Florence Nightingale (1820-1910): de dame met de lamp

Florence Nightingale, ook wel de dame met de lamp genoemd, was een zeer bijzondere en intelligente vrouw. Ze groeide op in alle veiligheid in een welgesteld gezin en haar toekomst was tot in de puntjes verzorgd. Maar Florence had andere plannen. Op jonge leeftijd was ze gefascineerd geraakt door alles wat met ziektes, gezondheid en verpleging te maken had en ze besefte dat werk in de gezondheidszorg haar goddelijke roeping was. Er was alleen één probleem. Vrouwen werkten niet en al helemaal niet in een mannenwereld zoals de gezondheidszorg. Gelukkig voor ons dreef Florence haar zin door en veranderde op geheel eigen wijze de gezondheidszorg.

Inhoud

• Florence's jeugd
• Zuster Florence
• Florence's oorlog
• Florence Nightingale: de dame met de lamp
• Florence's overwinningen
• Nalatenschap van Florence

Florence's jeugd

Stadhuis Londen, 1 juni 1818. Een jong stel genaamd William Nightingale en Fanny Smith komen lachend naar buiten nadat ze elkaar zojuist volmondig het jawoord hebben gegeven. Het leven lacht de twee toe, mede door een flinke erfenis die William van een oudoom heeft ontvangen. Maar voor ze weer aan het "echte" leven gaan beginnen gaan ze eerst een mooie huwelijksreis door Italië maken.

Van Shore naar Nightingale

Het verhaal van Florence begint bij een man genaamd Peter Nightingale. Een aantal jaren voordat Fanny en William in het huwelijk traden kwam de oudoom van William, Peter Nightingale, te overlijden. De man had zelf geen kinderen maar wel een enorm fortuin wat hij had opgebouwd uit het bezit van loodmijnen en een handelshuis. Oudoom Peter wilde zijn fortuin graag nalaten aan zijn neef William, maar hij wilde ook voorkomen dat zijn achternaam Nightingale zou uitsterven in de mannelijke lijn. Hij verbond daarom één voorwaarde aan de erfenis. William moest zijn eigen achternaam: "Shore" inruilen voor de achternaam van zijn oudoom: "Nightingale". Zo gezegd zo gedaan.

Bella Italia
Al na een paar maanden reizen werden William en Fanny gedwongen een vaste plek op te zoeken, want Fanny was zwanger. Ze besloten in de Italiaanse stad Napels te blijven tot de geboorte van hun baby en op 19 april 1819 kwam hun eerste dochter Parthenope ter wereld. Parthenope dankt haar bijzondere naam aan het woord Parthenopolis, de Griekse nederzetting waaruit de stad Napels is ontstaan. Toen Parthenope een paar maanden oud was reisde het gezin verder door Italië, maar al snel moest hun reis weer worden onderbroken. Fanny was zwanger van hun tweede kindje! De familie streek dit keer neer in Villa Colombaia gelegen in de Italiaanse stad Florence. Op 12 mei 1820 kwam hier hun tweede dochter en zusje ter wereld. En ook deze baby werd naar haar geboortestad vernoemd; Florence. Na uiteindelijk twee en half jaar op reis te zijn geweest besloten Fanny en William dat het tijd werd om met hun dochters terug naar huis te keren. Het jonge gezin streek neer op hun landgoed Embley Park, gelegen in Hampshire, Zuid-Engeland.

Opgroeien in Engeland

Vader William had zijn enorme vermogen niet alleen te danken aan zijn erfenis. Hij had van jongs af aan ook hard gewerkt om een eigen carrière op te bouwen en inmiddels was hij een gerespecteerd lid van het Engelse Lagerhuis. De familie had niet alleen het eerder genoemde landgoed Embley Park in hun bezit, maar beschikte ook nog over landgoed Lea Hurst gelegen in Derbyshire en een woning in Londen, die vooral vader William gebruikte tijdens zijn werkzaamheden voor het Lagerhuis. Zoals gebruikelijk was rond het jaar 1800 was moeder Fanny thuis bij de kinderen en had daar de taak om het huishouden draaiende te houden.

Parthenope en Florence kregen, zoals alle kinderen uit de welgestelde families, thuis onderwijs van diverse gouvernantes en hun eigen vader William. De dames kregen onder andere les in moderne en klassieke talen en exacte vakken. Het leven leek de familie Nightingale toe te lachen tot een klein mannetje genaamd Napoleon besloot diverse landen in Europa de oorlog te verklaren. Net als veel andere welgestelde heren had vader William een groot deel van zijn vermogen belegd in de Engelse Koopvaardij die al jaren uitstekend presteerde. Door de oorlog stortte de handel volledig in en vader William verloor een groot gedeelte van zijn vermogen. Voor moeder Fanny die zeer statusgevoelig was, was het verlies van een deel van hun vermogen een regelrechte ramp.

