Kinderen van Nazi-kopstukken II

Hoe denk je over je vader of grootvader wanneer deze tot de kopstukken van het Derde Rijk behoorde? Schaam je je? Voel je je schuldig of verdedig je hem te vuur en te zwaard? Hoe gaan mensen na de oorlog met je om? Is het dragen van zijn naam een zware last? Het verhaal van Edda Göring, dochter van rijksmaarschalk Hermann Göring (zie foto) en Helmut Seyss Inquart, de kleinzoon van de rijkscommisaris van Nederland Arthur Seyss Inquart.

Hermann Göring

Hermann Wilhelm Göring werd geboren op 12 januari 1893. De eerste drie jaar van zijn leven bracht hij door in een pleeggezin, gescheiden van zijn ouders. Zijn ouders verbleven op Haïti waar zijn vader als consul werkzaam was. Nadat het gezin herenigd was, woonde het gezin Göring korte tijd in een buitenwijk van Berlijn. Toen zijn vader ernstig ziek werd, verhuisden ze naar een kasteel van Hermanns peetvader Hermann von Epenstein nabij Neurenberg. Von Epensteins generositeit had ongetwijfeld te maken met het feit dat Hermanns moeder rond die tijd zijn minnares werd. Ook de kostschool die Hermann vanaf zijn elfde bezocht werd door zijn peetvader gefinancierd. Hermann kon niet aarden op die kostschool, hij kwam pas tot bloei op de militaire opleidingen die hij daarna volgde. Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog begon, stond Göring te popelen om te laten zien wat hij waard was. Opnieuw met hulp van zijn peetvader kwam hij terecht bij de luchtmacht. Hij ontpopte zich tot een bekwaam en zeer moedig vliegenier die onderscheiden werd met de Pour le Mérite, destijds de hoogste onderscheiding. Na de oorlog werkte hij een aantal jaar als testpiloot voor Fokker. Tijdens dit werk ontmoette hij Karin von Kantzow die later zijn eerste vrouw werd. In 1921 ging Göring studeren aan de universiteit van München. Hij hoorde Hitler verschillende malen spreken en raakte volledig in zijn ban. Al in 1922 werd Göring lid van Hitlers partij. Op 8 november 1923 pleegde Hitler een putsch. Deze mislukte. Hitler werd gevangen gezet en Göring, gewond geraakt aan zijn dijbeen, vluchtte naar het buitenland. Als gevolg van zijn verwonding raakte hij verslaafd aan de pijnstillers en kwam hij vele kilo’s aan. Voor hij in 1927 terugkeerde naar Duitsland verbleef hij in Zweden enige tijd, verslaafd en krankzinnig verklaard, in een kliniek. Terug in Duitsland zocht hij weer aansluiting bij de NSDAP. Görings macht in de partij werd alras groter. Hij groeide uit tot de tweede man achter Hitler en diens beoogde opvolger. Göring bekleedde een heleboel functies in het Derde Rijk en was onder andere verantwoordelijk voor de bombardementen op Rotterdam, Warschau en Belgrado. Hij richtte de Gestapo op, kondigde de Neurenbergse rassenwetten af (wetten die de joden rechteloos maakten), gaf Himmler en Heydrich opdracht voor de Endlösung (de definitieve uitroeiing van het Joodse ras) en was verantwoordelijk voor de plundering van de bezette gebieden. Daarnaast heeft Göring zich ontzettend verrijkt aan de oorlog. Hij ‘verzamelde’ een museum aan kunstschatten bij elkaar. Vlak voor het eind van de oorlog valt Göring uit de gratie bij Hitler. Hitler beschuldigt hem van hoogverraad nadat Göring hem verzocht heeft hem te mogen vervangen. Na de oorlog moest Göring terechtstaan voor zijn oorlogsmisdaden in Neurenberg. Hij werd ter dood veroordeeld maar beëindigde de dag voor hij opgehangen zou worden met een gifcapsule zijn eigen leven.

