Manga & Anime: Een nieuwe cult die de wereld veroverd

Over de hele wereld kennen mensen het fenomeen, van Noorwegen tot Zuid-Afrika: Manga en anime, Japanse strips en de geanimeerde versie ervan, in een stijl die zich duidelijk onderscheid van welke andere strip ter wereld. Maar wat is het verhaal achter de superpopulaire nieuwe subcultuur, de 'Anime Conventions', speciale vakken in stripwinkels en de vele nieuwe media?

Een stukje geschiedenis

Manga (mah-ngā) bestaat al langer dan vandaag. Het werd 'uitgevonden' door Katsushika Hokusai (1760-1849), een zeer bekende Japanse artiest. Hij is bekend om zijn ukiyo-e (Japanse houtsnijwerkdruk-kunst), maar vooral om zijn meesterwerk, Kanagawa oki nami ura (De grote golf van Kanagawa), wat wereldwijd het gezicht van de Japanse kunst is geworden. De meeste mensen die dit werk zien, herkennen het wel.

Hokusai had humor, want hij tekende vaak karikaturen van mensen, die zeer beledigend of simpelweg grof waren. Dit werd door anderen niet gewaardeerd. Deze werken kregen de bijnaam man gā (''onverantwoorde plaatjes''). Hijzelf gebruikte er ook de naam manga voor, maar dan in de zin 'losse penseelstreken zonder betekenis'.

In 1814 bracht Hokusai een boek uit, genaamd Hokusai Manga. Dit boek was een 'art book' vol tekeningen. Hierin tekende hij echter geen karikaturen: hij tekende in een realistische stijl het dagelijks leven van Japan in 1814. Hij tekende mensen, dieren, handelingen en ga zo maar door. Hij was de tweede Japanse artiest die zo'n boek uitbracht: eerder ging Santo Kyoden hem voor met Shiji no yukikai (1798). In hetzelfde jaar bracht Aikawa Minwa Manga hykujo (1814) uit, de titel gebaseerd op Hokusai's boek.

Jaren na Hokusai's dood kwam pas de allereerste manga. Osamu Tezuka (1928-1989) publiceerde in de periode na 1946 vier mangaseries, waarvan Tetsuwan Atomu (Astro Boy) de bekendste was. Hij was sterk beïnvloed door de Amerikanen, die in hun jarenlange overheersing van Japan veel van hun eigen cultuur hadden overgebracht, zoals Disney en Amerikaanse strips. Tekuza's stijl leek nog niet erg op wat we tegenwoordig onder manga veronderstaan.

Na het immense succes van Tekuza's Tetsuwan Atomu in Japan kwamen verschillende andere manga-tekenaars (mangaka) met hun eigen manga. Op gegeven moment kon men soorten onderscheiden.

Soorten

Anno 2008 kunnen we manga classificeren in verschillende soorten. Vroeger had je heel basis twee soorten manga: shounen (voor jongens, met actie en geweld) en shoujo (voor meisjes, met romantiek, vrouwelijke hoofdpersonages en de focus op het dagelijks leven). Tegenwoordig hebben beide basiscategorieën meerdere subcategorieën.

De regel in de manga is meestal: hoe realistischer de manga, hoe serieuzer het verhaal is.

Shoujo

Het lijkt raar, maar de meeste manga waren vroeger shoujo. Binnen de shoujo heb je verschillende sub-categorieën.
  • Josei/redisu (Dames-verhalen): Shoujo manga over vrouwen van middelbare leeftijd.
  • Heroïsche shoujo: verhalen over meisjes die helden zijn, zoals het in Nederland bekende Sailor Moon (de geanimeerde versie werd in de jaren 90 uitgezonden op tv.)
  • Bishoujo (mooi meisje): Beauty-manga, met weinig tot geen verhaallijn.
  • Yuri (lesbiseksualiteit): Pornografische tot sexueel getinte manga die zich richt op lesbiennes.

Shounen

In de shounen komen we veel heftigere verhaallijnen tegen.
  • Shounen (Jongens, jonge mannen): avontuurlijke verhalen met heftige gebeurtenissen en geweld.
  • Seinen (Mannen): Serieuze verhalen met een boodschap, ingewikkelde verhaallijnen en intelligente achtergronden.
  • Seijin (18+): Pornografische tot sexueel getinte manga. Ook wel hentai genoemd.
  • Yaoi (homoseksualiteit): Pornografische tot sexueel getinte manga die zich richt op homo's.

