Rijk de Gooyer: zanger, acteur en komiek

De zanger, acteur en komiek Rijk de Gooyer heeft een belangrijk stempel gezet op zowel het cabaret en variété van de eerste decennia van de Nederlandse radio en televisie, als de filmgeschiedenis van de jaren 80 en 90. Met Johnny Kraaykamp vormde hij jarenlang hét komische duo van de televisie en hij was medeverantwoordelijk voor het succes van hun tophits zoals De Bostella. Hij speelde tevens in diverse films, waaronder Soldaat van Oranje, De Inbreker en Grijpstra en De Gier. Ook was hij te zien in reclamespots van C&A. Zijn jeugd, oorlogsjaren en het begin van zijn loopbaan zijn echter interessanter dan je zou kunnen vermoeden. Rijk de Gooyer wordt op 17 december 1925 in Utrecht geboren. Zijn vader, naar wie hij is vernoemd, was bakker en had later een brood- en banketfabriek. Het gezin De Gooyer telt al 7 kinderen als Rijk en zijn tweelingzusje Ankie worden geboren. Zijn ziekelijke moeder is niet altijd in staat hun op te voeden en die taak wordt waargenomen door de oudere kinderen. In het gereformeerde milieu van de familie De Gooyer is geen ruimte voor toneel maar als Rijk 13 is koopt hij een elektrische gitaar waarop zijn oudere broer Kees hem leert spelen.

Oorlogsjaren

In de oorlogsjaren behaalt Rijk zijn ULO-diploma en in 1944, als Zuid-Nederland al is bevrijd, zwemt hij met zijn vriend Piet Wiersma de rivieren over om uiteindelijk als tolk bij British Intelligence Service aan de slag te gaan. In die functie volgt hij de geallieerde troepen richting Duitsland waar hij getuige is van de bevrijding van kamp Bergen-Belsen en de arrestatie van nazileider Heinrich Himmler. Hij wordt sergeant in het Britse leger waar hij tot eind 1947 blijft.

Begin van carrière

Eenmaal weer in Nederland komt hij, na enkele omzwervingen, terecht bij de VARA radio, dat hem door zijn gereformeerde familie niet in dank word afgenomen, en maakt hij korte tijd deel uit van het cabaret van Wim Kan.
Medio 50-er jaren ontmoet hij Johnny Kraaykamp met wie hij in het City theater korte voorstellingen geef. Daar worden zij ontdekt wat leidt tot een maandelijkse show bij de AVRO. De samenwerking met Johnny Kraaykamp zal uiteindelijk enkele decennia duren en wordt, naast Snip en Snap, als het meest succesvolle komische duo van de naoorlogse tijd beschouwd.

Radio en televisie

In die tijd begint Rijk aan zijn theatercarrière en gaat hij bij de NCRV aan de slag, eerst als radioreporter en later in kleine shows en hoorspelen. Zo speelt hij 1949 mee in enkele historische hoorspelen. Ook bij de VARA is hij te horen als Utrechtse Arie, waar hij met zijn plat Utrechtse accent, o.a. in De Groene Kalebas, grote bekendheid geniet.

Televisieshows met Johnny Kraaykamp

Met Johnny Kraaykamp maakt drie seizoenen vol met televisieshows waarbij zij hun teksten vaak zelf schrijven, of in Engeland kopen; ook wordt er veel geïmproviseerd,en schrijft hun teksten zelf . Vervolgens maken zowel Johnny als Rijk soloprogramma's op de televisie, Johnny met De winkel van Sinkel en Rijk met Kijk die Rijk.

Een paar apart en films

Ter gelegenheid van de Open het Dorp-uitzending van Mies Bouwman in 1961, zongen Johnny en Rijk het leidje “Wij zijn twee eenzame cowboys”, dat later een grote hit zou worden. Ook De Bostella zou later hetzelfde succes kennen. Er volgde vier seizoenen van Een Paar Apart dat door de AVRO wekelijks wordt uitgezonden. Ook in Duitsland zijn zij enkele jaren actief maar de Duitse taal blijkt voor Johnny toch een te groot obstakel. Inmiddels wordt Rijk ook gevraagd voor filmrollen, waarbij de voorkeur altijd lijkt te gaan voor de wat meer louche of onbetrouwbare types.

Rijk de Gooyer in films

Bekend zijn rollen in De Inbreker en Soldaat van Oranje en in de periode 1978 – 1985 speelt hij in maar liefst twintig films, waaronder Hoge hakken, echte liefde, De Avonden, Een vlucht regenwulpen, Grijpstra en De Gier en Ciske de Rat. Zijn laatste filmrol speelde Rijk in de film Happy End, in 2009, onder regie van Frans Weisz. Niet minder bekend zijn de reclamespotjes voor Paturain en verzekeraar Reaal, maar ook de spotjes voor C&A die hij met in de tachtiger jaren met Johnny Kraaijkamp maakte.

Het Gouden Kalf

In 1995 ontving Rijk de Gooyer een Gouden Kalf voor zijn rol in De hoogste tijd. Bekend is inmiddels dat Rijk het beeldje tijdens een taxirit uit het raam gooit, daartoe aangezet door Maarten Spanjer. Eerder had Rijk al een Gouden Kalf ontvangen voor zijn gehele oeuvre en in 1999 zou hij de derde in ontvangst nemen voor zijn rol in Madelief, krassen in het tafelblad. Tot zijn laatste acteerwerk behoort zijn rol van Herman van Wijk, de sarcastische eigenaar van een wasserette in de VARA serie Schoon goed, uitgezonden in 1999.

Privéleven Rijk

In 1955 trouwt Rijk de Gooyer met Tonny Domburg, de zuster van actrice Andrea Domburg, bij wie een zoon krijgt die naar zijn vader wordt vernoemd. Tonny, met wie al inmiddels al jaren niet meer samenleefde, overlijdt in 2010. Verschillende ongelukken brengen hem naar ziekenhuizen en revalidatieklinieken, maar steeds komt Rijk terug. In het voorjaar van 2010 krijgt hij een 'middelgroot infarct' waaraan hij een lichte afasie overhoudt. Zij laatste publieke verschijnen was in april van dat jaar, ter gelegenheid van de 85ste verjaardag van zijn maatje Johnny Kraaykamp.

De laatste jaren

In zijn privéleven was Rijk een nogal stille persoon, maar in gezelschap van vrienden bloeide hij op. Hij heeft jaren in Giethoorn gewoond, totdat zijn boerderij in 1975 afbrandde. De laatste jaren woonde hij in de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt, eerst met zijn vriendin Nel, maar toen zij werd opgenomen in een verzorgingstehuis, alleen. Hier is hij op 2 november 2011 overleden, aan de gevolgen van alvleesklierkanker.