Japanse mythologie: Shinigami

Personificaties van de dood kent men in veel culturen en landen. Per folklore verschillen de kenmerken weer een beetje, maar het algemene idee is meestal hetzelfde per land. In Nederland kennen we de dood als Magere Hein. In Japan draagt dit figuur de naam shinigami. Letterlijk genomen betekent dit woord god of geest van de dood. Net zoals de Magere Hein is dit verschijnsel betrokken bij de dood van mensen. In werken is de shinigami een veelgebruikt figuur.

Shinigami

De shinigami is dus de naam voor een bovennatuurlijk wezen dat betrokken is bij de dood van mensen. Per streek verschillen de mythologische gebruiken waardoor de shinigami niet overal op dezelfde wijze wordt opgevat. In het algemeen zal de shinigami echter gezien worden als wezen wat mensen tot de dood lokt of wat mensen suïcidaal kan maken. De shinigami is echter zelf niet betrokken bij het veroorzaken van de dood. Na het sterven zal de shinigami de ziel van een overledene naar de onderwereld leiden. Een verschil met het westerse concept van de shinigami is het feit dat de shinigami niet een op zichzelf staande verschijning is. Er zijn namelijke meerdere geesten die onder de shinigami noemer vallen.

Shinigami in religie

In het shintoïsme dat gecombineerd met het boeddhisme de hoofdreligies uit het land zijn, wordt het mythologische wezen Izanami de rol van shinigami toegeschreven. Zij is namelijk de god van de creatie en de dood en heeft dus de zeggenschap over de levens van de mensen. Verder zijn bepaalde oni, wat demonen zijn in de Japanse vertellingen, ook aan te wijzen als bepaalde shinigami aangezien zij enige rol spelen in de dood van mensen. Er moet wel opgemerkt worden dat deze shinigami vormen niet gelijk worden gesteld aan de westerse variant van de personificatie van de dood.

Opmerkelijke gebruiken rond shinigami

In bepaalde gebieden hebben de mensen in Japan verschillende gebruiken en verhalen rondom shinigami. Zo geloven de mensen in het Hamamatsu gebied dat shinigami mensen overnemen om deze mensen vervolgens naar bepaalde plekken te leiden waar mensen voorheen zijn overleden. Hier sterven zij dan. De zielen van deze mensen kunnen echter niet naar de dodenwereld totdat er weer een levende komt die sterft op dezelfde plek. Die moet dan vervolgens wachten tot de volgende die daar sterft.

In het Okayama prefectuur heerst het geloof dat men moet oppassen met het bezoeken van de graven van de voorouders tijdens het Higan feest. Het bezoeken van de graven tijdens zonsopgang zorgt er namelijk voor dat een shinigami je overneemt wat weer resulteert in de dood. Verder is het van belang om wel tijdens zonsopgang de graven te bezoeken als dat tijdens zonsondergang ook is gebeurt omdat de shinigami je anders ook overnemen.

Pop cultuur

In fictieve werken hebben shinigami een wat meer menselijker aspect gekregen en zijn ze meer gaan lijken op hun westerse variant. Bekende voorbeelden van shinigami zijn die uit Death Note en Bleach. In Death Note zijn shinigami mensachtige figuren die teren op het sterven van mensen. Ze bezitten boekjes waarmee zij de mogelijkheid hebben de dood van mensen te veroorzaken door hun naam erin te schrijven. Verder bezitten zij ogen waarmee zij de namen en de overige levensduur van mensen kunnen zien. Shinigami hebben in Bleach niet echt meer de rol van handhavers van de dood, maar zijn er puur om de mensheid te beschermen tegen de Hollows, slechte geesten die gevaarlijk zijn voor mensen. Zij zien er hetzelfde uit als normale mensen, maar hebben het bezit over allerlei krachten en leven in een andere wereld.