De kruistochten: waarom en wanneer vonden ze plaats?

De kruistochten zijn een bekend thema uit de middeleeuwen, maar wat gebeurde er precies? En wat waren de redenen dat de Europeanen naar het Midden-Oosten trokken om het Heilige Land te 'bevrijden'?

Redenen voor de kruistochten

Het Midden-Oosten

De directe reden voor de kruistochten was de verslechterde verhouding tussen de christelijke en de moslim-wereld. Er waren al langere tijd spanningen tussen de beide religies, maar die hadden zich vooral in Spanje en Sicilië geopenbaard. Met de komst van Fatimiden kalief Al-Hakim, verslechterde de situatie voor pelgrims die het Heilige Land bezochten. De Holy Sepulcher werd verwoest en hoewel pelgrims nog steeds konden reizen, nam de kans op ontvoeringen en geweld toe. Al snel zagen de moslims in dat de pelgrims geld binnen brachten, maar het kwaad was al geschied. Ook deden in Europa verhalen over de wrede Seljuken de ronde. Deze Turkse stam maakte het de Byzantijnen in Klein-Azië in toenemende mate moeilijk. Het was Alexius l die de paus om hulp vroeg tegen de invallende Turken in Byzantium. Van het Byzantijnse rijk was weinig meer over, enkel een aantal plaatsen aan de kust van Klein-Azië. In 1070 hadden de Seljukken Jeruzalem ingenomen en in 1084 Antiochië, wat beschouwd werd als de eerste christelijke stad.

Europa

In Europa zelf lagen ook oorzaken voor de opkomst van het idee der kruistochten. Door de situatie voorafgaand aan de kruistochten, met oproerige Vikingen, Magyaren en Slaven, was er een grote klasse van militairen ontstaan. Doordat de toestand inmiddels was gestabiliseerd had deze klasse geen uitlaatklep meer en zorgde voor problemen.

Daarnaast was er de toenemende religiositeit onder de bevolking. Kruisvaarders werd het paradijs beloofd, ze kregen een kruis uit handen van de paus of een andere prelaat en werden 'soldaten van de kerk'. Een kruisvaarder zouden al zijn zonden worden kwijt gescholden.

In 1095 riep paus Urbanus ll op tot wat bekend zou worden als de Eerste Kruistocht. Hij had daarbij niet alleen religieuze, maar ook politieke motieven. Hij hoopte op een hegemonie van de Katholieke Kerk in de gehele regio, waarbij de Orthodoxe Byzantijnen weer zouden terugkeren tot de Katholieke Kerk. Op 27 november riep hij tijdens de Raad van Clermont op tot 'een christelijke invasie'.

De officiële kruistochten

Over het algemeen telt men negen officiële kruistochten, waarvan alleen de eerste vier door de Kerk werden georganiseerd. De latere kruistochten stonden onder de regie van politieke leiders.

De Eerste Kruistocht 1095-1099

Het gedrag van de eerste kruisvaarders maakte een onuitwisbare indruk op de plaatselijke bevolking. Bij het beleg van Maarat (vlakbij Antiochië) gaven de kruisvaarders zich over aan kannibalisme. Ook andere gruwelen werden niet geschuwd. In 1099 namen deze eerste kruisvaarders Jeruzalem in, na verschillende slagen te hebben geleverd met Turkse troepen. De bevolking van Jeruzalem werd grotendeels uitgemoord. Na de Eerste Kruistocht werden verschillende Kruisvaarders-staatjes gesticht, waaronder het Koninkrijk Jeruzalem. Tyrus en Tripoli vallen in handen van de Kruisvaarders en De Orde der Tempelridders wordt gesticht.

De Tweede Kruistocht 1147-1149

Edessa valt in handen van de moslims en in Europa wordt opgeroepen tot een nieuwe kruistocht. De koningen Louis Vll en Conrad lll gaan op kruistocht. Ze belegeren Damascus, maar tevergeefs. In 1150 keren de Franse en Duitse koningen terug naar hun koninkrijken. De Tweede Kruistocht is een tegenvaller. In 1154 valt Damascus in handen van Nur ed-Din, die op dat moment de grote tegenstander van de kruisvaarders is. Wanneer hij in 1174 sterft komt zijn Rijk in handen van Saladin, wiens rijk zich op dat moment van de Tigris tot de Libische woestijn uitstrekt. Hij omringt de kruisvaarders daarmee van alle kanten. In 1187 valt Jeruzalem in handen van Saladin, na de verpletterende slag bij Hattin.

De Derde Kruistocht 1187-1192

De val van Jeruzalem was aanleiding voor een nieuwe kruistocht. Paus Gregorius Vlll riep op tot de Derde Kruistocht. Philip ll van Frankrijk, Koning Richard Leeuwenhart van Engeland en Frederick l de Duitse keizer trokken alledrie naar het Midden-Oosten. Frederick verdronk in Cilicië en de rest van de troepen namen Akka in. Philip keerde terug naar Frankrijk en Richard onderhandelde met Saladin. Richard geloofde dat het mogelijk was om Jeruzalem in te nemen, maar wist dat het onmogelijk was om de stad te behouden wanneer het grootste deel van de troepen terug zou keren naar Europa. Saladin gaf pelgrims toestemming om de heilige plaatsen te bezoeken. De Derde Kruistocht staat ook wel bekend als de Kruistocht der Koningen.

De Vierde Kruistocht 1202-1204

Paus Innocentius ll vatte hier het plan op om het Heilige Land via Egypte in te nemen. Door problemen met de betaling van de vloot landde de schepen bij Constantinopel. De Kruisvaarders namen de stad uiteindelijk in en stichtten het 'Oost Latijnse Rijk', waarmee de breuk tussen de Oosters Orthodoxe Kerk en de Rooms Katholieke Kerk haar hoogtepunt bereikte.

De Vijfde Kruistocht 1217-1221

Tijdens het Vierde Concilie van Lateran in 1215 werd een plan opgezet voor de bevrijding van het Heilige Land. Hongaarse en Oostenrijkse troepen voegde zich bij de koning van Jeruzalem en de prins van Antiochië om Jeruzalem in te nemen. In 1219 namen de troepen Damietta in Egypte in, maar een aanval op Caïro werd een mislukking. De Egyptische sultan al-Kamil versloeg de kruisvaarders en sloot een achtjarige vrede met ze.

De Zesde Kruistocht 1228-1229

De Duitse keizer Frederick ll had onverwachte successen in het Heilige Land. Hij was geëxcommuniceerd door de paus, maar zette toch zijn plannen voor een kruistocht door. Hij nam Jeruzalem, Betlehem en Nazareth in voor een periode van tien jaar.

De Zevende Kruistocht 1248-1254

Louis lX organiseerde de zevende kruistocht tegen Egytpe naar aanleiding van de slag bij La Forbie in Gaza, waarbij de Tempelridders door troepen van sultan Baibars werden verslagen. De kruistocht van de Franse koning was een mislukking.

De Achtste Kruistocht 1270

Louis lX organiseerde een nieuwe kruistocht, deze keer om de Kruisvaardersstaten in de Levant te hulp te komen. De troepen kwamen echter in Tunesië terecht, waar Louis overleed.

De Negende Kruistocht 1271-1272

Edward l van Engeland ondernam in 1271 nog een poging maar die was weinig succesvol. Ondanks pogingen van de Kruisvaarders om een alliantie met de Mongolen te sluiten, lukte het hen toch niet om in het Heilige Land te blijven. Uiteindelijk was het de Mamluk Sultan Baibars die de laatste Kruisvaarders verdreef.