Vaders wil is wet?

Gelukkig kwamen de Nightingale's door hard werken en verstandig met geld omgaan redelijk goed door de crisis en het ontbrak de jongedames van het gezin dan ook aan niets. Ze hadden een goede scholing gehad, waren keurig opgevoed en beide prima huwelijkskandidaten. Maar Florence had heel andere plannen. Ze vond het leven als welgestelde dame vreselijk saai en vooral al het niets doen viel haar erg zwaar. Daarnaast achtte Florence de kans dat ze ooit zou trouwen zeer klein. Ze was helemaal niet geïnteresseerd in mannen, maar wel in de geneeskunde en ziekenzorg. Florence had als kind een zwakke gezondheid en was zelf vaak ziek geweest. Hierdoor was haar interesse voor diverse ziektes en de verzorging daarvan al vroeg gewekt. In 1837, Florence is dan 17 jaar, brak er een zware griepepidemie uit in Engeland. Iedereen van de familie Nightingale werd getroffen door de griep behalve Florence en de kokkin. Samen namen ze de zware taak op zich om alle zieken in huis te verzorgen en dit wierp zijn vruchten af. Alle gezins- en stafleden van de familie Nightingale overleefden de epidemie. Na de epidemie is Florence er van overtuigd geraakt dat verplegen haar goddelijke roeping is en ze wil hier dan ook haar werk van maken. Toen Florence haar ideeën met haar ouders besprak werden deze al snel weer van tafel geveegd. Een vrouw van stand werkte niet, zeker niet in zo'n mannenwereld als de gezondheidszorg en in zo'n min beroep als verpleegster en daarmee klaar! Maar voor het eerst in haar leven besloot Florence haar ouders ongehoorzaam te zijn.

Zuster Florence

Florence besefte dat ze haar plannen zonder hulp en steun van haar ouders zou moeten realiseren en ging meteen aan de slag. Ze las elk medisch boek wat ze in handen kon krijgen en schreef duizenden pagina's vol aantekeningen. Daarnaast schreef ze alle ziekenhuizen in Engeland een brief met het verzoek of ze bij hun kennis mocht komen opdoen. Helaas waren er maar een paar ziekenhuizen die positief op Florence's verzoek reageerden. Verpleging als vrouwenberoep stond rond 1800 nog in de kinderschoenen en alleen vrouwen van zeer lage komaf waagden zich er aan. Ook waren de ziekenhuizen over het algemeen grote mannenbolwerken waar vrouwelijke bemoeienis niet werd gewaardeerd.

Landgoed Lea Hurst

Maar Florence zette door en zo rond het jaar 1844 was ze in elk ziekenhuis geweest wat haar wilde ontvangen, had ze elk (medisch) boek gelezen wat ze te pakken had kunnen krijgen en had meer kennis verzameld dan drie artsen bij elkaar. Ze vond dat het tijd werd haar kennis in de praktijk te brengen. Ze deelde haar ouders mee dat ze ging werken in de dorpsschool op hun landgoed Lea Hurst. De school was speciaal opgericht voor de allerarmsten en de gezondheid van de meesten leerlingen en hun familie liet te wensen over. Florence hoopte door het geven van voorlichting de gezondheid van de armere gezinnen te verbeteren. Een enorme ruzie met haar ouders was het gevolg. Vader William had al enige jaren met leden ogen aangezien hoe zijn dochter haar toekomst weggooide door allerlei onzinnige (medische) kennis te vergaren en nu wilde ze haar kennis ook nog in de praktijk brengen. Vader William verbood Florence om te gaan werken op Lea Hurst, maar Florence negeerde de wens van haar ouders, pakte haar spullen in en vertrok naar Derbyshire.

Woede in plaats van trots

Aangekomen op de dorpsschool functioneerde Florence als manusje van alles en hielp waar mogelijk. Ze schrok van de armoede waarin de kinderen leefden en welk effect deze armoede op hun gezondheid had. Ze leerde de ouders meer over het herkennen van ziektes en het verzorgen hiervan en ze hoopte op deze manier de algemene gezondheid te verbeteren. Op de dagen dat Florence thuis was had ze veel ruzie met haar moeder en de sfeer in huis was continu gespannen. Vooral haar statusgevoelige moeder kon het niet verkroppen dat haar dochter zo buiten de boot viel. Ondanks het nobele werk wat Florence deed hoorde een dame van haar stand gewoon thuis te blijven, te trouwen en kinderen te krijgen en moeder Fanny herinnerde haar dochter daar bij elke thuiskomst aan.

