Anne de Vries (1904-1964)

Anne de Vries, de schrijver van onder andere "Bartje" en "Hilde", was een van de weinigen in het Nederlandse taalgebied die van zijn auteurschap kon leven. Van zijn boeken zijn er honderdduizenden verkocht. Ook zijn er veel vertalingen van zijn werk verschenen. Momenteel schijnt hij wat uit het zicht te zijn geraakt. Dat neemt niet weg dat het alleszins de moeite waard is zijn boeken te lezen.

Anne de Vries

Anne de Vries werd op 22 mei 1904 geboren, niet ver van de Drentse hoofdstad Assen. In die plaats bezoekt hij de Rijksnormaalschool, een opleidingsinstituut voor onderwijzer. Van 1923 tot 1936 is hij onderwijzer aan het blindeninstituut Bartimeüs in Zeist. Daarna geeft hij les aan een school voor buitengewoon onderwijs te Ermelo. Tijdens de oorlog is hij actief in het verzet. Ter gelegenheid van zijn vijftigste verjaardag wordt hem door het Drents Genootschap een beeldje aangeboden van Bartje, de held van zijn meestgelezen boek en krijgt hij het ereburgerschap van de stad Assen. Dit beeldje stond aanvankelijk op het marktplein in Assen. Nadat het diverse keren beschadigd was, is het origineel overgeplaatst naar de hal van het gemeentehuis en siert een replica het marktplein.

Anne de Vries is overleden te Zeist op 29 november 1964.

Zijn werk

In 1934 verschijnt "Jongens van de straat", een vrijwel onbekend gebleven boek.

In 1935 wordt "Bartje" uitgegeven, zijn grote succes. In één jaar tijd werden er bijna 100.000 exemplaren van verkocht. Tevens verscheen het in veel vertalingen: Frans, Duits, Tsjechisch, Deens, Noors en Zweeds. "Bartje" kunnen we zien als streekroman; het dialect van Drente en de vele Drentse gebruiken die in het boek voorkomen, pleiten voor dit standpunt. Niet minder kunnen we het zien als en sociale roman; de verhouding tussen de onmondige boerenknechts en hun meesters, de werkloosheid en de schrijnende armoede worden door de schrijver onverbloemd weergegeven. Ook zouden we het een psychologische roman kunnen noemen. We zien Bartje opgroeien van "pork" tot beginnend tiener. Het kinderlijke wereldbeeld wordt zuiver beschreven, evenals de liefde van Bartje voor zijn moeder en de ontluikende belangstelling voor het andere geslacht.

In 1936 komt "Verhalen uit het land van Bartje" op de markt.

In 1939 wordt "Hilde" uitgegeven. Eén van de beste boeken van Anne de Vries. Ook deze roman kunnen we, evenals Bartje tot de genres streekroman, psychologische roman en sociale roman rekenen. Dit boek is eveneens in veel talen vertaald. Aan "Hilde" heeft de schrijver zijn leven te danken. Zie hieronder bij anekdotes.

Het vervolg op "Bartje", namelijk "Bartje zoekt het geluk" verschijnt in 1940. Qua niveau blijft dit boek achter bij zijn illustere voorganger.

In 1948 komt de volgende "bestseller", "De levensroman van Johannes Post". De geschiedenis van een Drentse boer, die tijdens de oorlog in het verzet actief was en door de bezetter werd doodgeschoten. In 1964 is door Prins Bernhard, als postuum eerbetoon, de Johannes Postkazerne geopend.

"Wij leven maar eens" verschijnt in 1951.

In 1952 komt zijn verzetsroman "Reis door de nacht" in de winkel, geschreven op verzoek van de Stichting 1940-1945. Het boek is bedoeld voor de oudere jeugd en bevat de volgende delen:

1. De duisternis in
2. De storm steekt op
3. Ochtendgloren
4. De nieuwe dag

De schrijver is er in geslaagd om in dit boek alle valse oorlogsromantiek te omzeilen. Hij beschrijft het leven van alle dag tijdens de bezettingsjaren, maar ook de harde realiteit van het verzetswerk.

In 1960 komt de uitgave van "De man in de jachthut".

Niet alleen door zijn romans is Anne de Vries bekend geworden, ook de twee delen "Oude Testament" en "Nieuwe Testament", de bijbelse geschiedenis voor kinderen heeft een breed lezerspubliek (gehad). Het taalgebruik in deze boeken is hier en daar van een weergaloze schoonheid. Ook verwierf hij enige bekendheid met zijn "Kleuterbijbel".

Voor de (christelijke) lagere scholen schrijft hij (in 1939 is hij daarmee begonnen) de tiendelige serie "Jaap en Gerdientje". Een reeks leesboekjes die vanaf de tweede tot en met de zesde klas gebruikt werden. Hele volksstammen zijn met deze boekjes groot geworden.

In 1952 gaat De Vries op verzoek van de Nederlandse regering naar Suriname om daar het leesonderwijs te herzien. De kinderen daar leerden lezen met boekjes die geheel geënt waren op de Nederlandse situatie. In de tropische zon las men daar op school over sneeuwballengevechten en schaatswedstrijden. Hij paste het leesonderwijs aan. De Panokko-serie is hiervan een goed voorbeeld.

Anekdotes

Anne de Vries heeft, zoals gezegd, zijn leven te danken aan zijn boek "Hilde". In het vroege voorjaar van 1945 werd hij gevangen genomen door de Duitsers omdat hij in het verzet zat. Hij werd, tezamen met de gehele verzetsgroep, ter dood veroordeeld. Toen echter bij een verhoor door een S.D.-officier aan het licht kwam dat hij de schrijver was van het boek "Hilde", evenals zoveel van zijn werk in het Duits vertaald, werd hij vrijgesproken: iemand die een dergelijk boek kon schrijven, kon geen terrorist zijn!

Begin jaren zestig verscheen in een landelijk ochtendblad een "in memoriam" .Anne de Vries zou overleden zijn. Een volijverige journalist, die de vorige avond in het Dagblad van het Noorden een overlijdensadvertentie had gelezen van ene Anne de Vries. legde gelijk de link naar de beroemde schrijver en plukte het "in memoriam" uit de kast (net zoals van veel bekende Nederlanders al kant en klaar voor publicatie, mocht dat nodig zijn), voegde de overlijdensdatum toe en liet het in de krant opnemen. Jammer voor de journalist, maar Anne de Vries heeft het artikel zelf zitten lezen. Of de journalist er alleen met een simpele berisping is afgekomen, is niet bekend.