Overig

Dan zijn er nog types manga die niet shounen of shoujo zijn.
  • Gekiga (drama): Deprimerende, dramatische verhalen voor volwassenen met een serieuzere tekenstijl.
  • Kodomo (kinderen): Kindermanga, door de simpele tekenstijl lijkt het vaak niet echt op manga.
  • Kazoku (familie): Familie-manga.
  • Sentai (eenheid): Gaat over groepen jongens of meisjes die kunnen transformeren in iets of samenwerken voor een bepaald doel.

Leeswijze

Waar niet-Japanners vaak moeite mee hebben is de wijze waarop men manga leest. Dit gaat van rechts naar links en van boven naar beneden.

Buiten Japan

Buiten Japan is manga, maar ook zeker anime*, heel populair. Toch kijken Europeanen en Amerikanen heel anders tegen de media aan dan Japanners. Men gaat ervan uit dat tekenfilms voor kinderen zijn, hetgeen in het meeste geval totaal niet zo is bij anime, waardoor de anime worden overgesproken door ongeschikte stemmen, wordt uitgezonden op kinderkanalen, en misschien wel het ergste, al het geweld weg wordt geknipt. In Amerika gebeurt dit met vrijwel elke anime en soms veranderen de Amerikaanse uitgevers zelfs dingen in de manga die 'niet door de beugel kunnen', wat grote kritiek van manga- en animefans oplevert.

In Europa is men wat dat betreft milder. (Onbewerkte) anime worden volop uitgezonden in vooral Duitsland, Frankrijk en Spanje, maar is in de rest van het continent ook populair. Manga is in Oost-Europa zeer in trek. Waar men in Nederland kleine schappen manga vindt in een kiosk kan men in bijvoorbeeld Litouwen, Tsjechië en Polen in elke supermarkt kiezen uit vijftig titels met ieder tien delen.

Ook in Afrika vindt anime en manga gretig aftrek. Vooral de blanke Afrikaanse bevolking van Zuid-Afrika koopt massaal manga en anime, maar ook in Nigeria kan de rijkere bevolking zich manga veroorloven. De Arabische wereld vermijd manga, vooral omdat moslims manga al snel associëren met porno, een gedachte die vroeger in Europa ook van kracht was. In Zuid-Amerika is manga vooral in Brazilië ongekend populair. Australië, Oceanië en Zuidoost-Azië zijn ook helemaal dol op de Japanse strips en televisieseries. Vooral in de Filippijnen, Noord- en Zuid-Korea en China breekt manga alle records.

Vergelijkbaar

Overal ter wereld maken we natuurlijk beeldverhalen, maar in China en Zuid-Korea vind je de meest vergelijkbare strips: Chinese manhua lijkt al sterk op manga (meestal iets realistischer), maar de Koreaanse manhwa is er niet van te onderscheiden.

* Anime

Een anime (aa-nie-mē) is de geanimeerde versie van een manga. Bij het maken van een anime kleurt een studio manga-plaatjes in en tekent ze na, zodat bewegingen kunnen worden gevormd. Ook laten ze de monden bewegen en huren ze seiyū (letterlijk: stem-acteurs) in om de personages in te spreken. Opvallend genoeg worden jongenspersonages bijna altijd ingesproken door vrouwen. Dit omdat de studio wil voorkomen dat een stem drastisch veranderd als een échte jongen inspreker is en stemverandering krijgt.

Een van de meest opmerkelijke seiyū is Kujira (echte naam Wakako Matsumoto). Haar stem wordt omschreven als 'schor' en 'androgeen' (neigend naar het tegenovergestelde geslacht). Ze is vooral bekend als Orochimaru, een mannelijke antagonist uit de manga/anime Naruto. Toen bekend werd dat Kujira de stem van Orochimaru deed, keken veel mensen raar op: een vrouw met zo'n stem? Maar het is dus mogelijk.
© 2008 - 2024 Shinsaku, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Death Note (Desu Nota)Death Note (Desu Nota)Death Note is een manga/anime serie. (Japanse strips). Het is een spannende serie over leven en dood. De hoofdpersoon Li…
Japanse anime - Wat is dat?De meesten mensen kennen de term wel, anime en manga. Veel mensen hebben wel eens anime gezien zonder dat door te hebben…
De Japanse AnimeZonder het door te hebben komen mensen vaak in aanraking met Anime. De meesten hebben wel eens van deze term gehoord, ma…
Manga: Ichigo 100%Ichigo 100% is een manga/anime die gaat over een jongen die op 4 meisjes valt. Deze 4 meisjes vallen ook op hem. Hij wil…
Carlos Relvas, de Portugese pionier van de fotografieGolegã is niet zomaar een klein dorpje in de plattelandsprovincie de Ribatejo in Portugal. Behalve dat hier ieder jaar i…
Shinsaku (6 artikelen)
Gepubliceerd: 14-08-2008
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Mensen
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.