Grete Herball, Anonymus

Er zijn ook oude kruidenboeken waar de schrijver helemaal niet van bekend is, zo'n boek is The Grete Herball, een vertaling van het Franse Le Grant Herbier waar de schrijver ook van onbekend is, wat dan weer gedeeltelijk ontleend was aan de Circa Instans van Platearius. En zo verder en zo verder. The Grete Herball die in 1526 verscheen bij Peter Treveris, was simpelweg een uit het Frans in het Engels vertaalde uitgave van Le Grant Herbier of Arbolayre en bevatte dezelfde middeleeuwse afbeeldingen, met als enige nieuwigheid een klein aanhangsel over wijnen. Het verdient dan ook uitsluitend vermelding, omdat het in Engeland vrij veel indruk maakte. De opzet was zuiver praktisch, ofschoon de illustraties in dit opzicht weinig of geen hulp boden. Sommige afbeeldingen moesten dienst doen voor twee verschillende planten - bijv. de tekening in de Arbolayre die zowel bedoeld was voor de gewone kers (Prunus sp.) als voor de Wolfskers Atropa belladonna), waarbij het maar een geluk was dat de figuur zo weinig leek op elk van beide soorten dat zij wel geen dodelijke slachtoffers veroorzaakt zal hebben. In The Grete Herball doet dezelfde tekening dienst als weergave van de kers en de Tormentil (Potentilla tormentilla).

Verwarrende info

Veel verwarrende informatie, al zijn er natuurlijk toepassingen die nog wel kloppen. Zoethout en Malrove tegen het hoesten, Laudanum, Bilzekruid, Opium en Latuw (Sla) als pijnstillers zijn nog steeds te begrijpen, al kunnen wij dat nu zomaar niet gebruiken. 'De samensteller van The Grete Herball noteerde ook dat "het sap van wilgebladeren goed is als drankje om hoge koortsen af te remmen"; als de schrijver nu nog kon terugkeren en zien op welke schaal medicamenten op basis van salicylzuur (wilg) voor dit doel worden toegepast, zou hij wel verstomd staan.

Verder vinden we ook talloze naïeve notities over planten en hun toepassingen, zoals het hiervolgende recept over violenolie. 'Viooltjesolie wordt aldus gemaakt: laat viooltjes in olie trekken en zeef die: het zal viooltjesolie zijn', en de wel heel beknopte informatie over venushaar of muurruit: 'Capillus Veneris is een plant die zo genoemd wordt'. Punt ander lijn.

Daarnaast werden er toch ook praktische adviezen gegeven over het genezen van blauwe plekken, etterende ogen en andere kwetsuren, waar men toen blijkbaar veel mee te maken had.

Hoewel we er niet veel aan hebben is het toch onderhoudend te lezen dat de samensteller (in navolging van Galenus) weinig vertrouwen heeft in het gebruik van water: 'heel wat mensen die in koud water gebaad hebben zijn overleden of van een koude kermis thuisgekomen' en 'het is onmogelijk dat zij die in hun jeugd een overmaat aan water drinken de leeftijd bereiken die God voor hen heeft vastgesteld'.

Melancholiemiddeltjes

Er waren in die tijd ook heel veel middeltjes tegen melancholie, wij zouden dit nu depressie noemen of zo iets. Deze middelen werden gerookt, verdampt of er werd gewoon een bos kruiden opgehangen om zich te beschermen of de mensen vrolijk te stemmen. He smoke of Aristolochia " maketh the pacyent mery mervaylously," en ook" dryveth all devyllsshnesse and all trouble out of ye house." Bugloss and Mugwort are also recommended to produce merriment, and it is suggested that the lesser Mugwort (Bijvoet) should be laid under the door of the house, for, if this is done, "man nor womann can not anoy in that hous'." Het gebruik van Rozemarijn sluit daar ook op aan 'For weyknesse of ye brayne. Against weyknesse of the brayne and coldenesse thereof, sethe rosemaria in wyne and lete the pacyent receye the smoke at his nose and keep his heed warme.'

Ook Verbena of IJzerhard werd ritueel veel gebruikt. Het kan voor ons wel enigszins raar overkomen dat men om de disgenoten vrolijk te stemmen vier bladeren en vier wortels IJzerhard in wijn moest weken en daarna de wijn rond sprenkelen overal in huis waar de gasten aanzitten, om iedereen goed gezind te maken. Misschien wat vreemd, wij zouden eerder die wijn opdrinken. Maar verder is ook wel zo dat er nu ook een kruid, tabak genaamd, na de maaltijd gerookt word om een mens gelukkig te stemmen.

De onbekende vertaler

De onbekend gebleven vertaler maakte geen aanspraak op oorspronkelijkheid, zoals Askham met Banckes' Herball had gedaan en Gerard later zou doen met Priests vertaling van Dodonaeus Cruydeboeck. Hij besloot zijn werk met: "Thus endeth The Grete Herball with his tables which is translated out of ye Frensshe into Englysshe.'