Vlaamse componisten: Gaston Feremans

Gaston Feremans werd geboren op 20 mei 1907 te Mechelen. Zijn lagere school en humaniora heeft hij gevolgd aan het St.- Romboutscollege. Van 1924 tot 1929 studeerde Feremans aan het Lemmensinstituut. In 1934 wordt hij benoemd tot directeur van de muziekschool in Aalst. Gaston Feremans stierf op 11 februari 1964 aan een hersenvliesontsteking.

Zijn leven

Zijn eerste lessen in de muziek (piano en harmonie) kreeg hij van Staf Nees, maar hij volgde reeds van zijn 10de jaar de lessen van notenleer en piano aan het Mechels conservatorium. Tijdens zijn humaniora was hij gedurende vijf jaar titularis van het orgel in de kapel van het college. Hij zong ook mee in het beroemde koor van Mgr. van Nuffel. Omwille van zijn goede sopraanstem mocht hij daar regelmatig solo zingen.

Van 1924 tot 1929 studeerde Feremans aan het Lemmensinstituut. Hij kreeg er onder andere les van Marinus de Jong, Staf Nees, Flor Peeters en Jules Van Nuffel. In juli 1929 behaalde hij met grote onderscheiding de Prijs Lemmens-Tinel. In september van datzelfde jaar slaagde hij in het Staatsexamen voor muziekleraar. In juli 1930 behaalde hij de eerste prijs met onderscheiding voor zang aan het Conservatorium van Brussel. Hij is vrij snel succesvol als zanger. Hij richt een symfonisch orkest op en wil zich op deze manier profileren als dirigent. Hij krijgt ook naam als componist.

In 1934 wordt hij benoemd tot directeur van de muziekschool in Aalst. Hij voelde zich er echter nooit helemaal thuis en het directeursambt viel hem zwaar. Hij verbrak nooit de band met zijn geboortestad Mechelen. Hij Bleef er dirigent van het Mechels gemengd koor en componeerde het Mariaal openluchtspel “De legende van O.-L.-Vrouw van Hanswijck” dat uitgevoerd werd op de IJzeren Leen in Mechelen in 1938. Tevergeefs probeert Gaston Feremans directeur te worden van het Mechels stedelijk conservatorium.

In augustus 1939 krijgt Feremans in Aalst de opdracht om op tekst van Renaat Vandaele een “Priester Daenscantate” te componeren. Het was zijn laatste compositie vóór het uitbreken van Wereldoorlog II. Omwille van de oorlog werd het werk nooit uitgevoerd.

Begin 1940 gaat Feremans met zijn gezin terug in Mechelen wonen. Hij blijft wel directeur in Aalst. In 1941 richt hij het koor “Het vendel” op. Het koor wordt genoemd naar het eerste werk dat ingestudeerd wordt. Met dit koor gaf Feremans vele concerten over gans Vlaanderen. Op het programma stond muziek die ging van de oude polyfonisten tot moderne Vlaamse koorwerken.

In 1941 wordt Gaston Feremans de opvolger van Arthur Meulemans als muzikaal directeur van het N.I.R. (Nationaal Instituut voor Radio). Hij behoudt deze functie tot in 1943. In 1944, bij de bevrijding, wordt hij aangehouden in zijn woning. Hij wordt veroordeeld tot verlies van burgerrechten en 30 maanden gevangenis omwille van zijn engagement als kunstenaar in de Vlaams-nationale beweging. Tijdens zijn gevangenschap componeert Feremans zeer veel. Het gekende “Gebed voor het Vaderland” is tijdens deze periode ontstaan. Verder componeert hij drie missen waaronder de “Missa Recollectionis” en ook de gekende psalm “Christus vincit”.

In 1947 verlaat Feremans de gevangenis van Mechelen. Pas in 1958 krijgt hij zijn burgerrechten weer. Tot dan is het voor hem niet mogelijk een pedagogische opdracht uit te oefenen. Om zijn gezin te kunnen onderhouden wordt Gaston Feremans organist in Antwerpen. Verder bewerkt en orkestreert hij bestaande muziek. Hij neemt deel aan verschillende compositiewedstrijden in de hoop een geldprijs te winnen. Tijdens deze periode schrijft Gaston Feremans enkele mooie beiaardwerken.

In 1951 behaalt Feremans de 2de prijs bij een compositiewedstrijd georganiseerd door de Mechelse beiaardschool. In 1958 behaalt hij een eerste prijs met het werk “Sonatine voor beiaard”. Vanaf 1955 besteed Feremans veel tijd aan 2 oratoria. In 1955 voltooit hij Laudens Valentini. In 1961 wordt “Het bronzen hart” uitgevoerd. Dit werk is een ode aan de stad Mechelen. Hiermee behaalt hij de “Jef Denyn-prijs” van de beiaardschool in Mechelen.

De gezondheidstoestand van Feremans gaat er sterk op achteruit. Toch blijft hij componeren. Na het overlijden van Jef Van Hoof wil Staf Nees hem aanstellen tot leraar harmonie aan de beiaardschool. De gezondheidstoestand van Feremans laat dit echter niet meer toe. In 1963 krijgt hij de opdracht op de “geuzensymfonie” te componeren voor de V.T.B. Het werk werd nooit beëindigd.

Zijn werk

Het werk van Gaston Feremans beperkte zich niet tot beiaard- en koorwerken alleen. Hij schreef ook symfonische werken en oratoria waaronder de belangrijke oratoria “Johannes de Doper” en “Het bronzen hart”. Van zijn cantates is de “Priester Danscantate” een de meest bekende.

Verder schreef Gaston Feremans toneel- en filmmuziek, kamermuziek en composities voor koperensembles. Van zijn beiaardcomposities vernoemden we eerder al de “Sonatine”. Verder zijn er nog werken zoals “Preludium en fughetta” en “thema en variaties voor beiaard”. Gaston Feremans schreef ook enkele orgel- en pianocomposities.Voor koor schreef Gaston Feremans enkele missen, waaronder de “Missa valentina”. Van zijn kennen we onder andere “Inviolata”, “Sub tuum praesidium”, “Christus vincit”, “O maghet” en het kerstlied “Kerstleyse”.

Feremans schreef ook profane koormuziek. “Klokke Roeland” is zeer bekend, maar ook eenvoudige liederen als “Het huisje aan de Netedijk” behoren tot het uitgebreide repertoire van Gaston Feremans. De volksliederen en bewerkingen van Oudnederlandse en andere liederen van Feremans worden tegenwoordig misschien nog het meest gezongen van zijn ganse oeuvre. We kennen onder andere zijn liederen “Gebed voor het Vaderland”, “Het peloton”, “Jeugdlied” en zijn bewerkingen op “Het viel een 's hemels dauwe” en “Maria door een doornwoud trad”. De tekst van het ‘Gebed voor het Vaderland’ had oorspronkelijk 3 strofen, waarvan tenslotte alleen de 3de strofe gezongen wordt. De tekstdichter Remi Piryns schreef het onder een schuilnaam.