Edda Göring

In 1931 overleed Hermann Görings eerste vrouw Karin aan tuberculose. In 1934 ontmoette hij de actrice Emmy Sonnemann. Op 10 april 1935 trouwde het stel. Het was een huwelijksplechtigheid een koninklijk paar waardig. Op 2 juni werd hun enige kind geboren, Edda. Adolf Hitler was de peetvader van de kleine meid. Edda werd als een prinses behandeld en groeide in alle pracht en praal op als een ster. Na de oorlog veranderde dit natuurlijk radicaal. Emmy en Edda werden een jaar geïnterneerd en hun ‘bezittingen’ voor een deel in beslag genomen. Edda ziet haar vader nadat hij door de Amerikanen gevangengenomen is nog één keer. Hermann huilde bij die gelegenheid tranen met tuiten. Edda is nog steeds verbitterd over de behandeling van haar vader tijdens het proces van Neurenberg. Tot haar tiende jaar kreeg Edda thuisonderwijs. Als ze uiteindelijk naar school gaat wordt ze door iedereen met alle egards behandeld, ze heeft er geen last van dat ze de dochter van een oorlogsmisdadiger is. Ook in haar latere leven heeft ze geen last van haar naam. Integendeel: 15 jaar na de oorlog stelt ze dat ze er alleen profijt van heeft. Duitsers vonden haar vader aardig, hij had goede contacten in het buitenland en er wordt goed voor haar gezorgd door haar vaders kameraden van vroeger. In het Spanje van Franco werd ze zelfs behandeld als was ze de dochter van een belangrijk staatsman. Edda studeert na de middelbare school een paar semesters rechten maar ze vindt de stof te droog. Vervolgens gaat ze aan het werk in het laboratorium van een ziekenhuis. Ze woont tot haar moeder in 1973 overlijdt samen met haar in een appartement in München. Het gerucht gaat dat ze een relatie heeft gehad met de journalist Gerd Heidemann. In de jaren zestig probeert Edda via het gerecht het schilderij ‘Madonna met kind’ van Lukas Cranach van de stad Keulen terug te eisen. Dit schilderij is door de stad Keulen bij de doop van Edda onder grote druk van Hermann aan haar ‘geschonken’. Na de oorlog had Keulen het schilderij teruggevorderd maar Edda bleef vinden dat zij de rechtmatige eigenaresse was van het peperdure meesterstuk. Edda denkt met grote liefde terug aan haar vader. Hoewel ze de misdaden van de nazi’s niet ontkent en aangeeft dat ze weet dat er veel mensen ‘onuitsprekelijk leed onder het Hitler-regime moesten ondergaan’, blijft ze tot adoratie toe bewonderen. Volgens Florrie Rost van Tonningen (die wordt genoemd als een naaste vriendin van Edda) draagt Edda de neonazi’s een warm hart toe en bezoekt ze regelmatig gedenkfeesten voor oorlogsmisdadigers. Edda woont nu in Zuid-Afrika.

