Negen manieren om het Te-Veel-Ideeën-Syndroom te overwinnen

Het Te-Veel-Ideeën-Syndroom (TVIS) lijkt misschien niet zo’n groot probleem, vooral niet in een beroep dat afhankelijk is van nieuwe ideeën om de creativiteit levend te houden. Maar het hebben van te veel ideeën en geen focus kan net zo verlammend werken op een schrijver als een gebrek aan ideeën, vooral als het Syndroom besluiteloosheid, uitstelgedrag, het missen van deadlines, slapeloosheid en nervositeit veroorzaakt. Leigh Anne Jasheway-Bryant heeft er het volgende over geschreven.

Niet klagen maar dragen?

Sommige schrijvers gaan voor een leeg computerscherm zitten en hopen dat uit het niets de inspiratie toeslaat (zie ook het artikel De meest gestelde vraag aan schrijvers). Anderen hebben het tegenovergestelde probleem. De ideeën voor plotwendingen, artikelonderwerpen, spreuken voor op wenskaarten en zelfs liedteksten zoemen voortdurend rond in hun hoofd.
Je hoort niet veel over het Te-Veel-Ideeën-Syndroom (TVIS), omdat klagen over te veel creativiteit hetzelfde is als klagen dat je te vaak op de bestsellerlijst van The New York Times staat. Het is echter zo dat, toen ik tien schrijvers vroeg of ze vonden dat ze aan TVIS lijden, het antwoord van alle tien een volmondig ‘ja’ was.

Stel je voor dat je in de supermarkt bij het vak met tientallen ontbijtgranen, cornflakes, enz. staat en moet beslissen welke je gaat kopen. Moet je de havermout nemen om je cholesterol te verlagen, ook al weet je bijna zeker dat het naar stopverf smaakt? Neem je iets met veel suiker en het leuke tekenfilmfiguurtje op het pak, die je herinnert aan je jeugd? De vezelvlokken om de darmen ‘regelmatig’ te houden? Er zijn zoveel keuzes en ze lijken allemaal goed.

Veel schrijvers krijgen precies dat gevoel iedere keer als ze woorden op papier zetten. Ik weet het. Ik lijd aan TVIS. Op dit moment is mijn bureau bezaaid met vier ideeën voor freelance-artikelen, de samenvatting van een boek, twee wenskaartprojecten en aanmeldingen voor zeven schrijfwedstrijden. En dan heb ik het nog niet gehad over de lijst met babynamen die ik gebruik om een naam te geven aan de personages van een musical, die ik binnenkort hoop af te maken.

Melissa Hart, schrijfster van The Assault of Laughter, zegt dat ze al door TVIS geplaagd wordt, sinds ze tien jaar was en haar moeder haar leerde hoe ze een verhaal moest schrijven om in te sturen naar een wedstrijd. “Sindsdien wordt mijn hoofd belegerd door ideeen voor verhalen, romans, gedichten, tijdschriftartikelen, in te zenden brieven en kinderboeken. Ik word midden in de nacht wakker met een tollend hoofd. Soms wens ik dat ik een verstandiger beroep had gekozen, bijvoorbeeld loodgieter.”

Manieren om ermee om te gaan

Er zijn manieren om met TVIS om te gaan en ze zijn niet zo drastisch, dat je het leven van een schrijver moet achterlaten voor een carrière als gootsteenontstopper. Hier zijn er negen, die je misschien kunnen helpen:

1. De Rode-Jurktheorie

Ik leer deze theorie al jaren aan mijn studenten ‘comedy schrijven’. Het is gebaseerd op de aanname, dat op welk feest ook er altijd meer vrouwen zijn met een zwarte jurk dan met een rode jurk. De rode jurken vallen op en krijgen aandacht. Als ik bestormd wordt door een overweldigend aantal ideeën, probeer ik ze te evalueren en te bepalen welke het meest op een rode jurk lijkt in een zee van zwarte jurken. Voor mij zijn de brutale, drieste ideeën altijd degene die me het meest inspireren en motiveren.

2. Het is het stomste idee, stommerd

Tim Bete neemt graag wat hij zijn ‘stomste idee’ noemt als uitgangspunt. “Mijn nieuwe boek Guide to Pirate Parenting was het stomste boekidee dat ik ooit heb gehad,” zegt hij, “Maar naarmate het idee zich ontwikkelde, werd het een van de beste ideeën. Het had gewoon tijd nodig om te rijpen.”

3. Dit idee heeft pootjes

Een andere manier waarop ik met TVIS omga, is door te gaan wandelen met mijn honden. Niet alleen kan ik beter denken wanneer ik in beweging ben, maar wanneer ik eenmaal bij de stapel papier op mijn bureau uit de buurt ben, worden de dingen ook duidelijker. Ik neem altijd een recordertje mee, zodat ik mijn ideeën kan inspreken terwijl ik loop. Als ik terug ben, pak ik eerst die ideeën op waarover ik enthousiast genoeg was om ze in te spreken. Hart steekt een pen in haar vlecht als ze gaat hardlopen, zodat ze goede ideeën op haar hand kan schrijven, terwijl de slechte ideeën achterblijven in de berm.

