Boeken van de Amerikaanse schrijver Paul Auster

De auteur Paul Auster (1947) staat bekend om zijn originele stijl en heeft zowel binnen als buiten de Verenigde Staten een grote schare fans. Zijn boeken zijn een voorbeeld van postmoderne literatuur, al is het lastig om zijn schrijfstijl te duiden. De detectiveromans van Paul Auster zijn geen klassieke whodunnits, zijn karakters en verhalen hebben absurdistische trekken en existentiële vraagstukken zijn belangrijker dan 'hoe het afloopt'. Bovenal zijn de boeken van Paul Auster heerlijk materiaal om te verdwijnen in een wereld van bijzondere mensen en bijzondere gebeurtenissen.

• Paul Auster: korte biografie
• Het debuut 'New York trilogie'
• Postmoderne literatuur
• Het boek 'De muziek van het toeval'
• Het boek 'Orakelnacht'
• De unieke, verslavende stijl van Paul Auster

Paul Auster: korte biografie

De Amerikaanse schrijver werd geboren in 1947 in New Jersey, vlakbij New York. Zijn ouders waren van Poolse afkomst en hij groeide op in een Joods milieu. Nadat hij afstudeerde aan Columbia University vertrok hij in 1970 naar Parijs. Hij begon met schrijven toen hij in 1974 terugkeerde naar New York. Dat verliep op zijn zachtst gezegd moeizaam. Naar eigen zeggen kwam het pas goed toen hij in 1981 zijn tweede vrouw ontmoette, Siri Hustvedt. Paul Auster brak door met de New York trilogie (1987). New York is een terugkerend decor in zijn werk. Daarna volgden diverse andere boeken, waarmee hij zijn naam definitief vestigde. In Amerika werd hij weleens een schrijver met een Europese twist genoemd. De boeken van Paul Auster zijn altijd populairder gebleven in Europa dan in de Verenigde Staten. Paul Auster woont nog steeds met zijn vrouw Siri Hustvedt in Brooklyn, New York. In 2016 heeft hij zestien fictieromans gepubliceerd en daarnaast verschillende andere werken. Zijn volgende roman wordt in januari 2017 verwacht.

Het debuut 'New York trilogie'

Het succes als schrijver begon voor Paul Auster met de publicatie van de New York trilogie in 1987. Het bestaat uit drie delen: City of Glass (Broze Stad), Ghosts (Schimmen) en The Locked Room (De Gesloten Kamer). De eerste zin van de trilogie typeert meteen Paul Auster: 'It was a wrong number that started it, the telephone ringing three times in the dead of night, and the voice on the other end asking for someone he was not.' Toeval speelt in al zijn verhalen een belangrijke rol. De trilogie leest als een detective, maar eigenlijk gaat het over existentiële vragen van de hoofdpersonen. Zo draait boek 2 om de karakters Zwart, Wit en Blauw. Blauw krijgt de opdracht van Wit om vanuit een huis Zwart te bespieden. Langzamerhand krijgt hij steeds meer het idee dat Zwart en Wit samenspannen. Of zit het toch anders? Blauw gaat zo in zijn eigen onderzoek op dat hij zijn eigen identiteit dreigt te verliezen. De trilogie ontving juichende recensies en wordt gezien als het werk waarmee Paul Auster zichzelf op de kaart heeft gezet. Bijna dertig jaar na publicatie heeft het nog niets aan spanning en scherpte ingeboet.

Postmoderne literatuur

In de tweede helft van de 20e eeuw ontstaat in de Verenigde Staten en Frankrijk een beweging van intellectuele schrijvers die zich afzet tegen de moderne literatuur. Het is niet eenvoudig om postmoderne literatuur te duiden. Terugkerende kenmerken zijn het gebruik van verschillende vertellers, het niet chronologisch vertellen van een verhaal en vaak is het het verhaal zelf eigenlijk maar bijzaak: het is niet logisch, toeval speelt een grote rol en de grens tussen fictie en werkelijkheid is vervaagd. In de boeken van Paul Auster vind je veel van deze typisch postmoderne verschijnselen terug. Hij speelt met tijd, met logica en met perspectief.