Arthur Seyss Inquart

Arthur Seys Inquart werd geboren in 1892 in Moravië. Na het volgen van het gymnasium, ging hij in 1920 in Wenen rechten studeren. Hij had toen al Duits-nationalistische gevoelens. In 1914 meldde hij zich (al voor de algemene mobilisatie) aan bij het leger. Hij ging twee keer een periode naar het front en trouwde in de tussenliggende periode in 1916 met Gertrud Máschka en promoveerde in 1917 in de rechten. Aan het front raakte hij ernstig gewond aan zijn been waardoor hij zijn verdere leven mank zou blijven lopen (wat hem later in Nederland de bijnaam zes en een kwart opleverde), ook ontwikkelde hij daar antisemitische gevoelens (velen gaven de Joden de schuld van de Duitse nederlaag in 1918). Na de oorlog werkte Seyss Inquart als advocaat. Hij was een groot voorstander van aansluiting van Oostenrijk bij Duitsland en heeft bij de daadwerkelijke Anschluss in 1938 een belangrijke rol gespeeld. Aanvankelijk had hij de functie van Staatsrat, in die functie moest hij bemiddelen tussen de zittende regering die wilde dat Oostenrijk onafhankelijk bleef en de nationaalsocialistische oppositie die zich aan wilden sluiten bij Duitsland. In februari 1938 werd hij, op speciaal verzoek van Hitler, minister van Buitenlandse Zaken in de Oostenrijkse regering. Op 11 maart werd hij benoemd tot staatshoofd, een benoeming die plaatsvond onder zware Duitse druk. De volgende dag stak het Duitse leger met officiële toestemming van Seyss Inquart de Oostenrijkse grens over om de orde in het land te herstellen. Op 13 maar 1938 was de annexatie van Oostenrijk ook officieel een feit. Seyss Inquart werd benoemd tot Reichsstatthalter (rijksstadshouder), later tot Reichsminister. In oktober 1939 werd hij gouverneur-generaal van Polen (de plaatsvervanger van Hans Frank) en op 18 mei 1940 rijkscommissaris van Nederland. Aanvankelijk probeert hij de Nederlanders met zachte hand van het nazisme te overtuigen, later treedt hij steeds meedogenlozer op, met name tegen leden van het verzet. Als commissaris is hij verantwoordelijk voor de deportatie van meer dan 100.000 joden hoewel het bekend is dat hij er herhaaldelijk bij Himmler op heeft aangedrongen de jodenvervolging stop te zetten. Seyss Inquart werd in 1946 tijdens de Neurenberger processen ter dood veroordeeld en op 16 oktober 1946 opgehangen.

Helmut Seyss Inquart

Arthur Seyss Inquart en zijn vrouw Gertrud kregen drie kinderen: Ingeborg (1917), Richard (1921) en Dorothea (1948). Helmut is de zoon van Richard en werd geboren in 1956. Het beeld dat zijn oma en tantes in zijn jeugd van zijn grootvader schetsen is positief. Helmuts eigen vader vertelt hem niets over het nazi verleden van de oude Seyss Inquart. Richard ziet Arthur voornamelijk als zijn vader en heeft de man als vader nogal hoog zitten. Helmut heeft niet het gevoel dat hij bij het opgroeien last heeft gehad van zijn naam. Hij heeft nooit gemerkt dat iemand hem erop aan gekeken integendeel: sommigen mensen beschouwden hem als ‘één van ons’ bij het horen van zijn naam en beklaagden het onrecht die Seyss Inquart in hun ogen tijdens de Neurenberger processen is aangedaan. Helmut interesseert zich zeer voor de geschiedenis en met name het nazi-verleden van zijn vaderland Oostenrijk, stukje bij beetje komt hij dan ook steeds meer over de carrière van zijn grootvader te weten. Helmut studeerde wiskunde en Duits en is les gaan geven in die vakken. Hij heeft duidelijk afstand genomen van zijn grootvader en wilde eind jaar tachtig meewerken aan activiteiten van de Anne Frank Stichting. Dit is hem door zijn vader en tantes erg kwalijk genomen. Ze vinden het afschuwelijk dat Helmut ‘zijn eigen nest heeft bevuild’. De familieleden van zijn eigen generatie begrijpen dat hij afstand heeft genomen van de daden van zijn grootvader maar gaan zelf niet zo ver dat ze zich ook van hun opa te distantiëren. De samenwerking met de Anne Frank Stichting is er uiteindelijk niet van gekomen, het idee stuitte op teveel tegenstand in het bestuur. Hoewel Helmut de daden van zijn grootvader veroordeelt, vond hij het in een interview in 1987 moeilijk om de man een oorlogsmisdadiger te noemen, dat doet hem te pijn en brengt de verantwoordelijkheid die hij voelt te dicht bij.

Meer lezen over kinderen van nazi's? Lees mijn artikel Kinderen van Nazi-kopstukken met de verhalen van Gudrun Himmler, Martin Bormann jr en Niklas Frank.