Vlaamse componisten: Jules Van Nuffel

Jules Van Nuffel werd geboren in Hemiksem in 1883. Hij heeft zijn middelbare studies aan het klein seminarie in Mechelen volbracht, waar hij op internaat zat. Na zijn humaniora vatte hij de priesterstudies aan en in 1907 werd hij tot priester gewijd. Nadien bleef hij altijd in Mechelen wonen. Na de tweede wereldoorlog gaat de gezondheid van Jules Van Nuffel sterk achteruit. Hij overleed in 1953 in Wilrijk.

Zijn leven

Belangrijke momenten in het leven van Van Nuffel zijn o.a. de oprichting van het Sint-Romboutskoor in 1916 en zijn aanstelling tot directeur van het Lemmensinstituut, toen nog in Mechelen gevestigd, in 1918. In 1933 werd Jules Van Nuffel ook benoemd tot lector aan de katholieke universiteit van Leuven. Het Sint-Romboutskoor blijft Van Nuffel dirigeren tot in 1949. Hij blijft directeur van het Lemmensinstituut tot in 1952. In Mechelen stichtte Jules Van Nuffel ook de Mechelse concertvereniging die bestond van 1926 tot 1939.

Jules Van Nuffel volgde geen gebruikelijke muziekopleiding. Hij volgde geen lessen aan een conservatorium, maar leerde veel als privé-student van Edgar Tinel, Oscar Depuydt en Alfons Desmet. Van Nuffel bleef echter hoofdzakelijk een autodidact.
Jules Van Nuffel kreeg tijdens zijn leven enorm veel erkenning. Hij heeft dan ook een aantal belangrijke zaken verwezenlijkt.
Tijdens zijn studentenperiode aan het Klein Seminarie bracht Van Nuffel voor het eerst studenten samen om zijn composities uit te voeren. Nadien heeft hij het Sint-Romboutskoor opgericht. Met dit groot kathedraalkoor bracht Jules Van Nuffel veel Gregoriaanse en polyfonische muziek. Hij bracht ook vele missen en motetten van hedendaagse componisten. Hij trad met het koor ook in het buitenland op en ontpopte zich als groot deskundige op vlak van koormuziek. Tijdens de eerste wereldoorlog kende het Lemmensinstituut een periode van achteruitgang. Jules Van Nuffel zorgde voor een heropbloei.

Dank zij enkele belangrijke musicologische verwezenlijkingen wordt Van Nuffel beschouwd als een van de grondleggers van de Belgische muziekwetenschap. Enerzijds zorgde Van Nuffel voor de uitgave van de Mechelse polyfonist De Monte. Anderzijds legde hij in Leuven, na zijn aanstelling als lector voor muziekgeschiedenis, de grondslag voor de oprichting van een volledige musicologische afdeling.

Zijn werk

Jules Van Nuffel schreef hoofdzakelijk liturgische muziek.
Zijn eerste composities werden meestal niet uitgegeven. Daaronder bevonden zich o.a. een aantal gezelleliederen. Tijdens de jaren 1907-1914 schreef hij een aantal korte motetten, zowel voor mannenkoor als gemengd koor. Jules Van Nuffel schreef slechts 4 missen. Daarbij is er slechts één voor gemengd koor en orgel: de Missa in honorem Sacratissimi Cordis Jesu, op. 28. Na de eerste uitvoering van juist deze mis werd het Sint-Romboutskoor opgericht en werd Van Nuffel aangesteld als kapelmeester van de Mechelse kathedraal.

De andere drie missen zijn:

• de Drievuldigheidsmis, op. 22, voor mannenkoor en orgel
• de Sint-Jozefsmis, op. 41, voor drie gelijke stemmen a capella
• de Missa Paschalis, voor twee knapenstemmen en orgel

De meest indrukwekkende werken van Van Nuffel zijn de psalmen. Deze werden volledig in functie van de bezetting van het Sint-Romboutskoor gecomponeerd. De eerste grote psalm is Super flumina Babylonis (Psalm 136), op. 25 in 1916. De belangrijkste werken die volgen zijn:

• In convertendo (Psalm 125), op. 32
• Domine ne in furore (Psalm 6), op. 44
• Laetatus sum (Psalm 121) op. 45
• Voce mea (Psalm 141), op. 47
• Dominus regnavit (Psalm 92), op. 49
• Ad Dominum cum tribularer (Psalm 119), op. 50
• Ad te levavi (Psalm 122), op. 51

Voce mea is een 8-stemmig a capella werk. Alle andere werken zijn voor 4- tot 6-stemmig koor met orgel.

Naast de psalmen schreef Jules Van Nuffel ook enkele gelegenheidsmotetten. Deze werken liggen sterk in dezelfde sfeer als de psalmen. Denken we aan Statuit, op. 30 en Ecce Sacerdos Magnus, op. 34. Verder schreef Van Nuffel ook drie Te Deum composities. Het eerste Te Deum is voor mannenkoor en orgel. Het tweede Te Deum, één van de prachtigste werken van Van Nuffel, is voor gemengd koor en orgel. Het derde Te Deum (Bevrijdings-Te Deum, op. 62 uit 1944) voor gemengd koor, koper en orgel is het laatste grote werk van Jules Van Nuffel.

De werken van Van Nuffel zijn vaak gebaseerd op het Gregoriaans en religieuze Bijbelteksten. Toch is het zeker belangrijk te vermelden dat Van Nuffel ook enkele werken schreef op Nederlandse teksten, zoals de Drie geestelijke Liederen en enkele bewerkingen op oude Vlaamse kerstliederen.