Minister Sidney Herbert

Goede vrienden van de familie Nightingale was de familie Bracebridge. Zij waren al een tijd op de hoogte van de spanningen tussen Florence en haar moeder en besloten Florence mee op reis te vragen naar Rome. Zo was Florence er even tussen uit en konden haar ouders ook even op adem komen. Vader en moeder Nightingale vonden dit een uitstekend plan en ook Florence liep over van enthousiasme om op reis te gaan naar Italië. In 1847 was het zover en aangekomen in Rome ontmoette Florence de Engelse minister van Oorlog; Sidney Herbert. De twee konden het bijzonder goed met elkaar vinden en raakten al snel in gesprek. Florence vertelde de minister over haar wens om zieken te verplegen en over alle kennis die ze daarvoor al had opgedaan. Minister Herbert is op zijn beurt onder de indruk van de ondernemersdrang van Florence. Na een mooie tijd in Rome te hebben gehad reisde het gezelschap weer richting huis. Thuis aangekomen bleek de reis niet het beoogde resultaat te hebben gehad. Florence wilde zo snel mogelijk weer "aan het werk" in de dorpsschool en moeder Fanny probeerde dit met man en macht tegen te houden.

Het Diaconessenziekenhuis in het Duitse Kaiserswerth

In een laatste poging te bemiddelen nam de familie Bracebridge Florence nog een keer mee op reis. Dit keer ging de reis naar Egypte en op de terugweg zou het gezelschap via Griekenland en Duitsland terug reizen naar Engeland. Vader William was inmiddels zo wanhopig dat hij zijn dochter toestemming gaf om op reis te gaan. Misschien kwam ze dit keer zonder haar idiote medische plannen thuis. Gedurende de tijd dat het gezelschap op reis was praatte de familie Bracebridge continu op Florence in, maar toen ze op de terug weg een tussenstop maakten bij een Diaconessenziekenhuis, zagen ze in dat hun gepraat niets had uitgehaald. Voor het gezelschap goed en wel was uitgestapt was Florence al op weg naar ziekenzalen om met de Duitse zusters te praten en kennis uit te wisselen. Toen de familie Bracebridge terug naar Engeland wilde reizen smeekte Florence om haar achter te laten in Duitsland. Ze was erg geïnspireerd geraakt door de werkwijzen van de zusters en wilde graag langer blijven om nog meer van hun te leren. De familie Bracebridge wist dat ze de strijd definitief verloren hadden en lieten Florence achter in Duitsland. Florence verbleef in totaal drie maanden in Duitsland en had de tijd van haar leven. Ze kon zich goed vinden in de werkwijzen van de Lutherse zusters en was onder de indruk van hun kennis en de manier waarop zij het ziekenhuis leidden. Ze noteerde al haar ervaringen en maakte een eerste blauwdruk om in Engeland op eenzelfde manier aan het werk te kunnen gaan.

Florence's oorlog

In 1853 kwam de inmiddels 33-jarige Florence weer thuis bij haar ouders in Engeland. Vol enthousiasme vertelde ze hen over alle dingen die ze in Duitsland had gezien en meegemaakt. Ook vertelde ze haar ouders van haar plan om zelf een ziekenzaal op te zetten zodat ze de zieken naar eigen inzicht kon verzorgen én onderzoek kon verrichten. Vader William en moeder Fanny hadden besloten om zich na al die jaren eindelijk neer te leggen bij de wensen van hun dochter en zegden toe Florence haar plannen waar mogelijk financieel te steunen.

Institute for the Care of Sick Gentlewomen

Florence klom weer in haar pen en schreef alle ziekenhuizen aan die haar in het verleden hadden ontvangen. Helaas lag er voor de meeste ziekenhuizen wel een duidelijke grens tussen een vrouw rond laten kijken en een vrouw een eigen ziekenzaal laten leidde. Uiteindelijk was er één ziekenhuis wat vooruitstrevend genoeg was om Florence uit te nodigen haar plannen te komen toelichten. Het ziekenhuis wat het aandurfde was het Sint Thomas Hospitaal in Londen. Na een goed gesprek en de toezegging van Florence dat ze geen financiële steun nodig had, kreeg ze toestemming van het Sint Thomas Hospitaal. Ze kreeg een eigen afdeling waar ze, uiteraard met toestemming van de patiënten, haar eigen onderzoeken kon verrichtten en de patiënten naar eigen inzicht kon verplegen. Het Institute for the Care of Sick Gentlewomen is geboren en Florence Nightingale heeft eindelijk één van haar dromen gerealiseerd. Elk onderzoek wat in het instituut werd verricht werd uiterst nauwkeurig vastgelegd in uitgebreide rapporten.

