Westelijk Sahara, een Spaanse kolonie in Noordwest Afrika

Een Spaanse kolonie in de Sahara, hoe ontstond deze Spaanse kolonie en hoe kreeg Spanje dit gebied van de Westelijke Sahara in handen? Hoe reageerden de plaatselijke bevolking op de Spaanse bezetters? Hoe kwam het dat Spanje de controle over de binnenlanden verloor? Waarom gaf Spanje uiteindelijk de macht uit handen en namen Marokko en Mauritanië de oude Spaanse kolonie in bezit? Een stukje Spaanse geschiedenis in de woestijn de Sahara:

Overzeese Provincie Spaanse Sahara

Op 12 januari 1958 werd er een Spaanse kolonie gevestigd in het gebied dat we nu kennen als Westelijk Sahara, net onder Marokko. Het Spaanse gebied in de Sahara werd officieel Overzeese Provincie Spaanse Sahara genoemd, kortweg: Spaanse Sahara. Op 14 november 1975 gaf Spanje, door de uitzichtloze situatie in de Sahara en door de slechte gezondheid van Franco, de soevereiniteit van het gebied op en zou het overdragen aan Marokko.

Arabische Democratische Republiek Sahara

Op 14 februari 1976 heeft Spanje officieel het gebied in de Sahara overgedragen aan Marokko. Spanje heeft het bestuur daar enkele dagen later opgeheven. Op 27 februari 1976 werd de voormalige Spaanse kolonie in de Sahara officieel het Arabische Democratische Republiek Sahara (SADR). Halverwege april 1976 werd het voormalige Spaanse kolonie opgedeeld in een Mauritaans en een Marokkaans gedeelte. Zowel Marokko als Mauritanië stuurde het leger om het gebied te bezetten. Hiermee hield de Spaanse kolonie op met bestaan.

Geschiedenis

Hoe kwam het dat Spanje een gedeelte van de Sahara in handen kreeg? Hoe kwam het dat Spanje een Spaanse kolonie in het Westelijk Sahara had? In het kader van Scramble for Africa (Wedloop om Afrika, een kolonisatieproces van Afrika tussen 1880 en de eerste Wereld Oorlog in) kreeg Spanje in 1884 delen van het huidig Westelijk Sahara in handen bij de Koloniale Conferentie van Berlijn. Op deze conferentie in Berlijn verdeelde Europese landen en Europese grootmachten onderling Afrika op.

Canarische eilanden

Zodra Spanje op de Koloniale Conferentie van Berlijn delen van het Westelijk Sahara in handen kreeg, begon Spanje het gebied te koloniseren. Spanje begon handelsposten en militaire steunpunten op te richten aan de kust. Op nog geen 100 kilometer afstand lagen de Canarische eilanden. Hierdoor kregen de Canarische eilanden de jurisdictie van het Spaanse gebied in de Sahara van 1884 tot 1903.

Lokale bevolking

De lokale bevolking in het Spaanse Sahara gebied, de Sahrawi bevolking, was zeer sterk tegen de Spaanse aanwezigheid. Er ontstonden meerdere opstanden die met de hulp van de fransen werden neergeslagen. Het duurde pas tot 1934 voordat Spanje enige controle kreeg in de binnenlanden van het gebied in het Westelijke gedeelte van de Sahara.

Spaanse bezittingen

In 1924 werd het gebied als Spaanse bezittingen beschouwd, officieel: Spaanse bezittingen in de Westelijke Sahara, en werden de gebieden in Spaanse handen, samengevoegd tot 1 gebied.

Onafhankelijkheid Marokko

Het Spaanse gebied in de Sahara kwam steeds meer onder druk te staan door de aankomende onafhankelijkheid van Marokko. Marokko werd onafhankelijk in 1956. Marokko eiste haar oorspronkelijke gebieden terug.

Sahara bevrijdingsleger

In oktober 1957 zette Marokko het Leger van Bevrijding op, met als doel het Spaans West-Afrika gebied terug te veroveren. Deze verovering werd met grote moeite voorkomen. De koning van Marokko zette echter door, hernoemde zijn bevrijdingsleger tot Saharaans bevrijdingsleger en gaf niet op. In 1958 werd er een zeer groot Spaans-Frans offensief ingezet: het Marokkaanse bevrijdingsleger werd verslagen.

