Overeenkomsten tussen de Griekse en Turkse cultuur

De verhoudingen tussen de Grieken en de Turken zijn niet bepaald goed te noemen. Zo duurt de eeuwige ruzie over Cyprus nog steeds voort. Toch hebben Grieken en Turken erg veel gemeen. Dit is ook niet zo wonderbaarlijk als we ons bedenken dat deze volken honderden jaren samen hebben geleefd. In dit artikel zullen we dieper op de culturele overeenkomsten ingaan.

Muziek

Griekse en Turkse muziek vormt een brug tussen het oosten en westen. Als we naar de muziek van popartiesten als Tarkan, Sakis Rouvas, Hadise en Anna Vissi luisteren, komt dit duidelijk naar voren. In Griekenland en Turkije wordt er niet alleen naar popmuziek geluisterd. Veel meer dan in Nederland en andere westerse landen wordt er in deze landen naar volksmuziek geluisterd. In de Turkse en Griekse volksmuziek is de rol van muziekinstrumenten zeer groot. Veel muziekinstrumenten die in Turkije bespeeld worden, worden ook bespeeld in Griekenland. Zo hebben we de Turkse davul en de Griekse daouli. Dit is een trommel met twee vellen. De davul wordt over de schouder gehangen en aan beide kanten met een verschillende stok bespeeld. Met de rechterhand wordt het instrument bespeeld met een knuppel. De linkerhand doet het invulwerk met een dunne stok. Naast de davul is ook de darbuka een populaire trommel. De darbuka is een vaastrommel die met de handen bespeeld wordt. De trommel heeft twee types, de Egyptische darbuka en de Griekse/Turkse darbuka. Een ander zeer geliefd muziekinstrument in Turkije is de baglama. De Griekse baglamas is een verwant snaarinstrument. In de Zwarte Zee regio is de kemençe een vaak bespeeld instrument. De Grieken noemen deze knieviool ook wel kementzes. De kemençe wordt meestal met een strijkstok bespeeld. De kanun is een snaarinstrument dat waarschijnlijk zijn oorsprong heeft in Turkestan. De Griekse naam voor dit instrument is kanonaki. De kanun is een soort citer die met vingerplectra wordt bespeeld.

Niet alleen instrumenten die in de volksmuziek van beide landen wordt gebruikt, zijn overeenkomstig, ook veel liedjes zijn compleet hetzelfde. Als u een Turks lied luistert, kunt u vaak de gedachte krijgen dat u hetzelfde lied al een keer eerder hebt geluisterd, maar dan met een Griekse tekst. Dit geldt niet alleen voor oude volkslieden. Tegenwoordig nemen veel Griekse popzangers namelijk ook liedjes van Turkse popzangers over, en andersom.

Dansen

Net zoals in de rest van de Balkan hebben Griekenland en Turkije een rijke danscultuur. Dit betreft vooral volksdansen. Deze dansen worden veelal gedanst op bruiloften en andere feestdagen. De meeste Turken en Grieken hebben een goed ritmegevoel en kunnen niet stilzitten als ze een leuk deuntje horen.

De zeybek komt oorspronkelijk uit Turkije. De dans werd via de Egeische eilanden overgebracht naar het vasteland van Griekenland waar het al snel een geliefde dans werd. De Grieken gaven de dans de naam zeibekiko. De zeybek is traditioneel gezien een mannendans die individueel in een cirkel of als solodans wordt gedanst. Het woord zeybek betekent ‘arend’ in het Turks. De dans wordt daarom met gestrekte armen uitgevoerd. De meeste andere dansen die de Grieken en Turken kennen, zijn geschikt voor beide geslachten. Een bekende dans die zowel door mannen als vrouwen wordt gedanst, is de tsifteteli, çiftetelli genoemd door de Turken. Tsifteteli is een dans die enigszins op buikdansen lijkt. Archeologen menen dat deze dans al bestond in het oude Griekenland. Ook zijn er mensen die beweren dat de dans oorspronkelijk Turks is. Çiftetelli is namelijk een Turks woord dat ‘dubbele snaren’ betekent. De tsifteteli is dan ook een dans die wordt begeleid door een viool met twee snaren, vaak door een baglama. De dans heeft een 4/4 maat. Welke dans wel Turks van oorsprong is, is kasap havasi. In Griekenland is deze dans bekend onder de naam hasapiko. De sirtaki, de wereldberoemde Griekse dans, is gebaseerd op de kasap havasi. De sirtaki werd in het leven geroepen voor de verfilming van het boek Zorba de Griek. Een andere alom bekende Turkse én Griekse volksdans, is de karsilama of karsilamas. Karsilama betekent in het Turks ‘tegemoetkoming’. De maat van deze dans is 9/8.