Krimoorlog (1853-1856)

In hetzelfde jaar dat Florence haar Institute for the Care of Sick Gentlewomen opende raakt Engeland betrokken bij de Krimoorlog. Duizenden (jonge) Engelse soldaten werden voor dienst opgeroepen en richting de Krim gestuurd. Al snel kwamen de eerste berichten van het front binnen en het was allemaal geen positief nieuws. De verzorging van de soldaten schijnt onder de maat te zijn, maar voorlopig is het voor veel Engelsen nog een ver van hun bed show. Dit veranderde op slag toen journalist William H. Russel een schokkend artikel in de Londense Times publiceerde. Russel reisde al vanaf het begin van de oorlog met de Engelsen soldaten mee en hij verbleef afwisselend aan het front en in het veldhospitaal. Alleen de ontberingen die hij aan het front zag vielen volledig in het niet bij de ontberingen die hij in het veldhospitaal tegen kwam. De gewonden Engelsen soldaten werden "verzorgd" onder mensonterende omstandigheden en er is een gebrek aan alles. Het sterftecijfer in het veldhospitaal is hoog. Wie er binnen kwam, kwam er niet meer levend uit. Russel besloot zijn woede van zich af te schrijven en geeft vooral de regering er flink van langs. Hij vroeg zich meerdere malen af waarom de regering zo slecht voor hun eigen mannen zorgden. Ook maakte hij de opmerking of er geen vaderlandslievende vrouwen waren die deze mannen wilden helpen door ze te verzorgen.

Gezichtsverlies voor minister Herbert

Het artikel had enorm veel impact op de bevolking van Engeland en iedereen is in rep en roer. Hun bloedeigen regering liet hun geliefden zonen, vaders en broers gewoon creperen daar in de Krim. Vooral minister van Oorlog; Sidney Herbert kreeg er flink van langs. Hij moest snel met een plan komen om zijn gezicht nog enigszins te redden. Florence op haar beurt had het artikel ook gelezen en wilde maar wat graag richting de Krim reizen om de gewonden soldaten te verplegen. Of Florence haar hulp zelf aan minister Herbert had aangeboden of dat de minister Florence had gevraagd om te gaan is niet helemaal duidelijk, maar feit is dat Florence en minister Herbert samen een plan verzinnen. Florence kreeg toestemming van de minister om een groep verpleegsters te verzamelen en naar het veldhospitaal in het Turkse Scutari te reizen. In 1854 is het zover, Florence en haar verpleegsters waren gereed voor vertrek.

Florence Nightingale: de dame met de lamp

Florence haar verpleegsters waren eigenlijk een groep welwillende huisvrouwen met vrijwel geen ervaring in het verplegen van zieken en gewonden. Naast de "huisvrouwen" werd het team verder nog aangevuld door een aantal katholieke zusters die wel ervaring in de verpleging hadden. Maar de katholieke zusters waren in de minderheid om de grotendeels protestantse bevolking van Engeland niet te veel voor het hoofd te stootten. Bij aankomst in het veldhospitaal bleek dat journalist Russel geen woord gelogen had over de omstandigheden waarin de soldaten verkeerden. En de mannelijke legerleiding zat ook nog eens helemaal niet te wachten op de bemoeienissen van een vrouw. Florence had een zware taak voor de boeg.

Veldhospitaal Scutari
In totaal verbleven er 4.077 mannen in het veldhospitaal en er was werkelijk niets voor handen om hen te verzorgen. Dagelijks lieten tientallen soldaten het leven door uitputting en slechte verzorging en Florence en haar verpleegsters staan machteloos. Florence ging als eerste de strijd aan met de mannelijke legerleiding. Mede door haar standvastigheid kreeg Florence al snel de leiding over het veldhospitaal in handen. Ze zorgde er voor dat de basisbehoeften op orde werden gebracht: medicijnen, voedsel en kleding werden standaard aangevoerd zodat de mannen verzorgd konden worden. Zodra de basisbehoeften op orde waren begon Florence met het verbeteren van de algehele werkwijze in het hospitaal. De situatie in het veldhospitaal verbeterden aanzienlijk maar toch bleef het sterftecijfer abnormaal hoog vergeleken met andere Engelse ziekenhuizen. Florence startte meteen een onderzoek en al snel bleek het open riool wat onder het hospitaal door liep de boosdoener te zijn. Toen Florence het riool had laten verleggen zakten het sterftecijfer meteen drastisch. Dit was voor Florence het bewijs dat een goede hygiëne van levensbelang was voor het welzijn van patiënten.

