De Kosovo Oorlog

Dat de internationale wereld geen oog had voor Kosovo veranderde in 1997. Milosevic stond onder grote druk van de oppositie. Hij raakte vervreemd van zijn eigen bevolking, de Serviërs, door de internationale boycot en grootschalige corruptie en misdaad.

Radicalisering

Op hetzelfde moment begon de Albanese bevolking in Kosovo te radicaliseren, die na acht jaar van vreedzaam verzet inzag dat het in totaal geen resultaat en verbetering had opgeleverd. Het Kosovo Bevrijdingsleger (UCK) werd opgericht: de wapens werden opgenomen tegen de Serviërs. Hieruit volgde talloze aanslagen op Serviërs en Albanezen die van collaboratie werden verdacht.

De Amerikanen bestempelden het UCK in het begin nog als terroristische organisatie, maar in de strijd tegen Milosevic konden ze hen blijkbaar goed gebruiken waardoor ze van gedachten zijn veranderd. Samen met de Navo hebben ze sindsdien het UCK op allerlei manieren gesteund (diplomatiek en het smokkelen van wapens bijvoorbeeld).

In februari datzelfde jaar antwoordde Belgrado op de constante provocaties van het UCK met een groot militair offencief met de bedoeling om het UCK voorgoed uit te schakelen.

Het offensief werd op dezelfde wijze uitgevoerd als het in Kroatië en Bosnië beproefde middel van de etnische zuivering. Gehele dorpen werden in de as gelegd, hele gebieden werden met geweld ontvolkt. Binnen een jaar vielen tweeduizend doden en werd een kwart van de bevolking dakloos. Een onbedoeld gevolg van het offensief van de Serviërs was dat veel Albanezen in Kosovo radicaliseerden, zich gingen aansluiten bij het UCK en nu ook onafhankelijkheid gingen eisen. Militair gezien bleef het UCK tegen de Servische troepen machteloos.

De internationale gemeenschap (waaronder NAVO) werd na jaren van passiviteit richting Kosovo eindelijk wakker en zorgde ervoor dat Servië de Rambouillet akkoorden van 1999 tekenden.

De Rambouillet conferentie 1999

Tijdens de Rambouillet conferentie kregen de Albanezen en de Serviërs een plan voorgeschoteld door de verschillende bemiddelende partijen waaronder de NAVO. In het plan zou Kosovo voor een interim-periode van drie jaar zelfbestuur krijgen (inclusief eigen bestuur, eigen politie en eigen rechtspraak). De onafhankelijkheid die de Albanezen eisten, veelal onder invloed van het UCK, kregen ze niet. De toezichthouder op de uitvoer van het plan zou een NAVO-vredesmacht zijn. De Kosovaren tekenden het plan in maart 1999. De Serviërs weigerden omdat ze een NAVO-troepenmacht niet konden accepteren. Ondanks het dreigen met luchtaanvallen van de NAVO bleven de Serviërs bij hun standpunt. De luchtaanvallen kwamen er dan ook, na een mislukte poging van de Amerikaanse gezant Richard Holbrooke om de Serviërs alsnog van gedachte te laten veranderen.
De bedoeling van de Rambouillet akkoorden was om een humanitaire catastrofe te voorkomen. Bij het niet tekenen door de Serviërs van het akkoord was deze bedoeling geheel kapot gegaan. Deskundigen waarschuwden de NAVO ervoor dat wanneer zij luchtaanvallen zouden starten op Servië, om gelijk Milosevic eens aan te pakken, zij de gehele Servische bevolking tegen zich zouden krijgen en dat die zich weer achter Milosevic zouden scharen.

De luchtaanvallen

De luchtaanvallen kwamen er (zelfs Nederland deed mee, zonder instemming van het parlement) zonder instemming van United Nations (Verenigde Naties),maar nadat deze in het begin slechts militaire doeleinden troffen begonnen deze steeds vaker ook burgerdoelen te treffen. De deskundigen kregen gelijk want de Servische bevolking stond weer duidelijk pal achter Milosevic. De humanitaire catastrofe werd ook niet voorkomen maar juist vergroot en versneld in werking gezet. De dagelijkse TV-beelden van vluchtelingen en hun verhalen raakten veel mensen in Europe diep in het hart. De agenda van Milosevic om Kosovo etnisch te zuiveren werd versneld en verscherpt uitgevoerd. Bovendien verschafte de aanvallen van de NAVO het Servische regime een alibi om het met nog meer haat en geweld uit te voeren.

Achteraf kunnen we bekijken of de luchtaanvallen ook daadwerkelijk het nut hadden waarvoor ze bedoeld waren. Een grote fout van de NAVO was de bombardementen tegen heel Servië te richten en dit terwijl in heel Servië een steeds grotere oppositie aan het ontstaan was tegen Milosevic en zijn volgelingen. Door de aanvallen werden zij in de armen gedreven van Milosevic. De humanitaire ramp die moest worden voorkomen, werd niet voorkomen. Want terwijl de luchtaanvallen zich richtten op bijvoorbeeld een oliereservoir vlakbij Belgrado, werden dorpen aangevallen door Serviërs in Kosovo.

Na 78 dagen van luchtaanvallen op Servische doelen in heel Servië, Montenegro en Kosovo tekende Belgrado de overeenkomst van Kumanovo. De terugtrekking van het Servische leger en politie vanuit Kosovo werd een feit.

De huidige situatie

Sinds de terugtrekking van het Servische leger en politie staat Kosovo onder bestuur van de Verenigde Naties waarvoor zij de missie UN Mission in Kosovo (UNMIK) hebben opgericht. Een NAVO vredesmacht KFOR (Kosovo Force) houdt toezicht op de openbare orde. De bevolking probeert haar oude bestaan weer op te bouwen. De Serven in Kosovo zijn gevlucht naar het noorden van Kosovo, waar zij nog een meerderheid vormen, en Servië. Het Kosovaarse parlement zorgt voor de wetgeving in samenwerking met de UNMIK. Deze wetgeving heeft in de meeste gebieden de gehele Servische wetgeving vervangen. In de loop van de jaren willen de NAVO en de UN het gebied weer overdragen aan de Kosovaren zelf om een autonome provincie in Servië te blijven. Dit staat beschreven in resolutie 1244 van de VN 10 juli 1999. Deze autonome provincie moet een multi-etnische bevolking huisvesten en onder het grondwettelijke gezag blijven van Servië. Zoals het verleden op de balkan heeft bewezen is het een zeer moeilijke taak om dit te realiseren. De situatie van Kosovo op dit moment is echter niet duidelijk.

Servisch nationalisme vanwege Kosovo

Waarom was Kosovo zo belangrijk voor de Serven? Waarom was het zo belangrijk dat ze er zelfs een oorlog met de hele NAVO voor over zouden hebben? Dit heeft alles te maken met het verleden dat het gebied heeft. Kosovo was eeuwen geleden het centrum van een machtig Servisch koninkrijk, nog steeds herbergt het de belangrijkste orthodoxe kloosters, kerken en historische monumenten van de Serviërs. In de zeventiende, achtiende en twintigste eeuw trok weliswaar de meerderheid van hen weg uit Kosovo, het gebied is nooit uit de harten van de Serviërs verdwenen. Kosovo is namelijk het gebied waar de Serviërs in 1389 hun historische nederlaag tegen de Turken leden en waar de Turkse onderdrukking begon die vijfhonderd lange jaren zou duren.