Eten en drinken

De Griekse en Turkse keuken vertonen vele gelijkenissen. De menukaarten van Turkse en Griekse restaurants zijn nagenoeg hetzelfde. Een groot verschil is dat Turken geen varkensvlees gebruiken in tegenstelling tot de Grieken. De bekendste voorbeelden van gerechten die zowel Turken als Grieken met plezier eten, zijn ongetwijfeld baklava en kebab. Ook Turkse koffie is welbekend. Uiteraard noemen de Grieken deze Griekse koffie. Raki en ouzo kennen we natuurlijk ook allemaal. Raki is de nationale drank van Turkije en ouzo de nationale drank van Griekenland. Opvallend is dat beide anijsdranken erg op elkaar lijken qua verschijning en smaak.

Kokoretsi is een gerecht dat veel wordt gegeten op de Balkan. De Turkse naam is kokoreç. De Turken maakten dankzij de Grieken kennis met kokoretsi. Kokoretsi wordt gemaakt van gegrilde schapen-of lamsdarmen. Het wordt met name verkocht door straatverkopers. In Turkije geldt kokoretsi als een ideale snack na het uitgaan. In Griekenland wordt kokoretsi vooral tijdens Pasen verorberd. Een ander bekend vleesgerecht is pastirma wat oorspronkelijk Turks is. Tegenwoordig staat de Turkse provincie Kayseri bekend om haar pastirma. De Grieken noemen het gerecht pastourmás. Pastirma is een in de open lucht gedroogd stuk vlees dat wordt omgeven met o.a. knoflook. Het gerecht wordt op de hele Balkan en omgeving genuttigd. Een ander gerecht dat befaamd is op de Balkan, is dolma. Dolma zijn gevulde wijnbladeren. De vulling van dolma kan zowel uit gehakt als uit groenten bestaan. Dolma is een gerecht dat afkomstig is uit het Ottomaanse Rijk. Nog steeds is het wijd en zijd op de Balkan een graag gegeten maaltijd.Wat minder typisch is, maar wel regelmatig wordt gegeten, is mussaka, ]moussakkas voor de Grieken. Mussaka is een gerecht dat gemaakt wordt op basis van aubergine. Turken en Grieken eten niet alleen zware maaltijden, ook brood en groenten worden volop gegeten. Het Griekse tsoureki of het Turkse çörek is hier een goed voorbeeld van. Tsouereki is een lekker feestbrood. Hoewel de naam van het brood Turks is, is de tsoureki van oorsprong Grieks. Er zijn vele varianten van de tsoureki. Vooral tsoureki paschalino, Grieks paasbrood, is bekend. Wat ook tyisch Grieks en Turks is, is tzatziki. De Turken noemen het gerecht overigens cacik. Tzatziki wordt met Griekse of Turkse yoghurt, knoflook, olijfolie, komkommers en kruiden gemaakt. Ook tursu verschijnt gergeld op de Turkse en Griekse tafels. Tursu is het conserveren van verschillende groenten en fruit. De Griekse naam is toursi. Het spreekt vanzelf dat dit slechts een greep is uit de gemeenschappelijke gerechten die de buurlanden hebben.

Taal

We hebben in het bovenstaande deel al gezien dat veel Turkse en Griekse woorden op elkaar lijken. Het Grieks en het Turks hebben zo’n 13 000 woorden die hetzelfde zijn. In achternamen treffen we soms ook gelijkenissen aan. Veel Turkse achternamen eindigen op 'oglu' wat 'zoon van' betekent in het Nederlands. Griekse achternamen eindigen vaak op 'oglou', we kunnen hierbij denken aan de Griekse zanger Nikos Portokaloglou. Grieken die een achternaam hebben die op 'oglou' eindigt, zijn van oorsprong Anatolische Grieken die hun achternaam ten tijde van de Ottomaanse overheersing hebben moeten veranderen.