Florence en haar lamp

Het harde werken van Florence en haar zuster begon zijn vruchten af te werpen. Steeds meer soldaten konden in goede gezondheid huiswaarts keren of terug naar het front indien nodig. Minister Herbert volgde de berichtgeving uit het veldhospitaal nauwlettend en bracht alleen de positieven berichten naar buiten. Hierdoor kwam Florence, zonder dat zij dat zelf wist, enorm in de belangstelling te staan in haar thuisland. Een land in oorlogstijd zoekt vaak een held(in) en Engeland had deze heldin gevonden in de vorm van Florence Nightingale. Florence's populariteit steeg naar ongekende hoogte toen er een artikel en een prent over haar in de krant werden geplaatst. In Engeland ging inmiddels het verhaal dat Florence zo toegewijd was aan haar patiënten dat zij hun zelfs s'nachts bezocht om ze op te vrolijken. Om haar weg te kunnen vinden in het donker nam ze altijd een lamp mee. In Engeland kreeg Florence daarom de bijnaam: "The lady with the lamp" - "De dame met de lamp". Florence zelf kreeg niets mee van haar populariteit in Engeland, de enige persoon die daar wel van profiteerde was minister van Oorlog, Sidney Herbert. Mede door Florence was hij weer in genade aangenomen bij het volk en was zijn positie als minister weer veilig gesteld.

Wolf in schaapskleren

Florence is met haar intelligentie en scherpe geest een geduchte tegenstander voor menig man, maar ook vrouwen vreesden haar temperament. Florence was haar hele leven al gewend om te vechten om haar doel te bereiken en liet zich door niets of niemand van de wijs brengen. Dit zorgde geregeld voor flinke ruzies tussen Florence en mensen uit haar omgeving. Al kort na aankomst brak er een strijd los tussen Florence en haar katholieke verpleegsters. De zusters waren van mening dat zij de leiding over het hospitaal moesten krijgen omdat zij als enige ervaring hadden in de verpleging. Maar Florence was niet van plan de leiding uit handen te geven, dit was haar missie en haar plan en zij had de leiding en zou deze houden ook. Uit een dagboek van één van de aanwezige katholieke zusters, bleek dat Florence dit de zusters ook heel duidelijk had gemaakt en daarbij niet geschroomd had grove taal te gebruiken. Volgens de beschrijving van de zuster had de duivel in eigen persoon voor haar gestaan. Een beeld wat in schril contrast stond met de zorgzame Florence die haar patiënten s'nachts bezocht. De kans dat Florence ook daadwerkelijk aan het bed van haar zieken patiënten zat was klein. Ten eerste was Florence haar functie daar niet naar. Zij gaf leiding aan het hospitaal en haar verpleegsters zorgden voor de zieken. Ten tweede had Florence ooit in een brief aan haar zus bekend helemaal niet van lichamelijk contact te houden. Erger nog, ze verafschuwde het. Als laatste argument tegen Florence haar nachtelijke rondes kunnen de dagboeken van de soldaten worden gebruikt. Geen één van de soldaten had een notitie gemaakt over een nachtelijk bezoek van Florence en haar lamp terwijl de dagboeken verder vol stonden met beschrijvingen over de dagelijkse gebeurtenissen in het hospitaal.

De tweede keer dat Florence haar ware aard liet zien was toen ze werd geconfronteerd met een bootlading nieuwe verpleegsters. Minister Herbert wilde Florence helpen door haar extra hulp te sturen, alleen was Florence niet op de hoogte gebracht van de komst van de verpleegsters. Een meegereisde vriendin van Florence probeerde haar te kalmeren maar dat ontaarde in een grote ruzie. Wat er precies tussen de dames is gebeurd is onbekend. Feit is wel dat de vriendin van Florence met de eerste de besten boot weer vertrok en daarna nooit meer contact met Florence heeft opgenomen.

Florence's overwinningen

Maakte het temperament van Florence haar tot een minder geniaal persoon? Het antwoord hierop is simpelweg nee. Haar verbeteringen in het veldhospitaal waren nog maar het begin van haar zegetocht. Na twee jaar in het hospitaal te hebben gewerkt vond Florence het genoeg geweest en wilde ze terug naar huis. Ze had nog heel veel onderzoeken te verrichten voor haar eigen instituut en nu ze meer ervaring met het belang van hygiëne had opgedaan wilde ze dit verder onderzoeken. Florence stapte op de boot en na een lange reis zette ze in 1856 weer voet op Engelse bodem.

