De ontwikkeling van Europese talen en alfabetten

In Europa worden ontzettend veel verschillende talen gesproken. Sommige talen lijken erg op elkaar, andere talen, die in aan elkaar grenzende landen en soms zelfs binnen één land worden gesproken verschillen sterk van elkaar. Hoe is dit mogelijk? Hoe zijn de verschillende talen en alfabetten ontstaan?

Talen in Europa

De meeste talen die in Europa gesproken worden zijn van Indo-Europese afkomst. Hierop zijn al meteen enkele uitzonderingen te maken:

• Hongaars
• Turks
• Baskisch
• Maltees
• Hebreeuws
• Fins
• Estlands
• Saami (de taal die door de Lappen wordt gesproken)

De Indo-Europese talen zijn verder te verdelen in vier groepen:

• Keltische talen. Talen die tot deze categorie behoren zijn onder andere Iers Gallisch, Schots Gallisch en Welsh. Deze talen zijn tegenwoordig zo goed als uitgestorven.
• Germaanse talen. Talen die onder deze groep vallen zijn onder andere de Scandinavische talen (met uitzondering van bovengenoemde talen), Engels, Fries, Nederlands en Duits.
• Romaanse talen. Frans, Catalaans, Spaans, Italiaans en Latijn zijn enkele talen die van Romaanse afkomst zijn.
• Slavische talen. Deze taalgroep is verder te verdelen in drie categorieën. Tot de Oost Slavische talen behoren onder andere Russisch en Oekraïens. Tot de West Slavische talen worden onder andere Pools en Tsjechisch gerekend. Ten slotte zijn er nog de Zuid Slavische talen. Deze taalgroep omvat onder andere de Bosnische en Bulgaarse taal.

Ontwikkeling van talen

In het Oude Testament staat de stamboom van Noah vermeld. Noah had drie zonen:

• Sem – die volgens de legende over Azië heerste. Dit is overigens niet het Azië zoals wij het vandaag de dag kennen. Het Azië van het Oude Testament had betrekking op het gebied dat loopt tot de Kaspische zee.
• Japhet – die in Europa leefde.
• Cham – de heerser van de Afrikaanse landen. Cham deugt niet volgens de oude geschriften. Hij toont onvoldoende eerbied en daarom heeft God hem gestraft, door hem een minderwaardige positie toe te kennen. Cham is representatief voor de Afrikaanse bevolking. Door het bovengenoemde, het minderwaardig en slecht zijn van Cham, werd de gedachte van slavernij gerechtvaardigd.

De drie zonen van Noah hadden zelf ook weer zonen. Ieder (mannelijk) lid van Noahs familie is het hoofd van een volk. Er zijn 72 nazaten van Noah, waardoor men in de Middeleeuwen geloofde dat er 72 volkeren en dus 72 talen waren. Hebreeuws was daarbij de moedertaal, alle andere talen kwamen hieruit voort. Jeruzalem was bovendien de plaats waar alle werelddelen bij elkaar kwamen, het middelpunt van de aarde dus.

Met de opkomst van het kolonialisme veranderde het beeld dat men had over talen en hun onderlinge relaties. Engeland koloniseerde India en Pakistan, waar men in aanraking kwam met het Sanskriet. De structuur van deze taal lijkt erg op de structuur van de Engelse en Duitse taal. Men begon talen nu met Sanskriet te vergelijken, waardoor een heel andere ‘stamboom’ van talen ontstond. Grimm groepeert in 1820 de talen zoals hierboven vermeld is.

Verspreiding van de alfabetten

Europa kent vijf alfabetten, allen worden tegenwoordig nog gebruikt:

• Het Arabische alfabet
• Het Latijnse alfabet
• Het Cyrillische alfabet
• Het Hebreeuwse alfabet
• Het Griekse alfabet

Het is belangrijk om je te realiseren dat een taal in elk geschrift opgeschreven kan worden. Hoewel bepaalde talen relatief nauw verwant zijn, worden ze toch in verschillende alfabetten geschreven. Denk bijvoorbeeld aan Turks (geschreven in Latijnse letteren) en andere Arabische talen (geschreven in Arabische tekens). Een ander voorbeeld is Roemeens (ook in Latijnse letteren terwijl buurlanden het Cyrillische schrift hanteren).

Toen in de vijftiende eeuw de boekdrukkunst werd uitgevonden waren het de heilige boeken die als eerste verspreid raakten. In de boekdrukkunst probeerde men te schrijven op de manier die in de regio gebruikelijk was. De bijbel werd in het Katholieke Zuiden (Italië en omstreken) in Latijnse letteren gedrukt. De protestantse, Noord-Europese samenleving kende een ander geschrift, bij het drukken van boeken hielden zij Gotische letters aan. Het Nieuwe Testament verscheen in Cyrillische tekens. Het Hebreeuwse geschrift werd gebruikt in het Oude Testament, dat heilig is voor Joden. De Koran werd gedrukt in Arabische tekens.

De heilige boeken raakten verspreid. Verschillende volkeren namen deze schrijfstijlen over. Men ging het schrift gebruiken dat zij kenden uit het boek dat bij hun geloof hoorde. Op deze manier kunnen aangrenzende landen toch een heel ander geschrift gebruiken, het kan zelfs zo zijn dat een minderheid binnen de landsgrenzen met een ander geschrift schrijft. Denk bijvoorbeeld aan Joodse gemeenschappen.

Het alfabet waarmee geschreven wordt geeft dus de politieke en culturele aard van een volk weer en niet zozeer de geografische ligging. De eerder genoemde landen Turkije en Roemenië zijn hiervan goede voorbeelden. In Turkije werd altijd in Arabische tekens geschreven. Na de eerste wereldoorlog kwam, nadat Turkije een republiek was geworden, Ataturk aan de macht. Hij wilde zijn land moderniseren, hij wilde bij het westen horen. Daarom schakelde hij van de ene op de andere dag over van het Arabische naar het Westerse schrift. Hetzelfde verhaal gaat op voor Roemenië, ook zij wilden verwesteren. Daarom schakelden zij in de jaren 1850-1860 over van het Cyrillische naar het Latijnse geschrift.