Gepaste cadeaus in verschillende culturen

In de verschillende culturen geven we verschillend invulling aan het geven en krijgen van cadeaus. Sommige mensen hebben niets met het geven en/of krijgen van cadeaus en andere mensen kunnen erom smachten. Dit alles neemt niet weg dat gewoonten rond cadeaus sterk kunnen uiteenlopen. Je zult je er in moeten verdiepen om de verschillende gewoonten te leren kennen. Het wordt vaak ingegeven door de sociaal-culturele achtergrond en soms speelt de houding van mensen ten aanzien van cadeaus ook nog een rol.

Is het een cadeau?

Een cadeau is het vrijwillig uitwisselen van producten - in de meest brede zin van het woord - tussen twee partijen zonder betaling of tegenprestatie. Als het vrijwillige karakter wegvalt en het wordt toegeëigend, dan is het diefstal en als er betaling - in wat voor vorm dan ook - tegenover staat, dan is het handel. Feitelijk zijn er niet meer mogelijkheden. Het cadeau is dus geheel vrijwillig. Verder is het goed te weten hoe het ‘gebruik’ rond het geven en/of ontvangen van een cadeau is bij mensen uit verschillende culturen.

Hoe ga je ermee om?

Bij het geven van een cadeau is het dus goed je te verdiepen in de persoon en als je met een andere cultuur te maken hebt, is het wellicht ook nog eens zinvol je in die cultuur te verdiepen. Wat universeel lijkt is het mooi ingepakt zijn van een cadeau. Het mooi ingepakte cadeau krijgt een hogere score dan een identiek cadeau dat in een plastic zak zit.

Zoveel culturen, zoveel tradities

Iedere cultuur heeft eigen tradities. Al met al zijn er nogal wat zaken die net even anders gaan dan de Nederlander gewend is. Enkele voorbeelden.

Jarig in Nederland of in Suriname

Zo is bijvoorbeeld het cadeau geven aan de jarige in Nederland ook pas iets wat sinds eind 19e eeuw begin 20ste eeuw is ingeburgerd. In Nederland worden in principe, behoudens bij jonge kinderen op school, geen cadeaus uitgedeeld op de verjaardag.

Anders is dat in Suriname, want de jarige deelt juist cadeaus uit. De cadeautjes die ze vervolgens krijgen, pakken ze ook niet direct uit. Dit om de gever niet te beledigen. Geef de Surinamer vooral ook geen zeep, dat zou de suggestie geven dat hij/zij stinkt. In Nederland zijn er eigenlijk geen cadeaus die je niet kunt geven. Een kledingstuk zegt niet dat iemand niet leuk gekleed gaat, een flesje parfum zegt niet dat iemand stinkt en een kunstvoorwerp voor in huis zegt niet dat iemand een sfeerloos huis heeft.

Oosterse gebruiken

Japanners pakken cadeautjes soms helemaal niet uit en worden zo weer doorgegeven. Niet uit disrespect, maar omdat het ‘geven’ daar centraal staat. Zo zijn er zijn ook verschillende Oosterse culturen waar je geen schoeisel moet geven, hoe exclusief de laars of schoen ook is. In verschillende Aziatische landen is de zool namelijk het laagste en smerigste deel van het lichaam en je geeft dus voor dat lichaamsdeel geen cadeau. Als er in de Oosterse cultuur dus met schoenen gegooid wordt, en dit vindt nogal eens plaats, dan vindt men de man of vrouw in kwestie het laagste van het laagste. De Amerikaanse oud-president Reagan heeft tijdens een persconferentie eens schoenen naar het hoofd gegooid gekregen van een journalist. De president deed er op dat moment nogal laconiek over, maar de journalist was heel serieus.


De Oosterse cultuur staat overigens ook voor ‘geven is ontvangen’. Dus een mooi met aandacht verpakt cadeautje staat garant dat je het ook terugkrijgt. Verder bouw je met het geven van cadeaus ook relaties op, zelfs in het zakenleven. Het mooi verpakken van het cadeau heeft te maken met de gedachten dat alles een ziel heeft en dus ook een voorwerp. Je geeft als het ware de ziel van het cadeau op deze wijze mee aan de ontvanger. Dit is een respectvolle uiting richting de ontvanger.