Nightingale Fonds en het pooldiagram
Na het artikel in de krant over Florence was er een ware hype rond haar persoon uitgebroken in Engeland. Veel Engelsen vonden haar werk zo goed en nobel dat ze haar wilden helpen. Er werd besloten een fonds op te richtten wat de naam Nightingale Fonds kreeg. Het doel van het fonds was geld inzamelen voor het oprichtten van de eerste verpleegstersopleiding van Engeland. Zodra Florence weer in Engeland was werd ze op de hoogte gebracht van het fonds en ze werd officieel als beheerder van het fonds aangesteld. Maar dat was nog niet alles, de Engelsen hadden massaal geld ingezameld en het bedrag wat in het fonds aanwezig was, was genoeg voor Florence om zo ongeveer al haar dromen te verwezenlijken. Ze beloofde een verpleegstersopleiding op te zetten zodra ze klaar was met haar onderzoek naar hygiëne.

Florence was op zoek naar een manier om de regering ervan te overtuigen dat soldaten niet aan het front sneuvelden maar in het hospitaal door een gebrek aan goede hygiëne. De resultaten van haar onderzoek wilde ze zo overzichtelijk mogelijk aan de regering presenteren om de heren zo makkelijker te kunnen overtuigen van haar bevindingen. Met haar aangeboren talent voor wiskunde en statistiek wist ze het pooldiagram te ontwikkelen. Het pooldiagram bleek baanbrekend te zijn, niet alleen de regering is overtuigd door haar bevindingen, Florence toonde de wetenschap ook dat statistiek prima in medisch onderzoek kon worden toegepast. Er gaan veel nieuwe deuren open in de medische wetenschap en onderzoekers maakten hier dankbaar gebruik van. De Royal Statistical Society erkenden het belang van Florence haar ontdekking en nodigde haar uit om als eerste vrouw lid te worden van hun prestigieuze club.

School - and Notes of Nursing

Na de ontwikkeling van het pooldiagram kwam er meer aandacht voor Florence haar werk en dan met name voor de door haar verrichtte onderzoeken. Veel van haar onderzoeken veranderden de gezondheidszorg voor goed en heden ten dage rust de basis van onze gezondheidszorg nog steeds op veel van haar ideeën. Naast het doen van onderzoeken was Florence ook hard aan het werk om de verpleegstersopleiding van de grond te krijgen met de hulp van de middelen uit het Nightingale Fonds. En of het allemaal nog niet genoeg was, schreef Florence ook nog haar eerste boek. Haar boek, getiteld: "Notes on Nursing; What it is and what it is not" kwam uit in 1859 en was een regelrechte hit. Het boek was een leidraad voor de gewone huisvrouw zodat zij het belang van een goede hygiëne zou begrijpen en dit zou doorgeven aan haar kinderen. Florence had haar boek gebaseerd op de vier pijlers:

• Rust
• Reinheid
• Regelmaat en
• Frisse lucht

Als deze punten in acht werden genomen bij het verzorgen van patiënten, zou de gezondheid van de patiënt aanzienlijk verbeteren. Tijd om van haar succes te genieten gunde Florence zichzelf niet. Een jaar later, in 1860, bereikte ze de volgende mijlpaal in haar leven. De opening van "The Nightingale Training School of Nursing". Het opleidingsinstituut was wederom verbonden aan het Sint Thomas Hospitaal in Londen. De opleiding stond in mum van tijd goed aangeschreven en veel verpleegsters die hier werden opgeleid schopten het uiteindelijk tot leidinggevenden van diverse (vooraanstaande) Engelse ziekenhuizen.

Brucellose

Sinds Florence was teruggekeerd uit Turkije had ze veel problemen met haar gezondheid. Ze was vaak vermoeid, had pijn- en koortsaanvallen en raakte hierdoor soms in een depressie. Ze leed vermoedelijk aan de ziekte brucellose, wat ook wel bekend staat onder de namen; Maltakoorts, Middellandse zee-koorts en/of Gibraltarkoorts. De ziekte werd verspreid door het eten en/of drinken van geïnfecteerden koemelkproducten. De ziekte kwam rond 1800 veel voor als gevolg van de slechte hygiënische omstandigheden bij het bereiden van voedsel. Vooral de pijnaanvallen waren zwaar voor Florence en ze was soms dagen aan bed gekluisterd. Haar ziekte belemmerde haar ook om directrice te worden van haar eigen opleiding, iets wat een grote teleurstelling was voor haar. Wel gaf ze leiding aan een team van wetenschappers, was ze actief betrokken bij het dagelijks bestuur van haar opleiding en bracht veel adviezen uit op het gebied van het verbeteren van de gezondheidszorg. Ondanks haar ziekte zorgde Florence ook nog zelf voor haar inmiddels dementerende moeder Fanny en schreef aan de lopende band brieven, artikelen en rapporten.