Hieronder treft u een lijstje met een paar voorbeelden van woorden die hetzelfde zijn:

Karaktereigenschappen

Naast al deze feitelijke informatie is het ook leuk om het karakter van de Turken en de Grieken te analyseren. Frappant is namelijk dat deze bevolkingsgroepen qua aard erg op elkaar lijken. Vanzelfsprekend is dat er altijd uitzonderingen zijn! Hoewel elk Turks kind er thuis met de paplepel ingegoten krijgt dat Grieken niet deugden en hoewel elk Grieks kind opgevoed wordt met de gedachte dat Turken de vijand zijn, kunnen Turken en Grieken het meestal goed met elkaar vinden. Vooral in het buitenland trekken Grieken en Turken vaak naar elkaar toe. Eigenlijk niet zo gek aangezien deze twee volkeren zoveel dingen gemeen hebben. Griekse en Turkse mannen hebben een zuidelijk temperament; ze worden snel jaloers en houden wel van wat scheld- en vechtpartijen. Daarnaast zijn ze dol op voetbal. Ze menen dat hún Fenerbahçe of hún Panathinaikos zo mee kan draaien met Europese topclubs. Grieken zijn er nog steeds trots op dat hun land in 2004 Europees kampioen voetballen werd. Turken zijn ook bijzonder fier op hun 3e plek tijdens het WK 2002 en EK 2008. Eigenlijk zijn Grieken en Turken niet alleen met voetbal zo fanatiek. Ze beschikken over een winnaarsmentaliteit. Nationalistisch als ze zijn, willen ze dat ook hun land in alles uitblinkt. Turken zijn ervan overtuigd dat het Ottomaanse Rijk ooit weer zal oprijzen. Grieken benadrukken maar al te graag dat hun land de bakermat van de democratie is. Ook hecht men veel waarde aan bijvoorbeeld het Eurovisie Songfestival. Het is immers een wedstrijd en een wedstrijd dient gewonnen te worden.

De vrouwelijke bevolking van Turkije en Griekenland heeft ook een zuidelijk temperament. Ze beschikken over een flinke dosis jaloezie. Griekse en Turkse vrouwen worden door hun mannelijke landgenoten vaak zelfingenomen gevonden. Griekse en Turkse mannen prefereren om met toeristen die hun land komen bezoeken te flirten. Voor een serieuze relatie zoeken ze echter wel een meisje van hun eigen afkomst.

Turken en Grieken zijn over het algemeen lakse mensen. Zo komen ze dikwijls te laat op afspraken. Men hecht niet veel waarde aan afspraken, aangezien niemand ze na komt. Grieken en Turken zijn bijzonder gastvriendelijke mensen. Ze willen dat hun gasten niks tekort komen. Er is altijd genoeg eten op tafel. U zult zich niet snel vervelen in een omgeving met veel Grieken of Turken. Ook de familiebanden zijn erg hecht in Griekenland en Turkije. Feestdagen zijn nooit zo formeel als in westerse landen. Volgens Grieken en Turken zijn feestdagen er juist om flink uit uw dak te gaan. Vrienden worden ook erg belangrijk gevonden in beide landen. Vrouwen babbelen het liefst de hele dag met elkaar. Mannen drinken het liefst elke avond raki of ouzo met hun vrienden. Tevens staat tvkijken hoog in het vaandel. Doordat men niet zo actief bezig is met bijvoorbeeld sporten, wordt de vrije tijd vaak achter de tv doorgebracht. Een populaire Turkse tvserie was Yabanci Damat, letterlijk 'buitenlandse bruidegom'. Yabanci Damat ging over de liefde tussen een Turks meisje en een Griekse jongen. De taboedoorbrekende serie werd al snel razend populair in Turkije. Na een tijdje werd de serie ook gedraaid op de Griekse tv onder de naam Ta sinora tis agapis. Ook in Griekenland verwierf de serie ontzettend veel fans. De serie liet namelijk duidelijk de overeenkomsten tussen de buurlanden zien. Veel mensen beseften zich door deze serie dat ze meer broeders dan vijanden zijn.