De mens Albert Einstein, een biografie

Einstein was een groot natuurkundig genie. Hij was zo geniaal dat er zelfs opvoedkundige programma's naar hem genoemd zijn, zoals bijvoorbeeld baby Einstein. Een geniale baby was Einstein volgens zijn moeder in ieder geval niet. Zelfs in de eenentwintigste eeuw (jaren na zijn dood) ontdekken we nog feiten waarmee theorieën van Einstein worden ondersteund. Wie was deze excentrieke maar ook charismatische man en hoe verliep zijn leven? Een biografie.

Albert Einsteins kinderjaren

Albert Einstein werd geboren op 14 maart 1879 in het plaatsje Ulm (Duitsland). Hij was het oudste kind van beddenverkoper en ingenieur Hermann Einstein en zijn vrouw Pauline Koch. Hermann Einstein vervaardigde elektrische apparaten op basis van gelijkstroom. De verdiensten vielen tegen en in 1880 verhuist het gezin naar München. Hier start Hermann Einstein samen met zijn broer Jakob een elektrochemische fabriek. In München wordt ook Alberts twee jaar jongere zus Maja geboren.

Albert Einstein was een eenzelvig kind en hij begon pas te praten toen hij drie jaar oud was. Als vijfjarige was Albert langere tijd ziek. Hij kreeg een kompas van zijn vader zodat hij iets had om zich mee bezig te houden. Albert raakte gefascineerd door het apparaat en hierdoor werd zijn belangstelling voor magnetisme gewekt. Einsteins moeder was erg muzikaal en speelde klavier. Albert hield van muziek en speelde vanaf zijn zesde viool.

Toen Albert zeven jaar werd ging hij, net als alle andere kinderen, naar de Volksschule. Hij was een goede, ijverige leerling en ging na de Volksschule naar het Luitpoldgymnasium. Ook daar deed hij het goed, al was hij een wat slome jongen die lichamelijk niet goed mee kon komen.

Albert Einsteins jonge jaren

In 1894 gaat het slecht met het zaakje van de oom en vader van Albert. Het gezin besluit naar Pavia (Italië) te verhuizen. Albert Einstein zit in zijn eindexamenjaar en daarom besluiten zijn ouders om hem achter te laten bij een pleeggezin, zodat hij in München eindexamen kan doen. Einstein vindt het niks in het pleeggezin. Hij heeft heimwee naar zijn ouders en zus en is bang in militaire dienst terecht te komen wanneer hij in Duitsland blijft. Hij reist zijn familie achterna naar Pavia zonder diploma en besluit toelatingsexamen te doen voor het Polytechnikum in Zürich (Zwitserland). Ondanks het feit dat hij geen diploma's heeft en twee jaar te jong is, wordt hij toch aangenomen. Einsteins medestudenten aan de richting wiskunde en natuurkunde zijn Mileva Maric, Marcel Grossmann, Louis Kollros en Jakob Ehrat. De vijftienjarige Albert krijgt al snel een relatie met de vier jaar oudere Mileva.

In 1900 behaalt Einstein zijn diploma met hoge cijfers voor de bètavakken en twee onvoldoendes voor Frans en Geschiedenis. Mileva zakt voor haar examen, toch besluit het stel zich te verloven. Albert krijgt een tijdelijke aanstelling als leraar in Winterthur en Schaffhausen, ook geeft hij thuis bijlessen aan studenten. Mileva raakt ondertussen zwanger en brengt in 1902 een dochter ter wereld, genaamd Lieserl. Deze dochter werd waarschijnlijk afgestaan ter adoptie. Rond dezelfde periode overlijdt ook Alberts vader aan een hartkwaal.

Op 6 januari1903 trouwen Albert en Mileva. Het huwelijk is zeer tegen de zin van Alberts moeder. Zij zijn Joods en Mileva is van katholieke afkomst. Albert krijgt een baan bij een patentbureau. Daar vertaalt hij ideeën van uitvinders in octrooien. Ze gaan wonen in Bern, aan de Archivestraße nummer acht. Daar wordt op 14 mei 1904 ook hun zoon Hams Albert Einstein geboren. Het werk op het patentbureau is vrij saai en niet echt uitdagend. Hij verdiept zich in zijn vrije tijd in actuele natuurkundige vraagstukken en publiceert in 1905 vier artikelen in het Duitse tijdschrift “Annalen der Physik”. De artikelen gaan over Brownse beweging, de relativiteitstheorie en E=mc².

In oktober 1909 verhuist het gezin naar Zürich. Hier krijgt Albert Einstein de positie van buitengewoon hoogleraar. In Zürich wordt Eduard Einstein, hun tweede zoon geboren. Einstein begint in deze periode met reizen en aanvaardt ook de positie van buitengewoon hoogleraar in Praag. Hij ligt zeer goed bij de dames en in deze periode begint hij waarschijnlijk ook zijn eerste affaires.