Pensioen
Toen Florence de leeftijd van 80 jaar bereikte vond ze het eindelijk tijd worden om rustiger aan te gaan doen. Ze was inmiddels ook volledig blind, maar liet zich daardoor niet tegen houden om brieven te schrijven. Ze dicteerde haar brieven eenvoudig weg. Ze ging wonen in één van de door haar opgerichte verpleeghuizen en verdween een tijdje uit de schijnwerpers. In het jaar 1907, ze is dan 87, stond Florence weer even in het middelpunt van de belangstelling. Ze mag de prestigieuze Order of Merit in ontvangst nemen van koning Edward VII in eigen persoon. Enige smet op de uitreiking was dat koning Edward Florence de Orde helemaal niet wilde overhandigen. Hij was van mening dat de Orde alleen toegekend mocht worden aan mannen en daarnaast was Florence ook nog zo brutaal geweest om twee mannenbolwerken binnen te dringen. Namelijk de gezondheidszorg en het leger. Onder grote druk van de regering zwichtte koning Edward uiteindelijk en overhandigde Florence haar Orde. Zij het wel met flinke tegenzin.

Drie jaar later, op 90 jarige leeftijd, blies Florence haar laatste adem uit. De dame met de lamp is niet meer. Florence had een leven vol strijd maar gelukkig ook overwinningen gekend. Ze stond aan de basis van een revolutie in de gezondheidszorg en had altijd keihard gewerkt om haar doel te bereiken. Dat ze af en toe wat minder prettig in de omgang was moeten we haar dan ook maar vergeven. Maar de meeste erkenning voor al haar harde werk kreeg Florence uiteindelijk na haar dood.

Nalatenschap van Florence

Alleen in Nederland zijn er al tientallen stichtingen, fondsen en instituten die de naam Nightingale gebruiken en wereldwijd zijn het er wel honderden. Een mooi voorbeeld is de Florence Nightingale Foundation die wetenschappelijk onderzoek op veel gebieden en in veel landen financiert. Diverse hogescholen en universiteiten voor verpleeg- en verloskunde hebben zich verenigd in het zogenaamde Florence Network. In 2009 bestond dit netwerk alleen al uit 38 opleidingen in 17 Europese landen. Maar de grootste eer die Florence heeft gekregen is dat haar geboortedag 12 mei is uitgeroepen tot Internationale Dag van de Verpleging. Zo blijft iedereen zich altijd herinneren dat Florence de basis heeft gelegd voor de gezondheidszorg.

Brieven, boeken en rapporten

Zoals we eerder hebben kunnen lezen verslond Florence al vanaf jonge leeftijd elk medisch boek wat ze in handen kon krijgen. Daarnaast schreef ze wel duizenden pagina's vol met aantekeningen. Ook haar onderzoeksrapporten werden geprezen om hun zorgvuldigheid en uitgebreidheid. Naast haar vele werkzaamheden onderhield Florence ook nog graag contact met andere wetenschappers, geleerden en onderzoekers. Er zijn meer dan 10.000 (!) brieven van haar hand bewaard gebleven. Na het succes van haar eerste boek vond Florence ook nog de tijd om andere boeken te schrijven. Favoriete onderwerpen voor haar boeken waren religie, wetenschap en allerlei medische onderwerpen. Met name één boek van Florence mag gerust een opvallend werk genoemd worden. Het boek "Suggestions for Thought" was een religieus boek wat Florence schreef vanuit haar christelijke drijfveer. Maar ook in dit boek liet ze zien dat ze opvallend ruimdenkend was. Ze combineert diverse inzichten uit de Oosterse godsdienst met haar eigen christelijke geloof. Zo kon ze zich goed vinden in de gedachten dat de mens door God op aarde was gezet met een aantal beperkingen op het gebied van kennis, gezondheidszorg en gerechtigheid. Volgens Florence was het de taak van de mens om deze beperkingen op te lossen met hulp van de wetenschap. Het doel van deze gedachten was dat de mens op deze manier meer in het reine met zichzelf kon komen.