Verenigde Naties

De Verenigde Naties protesteerde voortdurend tegen Spanje in een poging de kolonisatie in het Saharagebied te doen stoppen. Op deze protesten besloot Franco op 12 januari 1958 het gebied in de Sahara tot een Spaanse provincie te benoemen.

Harde politiek

Ook de plaatselijke bevolking bleef flink protesteren tegen de Spaanse aanwezigheid in het gebied in de Westelijke Sahara. Het Spaanse antwoord op al deze protesten was het invoeren van een zeer harde politiek tegen de plaatselijke bevolking. Een groot gedeelte van de plaatselijke bevolking moest in steden gaan wonen of werden over de grens van Marokko gezet. Een slimme truc van Spanje om de plaatselijke bevolking te kalmeren was om net te doen dat plaatselijke afgevaardigden naar Madrid konden komen om te praten, zodat de plaatselijke bevolking echt werd vertegenwoordigd, terwijl de Spaanse regering zich niets van hen aantrok.

Ontmanteling

Marokko zat ondertussen niet stil: Marokko bleef volharden in het idee om het Spaanse gebied in de Sahara terug te geven aan Marokko. Marokko kreeg het voor elkaar om de Spaanse Sahara op ene lijst te krijgen waar de Spaanse kolonie zou worden ontmanteld.

Spaanse bezetting

De plaatselijke bevolking, altijd fel tegen de Spaanse aanwezigheid, zette aanvankelijk een geweldloze organisatie op om tegen Spanje en de Spaanse aanwezigheid in de Westelijke Sahara te strijden. Een demonstratie van deze geweldloze organisatie op 17 juni 1970 werd zeer bloederig neergeslagen door het Spaans Buitenlands legioen en de leider van deze geweldloze organisatie “verdween.”

Gewapend verzet

Als antwoord op deze bloederige neerslag en de “verdwijning” van de leider, begon de plaatselijke bevolking gewapend verzet te vertonen. Er ontstond een gewapende rebellenbeweging die hun toevlucht zocht in guerrilla technieken. Deze rebellenbeweging begin geïsoleerde Spaanse posten aan te vallen, waardoor de Westelijk Sahara Oorlog begon en zou duren tot 1991.

Controle

Spanje begon hoe langer hoe meer de controle over de binnenlanden van de Spaanse kolonie in de Westelijk Sahara volledig krijt te raken. Spanje kwam meer en meer tot de overtuiging dat de Spaanse Sahara verloren was. Spanje nam het besluit om zich terug te trekken uit het gebied van de Westelijke Sahara.

Franco

Dit Spaanse besluit om zich terug te trekken uit de Westelijke Sahara werd versneld door de zeer slechte gezondheidstoestand van Franco.

Internationaal Gerechtshof

Marokko zette de strijd dapper voort en zette de Spaanse regering onder druk om het gebied terug te geven aan Marokko. Marokko vroeg zelfs het Internationaal Gerechtshof van de Verenigde Naties om raad om de legale status van de aanvraag te onderzoeken. Marokko wilde met zekerheid weten dat het voormalig Spaanse gebied in de Sahara echt Marokkaans was. De VN stuurde hierop een missie naar het gebied om de plaatselijke bevolking te ondervragen wat ze willen. Het resultaat van het onderzoek:”Overweldigende meerderheid" van de bevolking wenst aansluiting met of Marokko of met Mauritanië.

Oordeel en uitspraak

Op 16 oktober 1975 kwam het Internationaal Gerechtshof met haar oordeel en uitspraak:

• De historische banden van beide landen, Marokko en Mauritanië, met het gebied hen niet het recht op het gebied gaven,
• Dat het "land dat eigendom van niemand is," niet van toepassing was op de Spaanse Sahara,
• Dat de Sahrawi-bevolking, de oorspronkelijke bewoners van het gebied, als rechtmatige inwoners van het gebied het recht van zelfbeschikking hadden.

Zowel Marokko als Mauritanië weigerden de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof te accepteren en stuurde prompt een Marokkaans leger het gebied in.

Probleem

Doordat de Spaanse Sahara een Spaanse kolonie was, wonen er nog steeds Spanjaarden in het gebied. Net als Spanje een kei harde politiek en optreden had tegen de plaatselijke bevolking toen het gebied in Spaanse handen was, Marokko reageert net zo fel op de achtergebleven Spanjaarden. Spaanse demonstranten vinden dat Spanje niet hard genoeg optreed tegen Marokko: zij zien het harde optreden van Marokko als een schending van de mensenrechten…