Een meiboom zetten is een oud gebruik

Een meiboom is een omgezaagde boom die naast een nieuw te bouwen huis of stal wordt neergezet, waar het dak nog niet opzit. Wel is het hoogste punt bereikt en de top van de boom wordt versierd met papieren bloemen en een bierkrat of lege bierflessen. Vaak zit er ook een gedicht op het kale stuk stam. Het is een symbool waarvan men hoopt dat de nieuwbouw net zo groot, sterk en stabiel mag worden als de boom. Het is een teken van meeleven, een felicitatie van familie, vrienden of buren met de nieuwbouw. Eveneens is het een stille hint om wanneer alles achter de rug is, een avond te worden uitgenodigd.

• De boomcultus
• Waarom een meiboom?
• Waar komt het vandaan?
• Het Paasfeest en de lente

De boomcultus

Een meiboom is te vergelijken met het leven en de wetten van het leven. De meiboom als spiegel waarin de mensen nu en vroeger het leven zagen. De takken naar de hemel als het veilige huis en de wortels (stam) diep verankerd in de grond als stabiliteit en zekerheid. De meiboom is een verschijnsel van vroegere tijden en moderne tijden.

Waarom een meiboom?

Zo gauw zichtbaar is dat binnenkort het hoogste punt bereikt zal worden in een nieuw te bouwen huis, boerderij of stal, komt de vriendengroep, de buurt of familie bij elkaar; we moeten een meiboom zetten. Vooral in de Achterhoek en Limburg is dit een oude traditie. De boom moet hoger zijn dan het dak van de nieuwbouw en vandaar dat er bij een bouwplaats hoge grote en kale bomen met bloemen erin te zien zijn. Wanneer de meiboom geplaatst kan worden is de vraag: ‘wie stelt er een mooie lange boom ter beschikking of wie weet iemand die er een heeft? Mag de boom om en wie doet dat? Waar worden de roosjes gemaakt en wie?’

Meiboom plaatsen

Wanneer de boom wordt omgehakt en wordt getransporteerd naar de plek van bestemming worden de meeste takken weggehaald. Van de takken wordt soms een krans gemaakt die aan drie plekken met een lint wordt vastgemaakt aan de top van de boom. Alleen de top blijft over en een lange kale stam. Die kale stam (soms wel 15 meter lang) wordt met man en macht in een gat gegraven van ongeveer 1,5 meter diep en met een schuine kant voor de stevigheid. Het gat wordt opnieuw gevuld en goed aangestampt, zodat de boom niet kan omwaaien! Aan de boom wordt meestal een gedicht bevestigd, waarin grappige voorvallen onder woorden worden gebracht. Op een later tijdstip wordt er zeer uitbundig geklonken op een voorspoedige toekomst want de meiboomzetters gaan er, zoals het oud gebruik aangeeft, van uit dat ze uitgenodigd worden voor een gezellige avond als de nieuwbouw klaar is.

Waar komt het vandaan?

Het plaatsen van de meiboom op het hoogste punt van het huis is een eeuwenoude traditie die voorspoed en vruchtbaarheid symboliseert. De vruchtbaarheid van mensen, bomen, dieren en de planten, van de lente en de aankomende zomer. Ook anno 2016 vindt het vieren van dit feest, door het zetten van een meiboom nog plaats. Dit ritueel gaat terug tot ver voor Christus, tot aan het oude Egypte, waar het de meiboom al gezet werd. De wanden van de zuilen van de tempel van Luxor staan vol met reliëfs die rituelen afbeelden, zoals het oprichten van een meiboom. Het was toen de bedoeling om de goden gunstig te stemmen en om te zorgen dat de farao vruchtbaar bleef. Een vruchtbare farao gaf immers een vruchtbaar land. De Grieken, Romeinen en de Germanen zetten deze traditie voort in het voorjaar. De winter was verjaagd, en de zomer kwam eraan. In die tijd bestonden er maar twee seizoenen: zomer en winter, die ze als twee grote tegenstellingen zagen. De zomer was goed en vrolijk en behaagde de bevolking en de winter was triest, guur en liet de bevolking rillen en beven. Kwam de zomer weer dan werden er meibomen geplaatst en werd er gezongen en gedanst. Dan was het feest.

De boom en de ziel

Het was niet alleen feest omdat de zomer er weer aan kwam, bij de Germanen speelde ook de boomcultus een rol. Elke boom had volgens de Germanen een ziel, die de groei en vruchtbaarheid elk jaar weer beïnvloedde. Bomen zijn heilig, bomen zijn gelijk aan mensenlevens zolang ze hier op aarde zijn. De meiboom is goed om de demonen van de winter te verjagen. De Germanen probeerden met de takken van de meiboom de demonen te verjagen door ze te verbranden in grote vuren. Op open plekken werden zo de demonen verjaagd en de goden en godinnen vereerd.

Het Paasfeest en de lente

Het plaatsen van een meiboom zat vroeger boordevol symboliek. Het betekende het hoogste punt van een nieuwe woning of boerderij, maar ook had het veel te maken met het nieuwe voorjaar, nieuw leven en vruchtbaarheid. Dat de bladeren weer aan de bomen komen, de bloemen weer gaan bloeien, de vogels eieren leggen en de schapen lammetjes krijgen. Ook het Paasfeest in de 21ste eeuw heeft overeenkomsten met de vroegere meifeesten. De vreugdevuren van de Germanen zijn de huidige paasvuren en de paashaas die paaseieren verstopt, duidt op het nieuwe leven.