4. De opdracht moet af

Zelfs als je geen deadline hebt, verzin er dan zelf een. Te veel tijd werkt vaak verwarring en besluiteloosheid in de hand, vooral als je te veel ideeën hebt. Jarenlang heb ik vijf-minuten-schrijfopdrachten opgegeven aan mijn leerlingen en ik heb gemerkt dat het zeer creatief schrijfwerk opleverde. Bete heeft een soortgelijk advies: “Beperk de hoeveelheid tijd die je hebt om te schrijven, want hoe minder tijd je hebt, hoe minder je verspilt aan onproductieve ideeën.”

5. Geest overwint geest

Veel van de schrijvers met wie ik gesproken heb, leunen zwaar op hun eigen fantasie om TVIS te genezen. Susan Reinhardt, schrijfster van Don’t Sleep With A Bubba, beschouwt haar schrijfleven als een tuin. “Ik probeer te besluiten welke ideeën ik ga wieden, nog voordat ze zelfs maar uitgegroeid zijn tot een bladzijde,” zegt ze. Gelauwerd scenarioschrijfster Cynthia Whitcomb, die 70 scenario’s heeft verkocht en er 29 tot een film heeft zien verworden, zet (figuurlijk) een koksmuts op. Haar advies: “Denk aan je ideeën alsof het pannen op het vuur zijn in de keuken van je creatieve geest. Til de deksel op en kijk in de pan. Er is er altijd wel een die op het punt staat om een soep te worden. Schrijf die het eerst.”

6. Geef toe aan je passie

Veel auteurs, vooral non-fictie schrijvers, neigen naar de ideeen waarvoor ze het meeste passie hebben. Dr. Christiane Northrup, schrijfster van bestsellers over de gezondheid van vrouwen, inclusief haar laatste nieuwe Mother-Daughter Wisdom (in het Nederlands verschenen onder de titel De moeder-dochterrelatie als bron van kracht) zegt: “Ik volg het idee dat me het meeste plezier doet of het meeste om het lijf heeft. Als ik bijvoorbeeld moet kiezen tussen schrijven over botontkalking of schrijven over seks, kies ik de seks! Maar ik houd ook van onderwerpen die de actievoerder in mij naar boven halen. Onlangs heb ik geschreven over de vaccinatie tegen baarmoederhalskanker en waarom de meeste vrouwen dat niet nodig hebben.”
Wendy Maltz, een sekstherapeute die een aantal zelfhulpboeken heeft geschreven, waaronder The Sexual Healing Journey, zegt dat ze alleen schrijft over dingen die haar aan het hart gaan. “Ik houd niet eens van schrijven, maar ik krijg allerlei ideeen en schrijven is de beste manier om een grote sociale impact te hebben. Ik schrijf omdat ik mij genoodzaakt voel om mensen te helpen, dus kies ik ideeen waar de meeste mensen baat bij hebben en waarover het minste informatie beschikbaar is.”

7. Visuele organisatie

Hart benadert het bekijken van haar ideeën op een erg visuele en georganiseerde manier. “Ik ben een grote fan van de prikbord-benadering. Ik heb een enorm bord in mijn kantoor. Het helpt me om zicht te houden op mijn diverse projecten. Ik kan mijn computerbestanden niet visualiseren.” Veel schrijvers zijn visueel ingesteld en deze benadering kan goed helpen, vooral als je met gekleurde kaarten werkt die je op het bord prikt.

8. Doe even (para)normaal

Dr. Northrup gebruikt een ander soort kaarten om haar vele ideeën voor projecten te rangschikken. “Ik neem vaak beslissingen met behulp van de Motherpeace-tarotkaarten. Voordat ik de kaarten schudt, vraag ik om begeleiding. Er is niets magisch aan deze kaarten; ze zijn een hulpmiddel voor de intuïtie en ze helpen me om in contact te komen met wat mijn onderbewuste mij probeert te vertellen.”

9. Daar heb je vrienden voor

Iedere schrijver heeft een netwerk van vrienden nodig op wie ze op haar gemak ideeën kan testen. Er is geen snellere manier om overtollige ballast te lozen dan door ze voor te leggen aan een paar vrienden, die je vervolgens aankijken met een blik die zegt: “En wat heb je nog meer?”

In de loop van de jaren ben ik bij verschillende schrijfgroepen aangesloten geweest, maar ik merk dat ik voor advies altijd weer terugga naar dezelfde drie of vier mensen. Ik vertrouw erop dat ze me de waarheid vertellen en me helpen om de goede ideeën van de slechte te ziften.

Niet lijden maar leiden

Als je TVIS hebt, hoef je niet in stilte te lijden. Je kunt een of meer van deze ideeën gebruiken (ja, ik besef dat het een oxymoron is om meer ideeën aan te dragen bij een ideeënmens). Ik hoop dat je je snel beter voelt. Zo niet, dan is mijn enige advies om het ontbijtproduct te kiezen dat veel suiker bevat en waarbij je een speelgoedje krijgt.