg je je handpalmen tegen elkaar in een biddende pose, knik je je hoofd en breng je je handen omhoog. Afhankelijk van de status van diegene die je begroet, is de wai hoger of lager. Een wai van een kind kun je erkennen met een simpele hoofdknik of met je handen voor je borst. Bij een wai aan een lager persoon raken je vingertoppen bijna je kin, bij een gelijke is dat voor je neus en bij Boeddha of een monnik bij je voorhoofd.

Een wai voor elke gelegenheid

Hoe weet je of iemand een lagere of hogere status heeft? Dat weet je dus niet, hoewel leeftijd een redelijke vuistregel is. Maar als buitenlander kun je weinig fout doen met je wai, dus een tikkeltje hoger dan nodig kan nooit kwaad. Een wai van winkelpersoneel hoef je overigens niet per se te retourneren. Een wai wordt ook gemaakt als je vertrekt (opnieuw sawatdie) of als je iemand bedankt (khob koen krap/kha).

Hoofd en voeten

In Thailand wordt het hoofd gezien als het belangrijkste deel van het lichaam en de voeten als het minst belangrijke. Je mag mensen niet zomaar op hun hoofd aanraken, dus ook kinderen niet! Verder mogen je voeten nergens anders voor gebruikt worden dan lopen. Doe de onderste lade van de kast dus dicht met je hand en wijs nooit met je voeten naar iets. Als mensen op de grond liggen, stap dan niet over ze heen want dat is beledigend. Loop om de persoon heen of vraag ze om plaats te maken (sorry = khor toot krap/kha). In een drukke trein kan dat best een uitdaging zijn, maar bedenk dat je als buitenlander bijzonder in de schijnwerpers staat en jouw gedrag als voorbeeld wordt genomen voor alle buitenlanders.

Etiquette tijdens het eten

De Thaise keuken is wereldberoemd, maar de etiquette rondom de maaltijd is anders. Thailand mag dan een Aziatisch land zijn, eten met stokjes gebeurt alleen in een Chinees restaurant. Een Thais restaurant of stalletje zal je een lepel en vork geven. Met de vork hoor je het eten op je lepel te schuiven en dan breng je de lepel naar je mond. Voor Thai is het vreemd als je een vork in je mond steekt, net zo vreemd als het is voor ons om een mes in je mond te steken.

Met je handen eten

Plakrijst (khao niauw) wordt met de hand gegeten, maar let erop dat je alleen de rechterhand gebruikt. De linkerhand wordt op het toilet gebruikt om jezelf te wassen, dus dat is je vieze hand. Je kunt het zakje rijst het beste in je linkerhand houden, dan eet je automatisch met je rechterhand. De rechterhand is altijd de beste hand om dingen te ontvangen van anderen, zoals wisselgeld en een plastic tas.

De eeuwige glimlach

Zijn mensen in Thailand altijd gelukkig? Het lijkt er wel op, want ze glimlachen constant. De reden hiervoor is dat een Thaise glimlach een miljoen betekenissen kan hebben. Het is een teken van blijdschap, natuurlijk, maar ook van schaamte, ongemak en zelfs boosheid. Een Thai zal zijn persoonlijke emoties niet laten zien aan anderen en negatieve emoties al zeker niet. Als buitenlander wordt dit ook van je verwacht. Als iets schaamtevols gebeurt (bijvoorbeeld iemand glijdt uit) dan zal een Thai lachen. Dit is geen uitlachen, maar het weglachen van de schaamte van de ander.

Emoties en genegenheid

Probeer te allen tijde je stem gedempt te houden en laat nooit boosheid zien. Thai nemen hun tijd met de meeste zaken, maar als je je geduld verliest, wordt dat gezien als gezichtsverlies voor alle betrokkenen. Ook met positieve emoties naar het andere geslacht moet je voorzichtig zijn. Jonge stelletjes lopen ook in Thailand hand in hand, maar verdere genegenheid hoort niet thuis in de openbare ruimte. De politie kan je er zelfs op aanspreken.