Grondlegger

Het is nu al een aantal malen genoemd dat Florence de grondlegger was voor onze huidige gezondheidszorg maar wat heeft ze nu precies gedaan? Veel. Bijvoorbeeld ziekenhuizen indelen in afdelingen. Tegenwoordig zijn afdelingen niet meer weg te denken uit onze moderne ziekenhuizen maar rond 1800 was dit wel anders. Florence ontdekte dat het belangrijk was om patiënten met verschillende symptomen van elkaar gescheiden te houden in verband met kruisbesmetting. Toen ziekenhuizen volgens deze methode gingen werken nam het aantal sterfgevallen door kruisbesmetting aanzienlijk af. Daarnaast verbeterde Florence ook de algehele bouw en indeling van het ziekenhuis. Waar het vroeger donkere, sombere en bedompte zalen waren zijn het nu lichte en luchtige gebouwen. De ontdekking dat de conditie van de patiënt aanzienlijk verbeterden als deze voldoende licht en frisse lucht kreeg was van Florence haar hand. Maar we zijn er nog niet. Florence bleef er bij de regering ook op aandringen om preventieve maatregelen te nemen om het gezonde deel van de bevolking te beschermen. Massaal enten zoals wij dat nu kennen kenden ze toen nog niet, maar Florence herkende wel het belang om er voor te zorgen dat een epidemie kosten wat kost voorkomen moest worden. Een maatregel waar Florence jaren voor had gestreden maar er nooit door heen heeft gekregen is een maatregel die ook heden ten dagen nog flinke discussie oplevert. Florence pleitte ervoor dat ziekenhuizen hun cijfers openbaar maakten zodat ze van elkaar zouden kunnen leren, maar de regering was bang dat de ziekenhuizen die hun zaakjes niet op orde hadden door de mand zouden vallen. Tot op de dag van vandaag zijn de cijfers van ziekenhuizen slecht beperkt inzichtelijk.

(politieke) Invloed

Voor het Engelsen volk was Florence vooral bekend van haar reis naar Turkije en de door haar opgerichte verpleegstersopleiding, maar achter de schermen deed Florence nog veel meer. Florence was buitengewoon intelligent en had naast een wiskunde- ook nog een talenknobbel. Mede door de taallessen die ze van haar vader had gekregen als kind kon Florence zeven vreemde talen vloeiend lezen, schrijven en spreken. Veel Engelse mystici riepen de hulp van Florence in bij het vertalen van diverse werken. En ook haar goede vriend en Oxford-geleerde Benjamin Jowett vroeg haar om hulp bij zijn Plato-vertaling. Naast Benjamin Jowett mocht Florence ook nog de Engelse schrijver Charles Dickens en de Anglicaanse aartsbisschop tot haar vriendenkring rekenen.
Florence had al snel door dat ze haar populariteit onder het volk kon gebruiken om de regering waar nodig onder druk te zetten. Hierdoor wist Florence bepaalde wetsvoorstellen en -wijzigingen door het Lagerhuis te krijgen die de gezondheidszorg aanzienlijk ten goede kwamen. Er werd wel eens gekscherend gezegd dat Florence meer kennis had dan twee voltallige ministeries bij elkaar. Maar hoe je het ook went of keert de heren in het Lagerhuis waren onder de indruk van haar harde werken en er werd zelfs gesproken over een zogenaamde “Nightingale power”.

Internationale roem
De daden van Florence bleven ook internationaal niet onopgemerkt. Ze had een veldhospitaal compleet vernieuwd, de gezondheidszorg in Engeland verbeterd en haar onderzoeksrapporten raakten wereldwijd verspreid. Zowel de Duitse keizer als de Nederlandse koningin Sophie riepen de hulp van Florence in bij het verbeteren van de gezondheidszorg in hun land. Naast het inroepen van haar hulp werden er ook veel organisaties opgericht die waren geïnspireerd door Florence en/of haar werk. Het Rode Kruis van de Zwitser Henri Dunant is hier een goed voorbeeld van. Daarnaast beseften veel vrouwen dat ze meer konden doen dan koken en voor de kinderen zorgen. Zeker in tijden van oorlog wilden de vrouwen ook hun steentje kunnen bijdragen. In Amerika stond een vrouw op, genaamd Dorothea Dix, die geïnspireerd door Florence aan de slag ging met het hervormen van de gezondheidszorg in haar eigen land. Ook regelde Dorothea de opvang en verpleging van de gewonden soldaten tijdens de Amerikaanse Burger- en Vietnamoorlog. Wereldwijd betraden vrouwen schoorvoetend de wereld van verpleging om dit vak in de loop der jaren steeds meer van de man over te nemen. En dit allemaal dankzij Florence Nightingale.