Het boek 'De muziek van het toeval'

Een typisch Paul Auster boek is The Music of Chance (De Muziek van het Toeval, 1990). Het begint als een roadtrip, waarbij de hoofdpersoon Jim Nashe onderweg beroepsgokker Jack Pozzi oppikt. Ze denken twee excentrieke mannen die steenrijk zijn geworden door het winnen van een loterij te kunnen kaalplukken met een potje poker. Dat loopt echter heel anders af. Ze verliezen alles en worden gedwongen tot het bouwen aan een absurd project: een reusachtige muur. Het boek hangt (zoals de titel al doet vermoeden) van toeval aan elkaar. Zo neemt Jim Nashe uit principe nooit lifters mee, maar net die ene keer wel. Die beslissing verandert zijn leven. Paul Auster zet zijn lezers voortdurend op het verkeerde been. Zo lijkt Jack Pozzi een gestoorde psychopaat, maar hij eindigt als slachtoffer. De twee puissant rijke mannen komen nogal suf over, maar hebben Nashe en Pozzi volledig in hun greep. Net als bij veel andere boeken van Auster, loopt het boek raar af en laat het de lezer enigszins gefrustreerd en vervreemd achter. In 1993 werd het boek verfilmd met Mandy Patinkin en James Spader in de hoofdrollen.

Het boek 'Orakelnacht'

In het boek Oracle Night (Orakelnacht, 2003) past Paul Auster een ingewikkeld Droste-effect toe. De hoofdpersoon Sidney Orr is een schrijver, die na op het randje van de dood te hebben verkeerd zijn leven weer probeert op te pakken. Hij gaat weer schrijven en de lezer is live getuige van de vorderingen van zijn nieuwe verhaal. Het ene moment volgen we het leven van Sidney Orr, het andere moment lezen we het verhaal dat hij schrijft, met als hoofdpersoon ene Nick Bowen.

Parallellen

Het boek zit vol met parallellen tussen die twee. Zo valt Nick Bowen voor een vrouw die het evenbeeld is van de vrouw met wie schrijver Sidney Orr getrouwd is. In het verhaal over Nick Bowen komt de schrijver John Trause voor, een vriend van Sidney Orr. Trause is overigens een anagram van Auster. Zowel Orr als Trause lijken in verschillende opzichten ook op Paul Auster (zo woonde Trause enige tijd in Parijs en woont Orr met zijn vrouw in Brooklyn en is van Poolse afkomst). Auster verweeft in zijn boek fictie met waargebeurde verhalen. Zo slaapt Nick Bowen in het Hyatt Regency hotel in Kansas City en haalt Auster daarbij de ramp in 1981 in dat hotel aan. In dat jaar stortte een hoog hangende loopbrug in tijdens een grote show in de lobby, waarbij 114 mensen omkwamen.

Narratieve elementen

Door dergelijke narratieve elementen geeft Auster het gevoel dat je over zijn schouder mee leest terwijl hij zijn boek schrijft. Ook hier speelt hij met zijn lezer, die het ene moment in het spannende verhaal van Nick Bowen wordt getrokken en daar het andere moment weer abrupt wordt uitgehaald, omdat Orr een writer's block oploopt. Als lezer ben je geneigd om dit Auster snel te vergeven. Het andere verhaal dat hij vertelt is minstens zo boeiend.

De unieke, verslavende stijl van Paul Auster

Alle fictieromans van deze beroemde Amerikaanse auteur dragen onmiskenbaar zijn stijl. Hij zuigt zijn lezers zijn verhalen in en neemt vervolgens een loopje met ze. Paul Auster heeft fans en er zijn mensen die niets van zijn boeken moeten hebben. Een middenweg is nauwelijks denkbaar. Je laat het bij één boek, of je leest ze allemaal.