Duitse Bondskanseliers: Adenauer, Brandt, Kohl, Merkel e.a.!

Adenauer, Erhard, Kiesinger, Brandt, Schmidt, Kohl, Schröder, Merkel... Dit zijn de namen van de acht naoorlogse Duitse Bondskanseliers. In dit artikel worden de verschillende 'Bundeskanzler' van Duitsland besproken, waarbij zowel politieke als economische ontwikkelingen aandacht krijgen. Van de Duitse Bondskanselier Adenauer tot 'Frau Kanzlerin' Merkel: alles over hun succes en tegenslag leest u hier! De acht naoorlogse Duitse Bondskanseliers ('Bundeskanzler') zijn:

Konrad Adenauer: 1949-1963

Konrad Adenauer was de eerste Bondskanselier van (West-)Duitsland na de Tweede Wereldoorlog. Afkomstig uit de christelijk-conservatieve partij CDU, ontwikkelde de in Keulen geboren politicus als Bondskanselier een effectieve, doch tevens enigszins autoritaire stijl van politiek leiderschap. Speerpunt van Adenauer vormde de zogenaamde 'Westbindung', de integratie van de West-Duitse Bondsrepubliek in westerse gemeenschappen. Adenauers regering werd binnenlands gesteund door een parlementaire meerderheid van CDU en de liberale partij FDP. Adenauer, die de bijnaam der Alte genoot, overleed in 1967.

Ludwig Erhard: 1963-1966

Ludwig Erhard (CDU) had sinds 1949 als minister van Economische Zaken onder Adenauer een prominente rol gespeeld in de heropleving van de Duitse economie: het zogenaamde Wirtschaftswunder, gecombineerd met een vrije, doch sociale markteconomie: de Soziale Marktwirtschaft. Als kanselier was de sigaren rokende Erhard echter minder succesvol: zowel zijn blinde politieke oriëntatie op de Verenigde Staten, alsmede meerdere economische tegenslagen, bespoedigden de binnenlandse oppositie tegen zijn coalitie van CDU-FDP.

Kurt Georg Kiesinger: 1966-1969

Kurt Georg Kiesinger leidde van 1966 tot 1969 een zogenaamde 'grote coalitie' (große Koalition) van CDU en de sociaal-democratische SPD. In deze hoedanigheid was hij, samen met ministers Franz Josef Strauß (CSU) van Financiën en Karl Schiller (SPD) van Economische Zaken, verantwoordelijk voor een sterk herstel van de Duitse economie. Tevens zocht de regering-Kiesinger voorzichtig toenadering tot enkele Oost-Europese staten. Kiesinger was niet onomstreden: de CDU-politicus was in de jaren dertig en veertig lid geweest van Hitlers partij, de NSDAP.

Willy Brandt: 1969-1974

Willy Brandt (SPD) was de eerste sociaal-democratische Bondskanselier van Duitsland. Brandt, voormalig burgemeester van West-Berlijn, stond als kanselier vooral bekend om zijn Ostpolitik: de door verdragen en symboliek ondersteunde normalisering van de verhouding tussen West-Duitsland en oostelijke staten als de Sovjet-Unie, Polen en Tsjecho-Slowakije. Brandt werd in 1971 onderscheiden met de Nobelprijs voor de Vrede, maar trad in 1974 af als regeringschef van de SPD-FDP-coalitie, nadat zijn naaste adviseur G. Guillaume als Oost-Duits spion was ontmaskerd. Brandt maakte de hereniging van Duitsland mee en overleed in 1992.

Helmut Schmidt: 1974-1982

Helmut Schmidt was de opvolger van Brandt als SPD-Bondskanselier en leider van een regering van SPD en FDP. Schmidt werd als kanselier gekenmerkt door een pragmatisch karakter, die vanwege zijn charisma ook CDU-kiezers aan zich wist te binden. De regering-Schmidt voerde een sober economisch beleid en voerde een politieke middenkoers tussen transatlantische binding (Amerikaanse steun) en Ostpolitik. Grootste binnenlandse uitdaging voor Schmidt vormde de Rote Armee Fraktion of Baader-Meinhof-Groep, een radicaal-linkse terreurgroep die enkel met de grootst mogelijke moeite bestreden kon worden.

Helmut Kohl: 1982-1998

Helmut Kohl (CDU) volgde in 1982 Schmidt als Bondskanselier op, nadat een meerderheid van het Duitse parlement - mede naar aanleiding van economische tegenslag - de positie van de laatste niet langer steunde. Grootste verdienste van Kohl vormde zijn optimistische leiderschap en invloed op de totstandkoming van de Duitse hereniging, die na de val van de Berlijnse Muur in 1989, één jaar later tot de verenigde Duitse Bondsrepubliek zou leiden. Kohl, voorstander van de NAVO en Europese integratie, maakte van Duitsland een acceptabele partner op het internationale toneel. Kohls successen worden echter sterk overschaduwd door een grootschalig financieringsschandaal (Spendenaffäre), waarbij bekend werd dat Kohls partij, de CDU, door meerdere illegale en politiek dubieuze bijdragen gefinancierd was.

Gerhard Schröder: 1998-2005

Gerhard Schröder, afkomstig uit de SPD, was de zevende Bondskanselier van Duitsland. Opmerkelijk was de samenstelling van Schröders regeringscoalitie, die voor het eerst de linkse partij Bündnis 90/Die Grünen tot regeringspartner promoveerde. Schröder slaagde er niet in de werkloosheid in Duitsland te beteugelen, daarentegen wist hij - mede door een uitstekend talent voor optredens in de media - het fundament onder zijn positie lang solide te houden. Schröder ontwikkelde zich, samen met vice-kanselier Joschka Fischer, tot een sterk criticus van de oorlog in Irak.

Angela Merkel: 2005-

Angela Merkel is sinds 2005 de eerste vrouwelijke Bondskanselier (Bundeskanzlerin) van Duitsland. De uit de CDU afkomstige politica, opgegroeid in de DDR als dochter van een protestantse dominee, leidde sinds 2005 een regering van CDU en SPD en poogde met deze hernieuwde 'grote coalitie' (zie ook Kiesinger) economische hervormingen door te voeren. Merkel staat op politiek gebied bekend als voorstander van de Verenigde Staten, maar poogde - mede onder invloed van de SPD - als regeringschef een genuanceerder geluid te ventileren. Vanaf 2009 staat Merkel aan het hoofd van een CDU/CSU-FDP-coalitie, die ze eind 2012 optimistisch omschreef als 'de succesvolste regering sinds de Duitse hereniging. Frau Bundeskanzlerin Merkel spreekt vloeiend Russisch en is twee keer getrouwd.