Het einde van Einsteins eerste huwelijk

In 1913 wordt Einstein lid van de Akademie der Wissenschaften en leider van het Kaiser Wilhelm-Institut für Physik in Berlijn. Hij trekt hier tijdelijk in bij zijn oom en begint een relatie met diens dochter, zijn nicht Elsa. Later betrekt Albert een eigen appartement en laat zijn vrouw en twee zonen overkomen. Mileva kan niet wennen in Duitsland, ze voelt zich er alleen en moet ook nog Alberts ontrouw onder ogen zien. In juni 1914 wordt de toestand onhoudbaar en vertrekt Mileva. Ze neemt de jongens mee terug naar Zürich.

In de zomer van 1917 verhuist Albert naar de Haberlandstraße in Berlijn. Hij betrekt daar het appartement naast dat van zijn nicht Elsa Einstein en haar twee dochters uit een eerder huwelijk. In 1919 wordt op 14 februari definitief de scheiding uitgesproken tussen Albert en Mileva en nog geen vijf maanden later treedt Albert in het huwelijk met Elsa. Bij het huwelijk nemen de twee dochters van Elsa zijn achternaam aan en wordt hij de stiefvader van Ilse en Margot. 1919 is tevens het jaar van Einsteins definitieve doorbraak. De Britse astronoom Arthur Eddington bewijst tijdens een expeditie de juistheid van Einsteins relativiteitstheorie en equivalentieprincipe. Eind 1919 komt ook Alberts moeder bij hem inwonen. Zij leidt dan aan een ongeneselijke vorm van kanker. In 1920 aanvaardt hij de betrekking van buitengewoon hoogleraar te Leiden. Hij geeft hier ieder jaar enige colleges.

In 1921 krijgt Albert Einstein de Nobelprijs voor natuurkunde. Het bijbehorende geldbedrag gaat naar zijn ex-vrouw, zoals overeengekomen bij de scheiding. Al houdt Einstein een deel achter voor zichzelf. Mileva voelt zich hierdoor verraden en blijft Albert om geld vragen. Uiteindelijk geeft hij haar hierdoor meer geld dan het bedrag behorende bij de Nobelprijs.

Einsteins tweede huwelijk

Einsteins tweede vrouw heeft heel wat te stellen met zijn excentriek gedrag. Hij draagt nooit sokken omdat hij dit kledingstuk een overbodige uitvinding vindt en is een overtuigt pacifist die allerlei anti-oorlogsbewegingen ondersteund. Verder is hij opmerkelijk eerlijk tegen haar over zijn vele affaires. In 1923 begint hij een relatie met zijn secretaresse Betty Neumann en gaat zelfs zo ver dat hij haar probeert te integreren in zijn gezinsleven. Hiermee haalt hij zich de woede van Elsa op de hals. Rond 1928 wordt Betty Neumann als secretaresse vervangen door Helen Dukas. Deze vrouw blijkt Einsteins secretaresse tot aan zijn dood. Ze emigreert zelfs met hem en zijn gezin mee naar Amerika in 1933. Daar doen Einsteins talrijke affaires met rijke dames als Estella Katzenellenbogen, Toni Mendel en Margarete Lebach veel stof opwaaien. In 1936 overlijdt Elsa.

Albert Einstein heeft sporadisch contact met zijn twee zonen en zijn jongste zoon Eduard wordt aan het begin van zijn studie psychologie gediagnosticeerd als schizofreen. Albert heeft het hier bijzonder moeilijk mee en zegt bij meerdere gelegenheden dat het beter was geweest wanneer de jongen nooit geboren was. Na de tweede wereldoorlog zien Albert Einstein en zijn oudste zoon Hans-Albert elkaar vaker. Ze worden nooit echt close, maar hun relatie verbeterd. Hans is inmiddels hoogleraar hydraulische werktuigbouwkunde geworden.

Albert Einsteins ziekte en latere jaren

Op 15 december 1948 wordt Einstein met buikpijn opgenomen in het Brooklyn Jewish Hospital. Hij blijkt een aneurysma in de aortawand te hebben. Deze wordt omkleedt met chirurgisch cellofaan. Hierna staat Einstein onder medische controle. Op 18 maart 1950 ondertekent Einstein zijn laatste testament. Hij bepaalt hierin dat hij na zijn dood direct, dezelfde dag gecremeerd wil worden. Zijn manuscripten en brieven zijn voor de Hebreeuwse universiteit van Jeruzalem en zijn viool is bestemd voor zijn enige kleinzoon, Bernhard Caesar.

Op woensdag 13 april 1955 krijgt Einstein stekende buikpijn. Hij besluit een middagdutje te gaan doen. Rond half vier hoort zijn secretaresse Helen Dukas hem naar de badkamer rennen. Ze treft hem daar ineengezakt aan en belt om een ambulance. In het ziekenhuis wordt een operatie geadviseerd. Einstein weigert dit. Op zaterdag 16 april komt zijn zoon Hans-Albert aan het ziektebed van zijn vader en twee dagen later, op 18 april 1955 overlijdt Einstein in het Princeton Hospital om kwart over één 's morgens. Hij wordt, volgens zijn laatste wens, nog diezelfde dag gecremeerd.