Pijl en boog ooit een vijandig wapen

Een pijl en boog of handboog is een oud schietwapen. Na het spannen van de boog kan de pijl worden weggeschoten. De pijl en boog werden al ver voor de jaartelling gebruikt om dieren, die als voedsel dienden, mee te doden. Ook werd de handboog gebruikt om de vijand te verslaan. Tot halverwege de negentiende eeuw werd op die manier gejaagd en soms nog gevochten. In deze tijd dient de handboog hoofdzakelijk voor sportdoeleinden ofschoon er ook nog sporadisch mee wordt gejaagd.

Het verre verleden

Hoewel rotstekeningen moeilijk te traceren zijn wordt aangenomen dat er tekeningen zijn gevonden van ongeveer 10.000 jaar geleden waarop met pijl en boog wordt geschoten. Die tekeningen zijn gevonden in het Spaanse Les Dogues en in de Cueva de los Caballos. Er zijn in elk geval al pijlen gevonden van vóór 8.000 jaar voor Christus. De oudste in Nederland gevonden boog is opgegraven bij Hardinxveld-Giessendam en stamt uit de periode 5500-5300 voor Christus. Een ander zeer oud voorbeeld van een boog is gevonden bij de ijsmummie Ötzi van ongeveer 3200 jaar v Christus.

Werking van de pijl en boog en trekkracht

Een boog bestaat uit een buigzame houten stok (soms gedeeltelijk van ander materiaal) en een koord of pees dat aan beide uiteinden onder een zekere spanning van de boog is bevestigd. Die spanning wordt verkregen doordat de pees een stukje korter is dan de stok die zich op die manier als een boog vormt. Het koord wordt bevestigd door inkepingen aan de uiteinden van de stok. Aan één zijde kan de bevestiging losgemaakt worden waardoor de boog ontspant als hij niet gebruikt wordt. Het uiteinde van de pijl wordt precies in het midden tegen de pees gehouden waarna de spanning van het koord nog wordt vergroot door achterwaarts te trekken. Door de pees en de pijl plotseling los te laten schiet de pijl met kracht naar voor. De benodigde trekkracht van de boog kan daarbij wel vijftig kilo zijn.

Pijl met gloeiende kolen als vijandig wapen

Soms werden bij een aanval op een kasteel met pijl en boog speciale pijlen gemaakt met achter de pijlpunt een reservoir. In dat reservoir werden gloeiende kolen gestopt. Een salvo brandende pijlen kon grote branden veroorzaken. Daarmee was tevens een deel van de verdedigers uitgeschakeld omdat ze in actie moesten komen om die branden te blussen.

Kruisboog naast handboog

Vroeg in de middeleeuwen ontstond naast de handboog ook een kruisboog. Bij een kruisboog is een klein model handboog zodanig op een zuil met een soort geweerkolf bevestigd dat een kruisvorm wordt verkregen. Meestal is een kruisboog ook voorzien van een opwindmechanisme of lier om de boog onder grotere spanning te krijgen.

Longbow

In het begin van de veertiende eeuw werd de longbow uitgevonden. De longbow lijkt op een gewone boog maar is veel groter tot wel manshoog. Het bereik van de pijl door het afschieten met een longbow was veel verder tot wel 300 meter of meer. Een geoefende schutter kon er meer pijlen per minuut mee afschieten dan met andere bogen. Door het manshoge model was er wel veel kracht nodig om hem te spannen.

Pijl en boog in deze tijd geen wapen

In de huidige tijd is boogschieten een sport die meestal in verenigingsverband wordt beoefend. Er wordt op een zogenaamd blazoen geschoten en er worden zowel nationale als internationale wedstrijden georganiseerd. Sinds 1972 is de handboogsport ook weer een Olympische sport. Voor het hebben van een pijl en boog is geen vergunning nodig omdat die niet als wapen worden aangemerkt. Het is wel verboden om op de openbare weg een gespannen boog te hebben.