Cabaretier: Wim Kan

Wim Kan is bij uitstek de cabaretier die beroemd werd om zijn politiek getinte humor, niemand kon politici op de hak nemen zoals hij. Daarnaast had hij een haarfijn talent voor het ontdekken van nieuw talent en zijn er tientallen 'beroemde Nederlanders' door hem voortgeholpen. Bovendien is Kan de uitvinder van de in Nederland zo geliefde Oudejaarsconference. Maar Kan was ook een man met een andere kant, zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog onder de Japanse bezetting tekenden hem en zijn haat tegen de Japanse keizer Hirohito was spreekwoordelijk.

Jonge Jaren

Willem Cornelis Kan werd geboren op 15 januari 1911 te Scheveningen. Hij was de zoon van Johannes Benedictus Kan, die later minister van binnenlandse zaken en van landbouw zou worden. Hij kwam uit de betere kringen en was al als kind actief met optredens en imitaties. Zijn ouders stimuleerden die creatieve kant en na zijn middelbare school verbaasde het dan ook niemand dat Kan koos voor de toneelschool. Die school maakte hij overigens niet af. Hij gaat figureren bij het Centraal Toneel. Inmiddels heeft Kan ook Conny Vonk leren kennen, Vonk is tien jaar ouder een en een ster in de revue. In 1933 trouwt het stel.

ABC-Cabaret

Kan begint nu teksten te schrijven voor de revue van zijn vrouw en op 15 augustus 1936 richtten ze samen met Louis Gimberg het ABC-Cabaret op. In de beginjaren wordt dit cabaret vooral geïnspireerd door het cabaret van de Duitse vluchtelingen in Nederland, de vooroorlogse periode is een dieptepunt wat het Nederlandse cabaret betreft. Dit ABC-Cabaret zal de plek worden waar veel talent wordt ontdekt. Een greep uit de mensen die 'door de handen' van Wim Kan zijn gegaan bij dit cabaret: Carry Tefsen, Frans Halsema, Henk Elsin, Marnix Kappers, Nelly Frijda, Jenny Arean, Rijk de Gooyer en Wieteke van Dort.

Nederlands-Indië

Op 3 december 1939 vertrok het ABC-Cabaret naar Nederlands Indië om daar op te treden. De geplande honderd dagen werden er uiteindelijk 2286, ze zouden meer dan zes jaar weg blijven, omdat op dat moment de Japanners Nederlands-Indië binnenvielen. Aanvankelijk werd Kan gemobiliseerd en vervolgens werd hij opgesloten in een jappenkamp. Later werd hij te werk gesteld aan de Burmaspoorlijn. Tijdens die periode probeerde Kan zijn medegevangenen een hart onder de riem te steken door zijn optredens, maar de omstandigheden zijn zwaar. Op 8 november 1945 pas werden Kan en Corry Vonk weer verenigd.

Oudejaarsconference

Na zijn terugkeer in Nederland leeft Kan een vrij teruggetrokken leven, hij doet zijn shows, maar keert dan meteen weer naar huis terug, samen met Corry. Mensen als Wim Ibo vragen hem voor radio en tv, maar Kan moet weinig hebben van deze nieuwe media. Met veel moeite lukt het Ibo uiteindelijk om Kan in zijn radioprogramma te krijgen en daarna krijgt hij een klein rolletje in het destijds bekende programma 'De Familie Doorsnee'. Langzaam groeit zijn bekendheid met het medium en in 1950 en in 1953 vult Kan een half uur alleen op de radio. In 1954 geeft Kan bij Ibo aan dat het hem leuk lijkt om op oudejaarsavond een uur lang alleen een programma te doen. Dit zal het begin worden van de oudejaarsconference, een goede, Nederlandse traditie. Ibo vraagt de VARA om het programma te doen, maar die willen eerst een opname horen. Daar is Kan niet voor te vinden en de VARA gaat overstag, Kan krijgt zijn uur en de Oudejaarsconference groeit tot een fenomeen, hij herhaalt het in 1956, 1958, 1960, 1963 en 1966. Het uniek is dat hij politici van alle partijen te kijk zet, ook die van de PvdA (terwijl hij voor de VARA optreedt), iets wat in die tijd, in het verzuilde Nederland, zeer ongebruikelijk was. Ook is het bijzonder dat Kan zijn eigen In 1973 krijgt Kan zijn eerste show op tv, 'Zuinig over de drempel' en brak alle kijkcijfers, het programma kreeg een 8,8, een nog altijd ongebroken record. politieke voorkeur verborgen weet te houden, waardoor niemand hem kan beschuldigen van voorkeur voor de ene of de andere partij Andere tv-conferences volgen in 1976 'Waar gaan we in het nieuwe jaar naar toe?' en 1979 'Wankelend over de drempel'. Tot deze tijd is het ABC-Cabaret steeds blijven draaien, maar het zwaartepunt is verlegd naar het gedeelte met Kan en in 1980 besluiten ze het op te heffen. Dat najaar is Kan alleen te bewonderen, met Corry aan zijn zijde.

Laatste Voorstelling

In 1982 wordt Corry getroffen door een hersenbloeding en heeft Kan niet de gewone voorbereidingen kunnen treffen voor zijn oudejaarsconference. Uiteindelijk besluit hij toch een voorstelling ('We spreken af, dat we niets afspreken') te geven en op zijn improvisatievermogen te vertrouwen. De show wordt niet het gebruikelijk succes, ook omdat Freek de Jonge in datzelfde jaar een zeer goede show neerzet. Ook Kan zelf realiseert zich dat de show niet zijn gebruikelijke niveau had. Kan krijgt helaas geen kans om het over te doen, op 8 september 1983 overlijd hij in Nijmegen aan darmkanker.

Na zijn Dood

In tegenstelling tot de Wim Sonneveld en Toon Hermans, met wie hij altijd in één adem werd genoemd als zijnde De Grote Drie, is Wim Kan een beetje in de vergetelheid geraakt. Dat is enerzijds te wijten aan het feit dat zijn shows erg aan de actualiteit waren opgehangen. Jongere generaties kennen Joop de Uyl, Jelle Zijlstra en Willem Drees nauwelijks meer. Daarbij is het moderne cabaret veel sneller dan dat van Kan, voor de moderne smaak is hij vaak vrij traag.