Wolvenmens – Wat zit achter de mythe van een weerwolf?

Dat mensen in wolven veranderen is geen uitvinding van Hollywood. Al sinds de Middeleeuwen kwam het tot een regelrechte Weerwolf hysterie, duizenden beschuldigden stierven op de brandstapels. Hoe ontstond de mythe van dit bloeddorstige beest? Bij volle maan vormen zich de tanden tot een roofdiergebit, het gezicht bolt tot een wolvensnuit, een harige vacht steekt op – zo laten Hollywood films de verandering tot weerwolf zien. Toch de mythe over het bloeddorstige beest is geen uitvinden van moderne schrijvers of filmmakers. Al in de Middeleeuwen waren er regelmatig weerwolf hysterie. Huiveringwekkende beroemdheid verkreeg ‘het Beest van Gévaudan’ in de 18e eeuw. Hoe kwam het toch tot de verbeelding dat de mensen zich in wolven kunnen veranderen?

Van mythe tot hysterie

De voorstelling dat mensen een wolvengedaante kunnen aannemen, is oud. In de Griekse mythologie verandert Zeus de koning Lykaon in een wolf. Ook was het bij de Scythen, een riddervolk wonend aan de Zwarte Zee, een gewoonte om bij culturele feesten een wolvenvel te dragen en zich zo met de wolfgestalte God te verenigen. Herodotus berichtte zelfs dat de inwoners dachten dat zij elk jaar voor een paar dagen in wolven veranderden.

Duizenden werden als weerwolven verbrand
Ook in het Middeleeuwse Europa was het geloof in de weerwolven veel voorkomend.
Duizenden mannen brachten hun beschuldigingen een weerwolf te zijn op de brandstapel.

Vooral buitenbeentjes werden beschuldigd

Wie de oude aktes en berichten leest, golden vooral buitenbeentjes van het dorpsgemeenschap als potentiële weerwolven. Dit bewijst bijvoorbeeld de zaak Johann Huke met zijn vee uit de vroege 17e eeuw. De zonderling had niet alleen de functie dierenarts, hij bezat ook magische krachten, zodat de boer zijn vee beschermen kon tegen de weerwolven. Als de wolven eenmaal weigerde, beschuldigde de betroffen boer de herten als weerwolf zijn schaap opgegeten te hebben – wat leidde tot de martelbank. Zoals duizend andere vermeende weerwolven werd Johann Huke op de brandstapel gegooid.

Het Beest van Gévaudan

Meer dan 100 jaar later bereikte een andere zaak afgrijselijke beroemdheid: De zogenoemde ‘Beest van Gévaudan’ maakte in het zuiden van Frankrijk tussen 1764 en 1767 meer dan 100 mensen het slachtoffer. Enkele overleefden de aanval. Al snel ging de geruchten over een bloeddorstige weerwolf.

Een menging van wolf en hond?

Ook nadat de Koninklijke jager Ludwig XV het dier vermeend dood geschoten te hebben, ging het moorden verder. Gek genoeg hadden de slachtoffers niet alleen beetwonden, ook de kelen waren doorgesneden. Was hier dus een seriemoordenaar aanwezig, die samen met een roofdier op jacht ging? Na drie jaar van moord was het beest dan eindelijk neergeschoten. Op grond van hedendaagse beschrijvingen geloven wetenschappers vandaag de dag, dat het om een mix van een wolf en een hond ging. Wat ook de enorme kracht en agressiviteit van het dier verklaart. Definitief verklaart werd het raadsel om het Beest van Gévaudan echter niet.

Wolven voeden mensenkinderen op

Hoe kwam het dan dat er zo vaak de verbinding tussen mens en wolf tot stand werd gebracht – en niet met een ander dier? Een reden kon daarvoor zijn dat het sociale gedrag van de wolf lijkt op die van een mens. Bij beide zijn er kleine familiaire structuren. In noodgevallen helpen de groepenleiders zich wederzijds, verzorgen de kinderen samen, gaan samen op jacht. De levenswijze en het gedrag van de dieren maakt het zelfs mogelijk dat mensenkinderen onder hun hoede in de wildernis overleven kunnen.

Een bekend voorbeeld is één uit India, waar in de 20e eeuw drie kinderen opvoedde. Na hun terugkeer naar de mensen gedroegen ze zich zo, hoe ze het van de wolvenouders geleerd hadden. Bijzonder agressief of bijna bloeddorstig waren zulke ‘wilde kinderen’ echter niet.

Weerwolf symptomen

Is er misschien een medische verklaring voor het geloof in weerwolven? Vormden de mythe op die manier de zogenoemde wolvenmens die ook in het gezicht en vaak over het hele lichaam extreem behaard zijn? De slachtoffers lijden onder een zogenaamde congenitale Hypertrichose. Dit is een defect in de genen die zelden voorkomt. In de Middeleeuwen vielen duizenden slachtoffers door de weerwolfachtervolging – echter waren er onder de gedode geen wolvenmens. Deze dicht behaarde wezens golden niet als gevaarlijk, zij werden eerder als attractie gebruikt. Voor zover konden wolvenmensen als voorbeeld voor weerwolven gediend hebben.

Zit de hondsdolheid achter de mythe over de weerwolven?

Toch zijn er ziektes die bij de mensen inderdaad ‘weerwolfachtige’ houdingen oproepen. Eén daarvan is hondsdolheid, een levensbedreigende infectieziekte, die in het algemeen door een beet van een ziek dier overgedragen wordt. De symptomen van deze ziekte is dat er speeksel uit de mond vloeit, agressieve gemoedstoestand, hevige pijnen aan het gebit, angstgevoelens, paniek voor water die tot krampen en verlammingen leiden en in extreme gevallen tot de dood kunnen leiden.

Alleen zilveren kogels helpen om de weerwolf te doden

Hoe alles ook precies ontstaan is – de mythe van de weerwolf is, net als die van de vampier, niet meer uit de moderne horror genre weg te denken. En net als zijn bloedzuigende neefje, kan ook de weerwolf maar op één speciale manier gedood worden: Met geweer- en pistoolkogels uit zilver. Dit is een metaal dat sinds lange tijden als heilig geld en daarom magische krachten worden toegeschreven.