In India krijgen kinderen op hun verjaardag vaak bergen plastic en vooral wat wij vaak benoemen als kitscherige spullen. Men denkt dat dit te maken heeft met het gegeven dat er op straat overal kraampjes zijn met dit spul. Het cadeau bij de geboorte wijkt sterk af van de Westerse gewoonten, want men geeft bijna altijd mooie sieraden voor het baby’tje. Te denken valt aan: enkelbandjes, heupkettinkjes of oorringetjes.

Verpakking
Door het cadeau in te pakken, verpak je de ziel mee. Het met zorg inpakken van een verjaardagscadeau in de Westerse culturen vindt eigenlijk pas intensief plaats sinds eind 20ste begin 21ste eeuw. Het heeft te maken met het gegeven dat het in het verleden voornamelijk om nuttige cadeaus ging en waarom iets dergelijks zo exclusief verpakken? Later is de mens het ‘geven’ op zich prettig gaan vinden en dan is het totaal belangrijk en dus ook de verpakking. Geen ‘moetjes’, maar soms zomaar een cadeautje - nuttig of gewoon leuk - in een mooi pakje, doet veel meer.

Geen cadeau voor de Marokkaan

Marokkanen vieren van huis uit de verjaardag niet en het is dan ook geen gewoonte om met een leuk cadeau te komen. De volgende generaties die in Nederland zijn opgegroeid, hebben deze gewoonten deels aan de Nederlandse gewoonten aangepast. Voor andere gelegenheden worden wel cadeaus gegeven en dan is het uitgangspunt heel nadrukkelijk dat je geeft wat je (financieel) kwijt kunt.

Europese gewoonten

De Zwitser zal bijvoorbeeld het cadeaupapier zoveel als mogelijk heel laten. Dit heeft te maken met het gegeven dat hij/zij niet hebberig over wil komen. Vanuit het christelijke geloof zullen de peetoom en peettante op verschillende momenten iets cadeau geven. Dit heeft er dan weer mee te maken dat het betreffende petekind op geen wijze een gebrek zal hebben aan wat dan ook.

De Duitsers hebben op de verjaardag voornamelijk veel taart, heel veel taart in huis. Mensen scheppen vaker op van de rijkelijk versierde taarten. Vergeet vooral niet alléén de jarige te feliciteren. Waar we in Nederland vaker de direct naaste familieleden ook feliciteren, doet men dat in Duitsland niet. Neem ook een bloemetje mee voor de jarige, dat je uitgepakt overhandigt. Een mooie bos is op zich ook al een cadeau.

Al met al kan het dus geen kwaad je in de betreffende cultuur te verdiepen, alvorens je iets gaat geven én mooi in gaat pakken.

De boodschap van een cadeau

Bijvoorbeeld bij verjaardagen of andere belangrijke gebeurtenissen, is het attent en liefdevol om aan iemands verjaardag te denken. Soms met een kaartje en soms met een mooi ingepakt cadeau. Het cadeaupapier vergroot de spanning alleen nog maar over wat er in zit. Mensen halen steeds vaker al de lol uit het uitzoeken van een cadeau.

Weetjes over cadeaus

• Er blijkt weinig verschil te zitten tussen de mate van geluk als de persoon in kwestie een verrassingsgeschenk krijgt of een van de bestaande ‘wish list’.
• Vrouwen geven meer cadeaus aan dierbaren dan mannen dit doen.
• Mannen kopen in verhouding tot vrouwen vaker cadeaus voor hun eigen dierbaren dan voor andermans dierbaren.
• De lol van het krijgen van een cadeautje komt voort uit de activering van het pleziercentrum in het brein. Wat er plaatsvindt, kan je vergelijken met het vrijkomen van dopamine.
• Vrouwen geven zichzelf vaker cadeautjes dan mannen dit doen. Als mannen zichzelf iets cadeau geven, is het eerder functioneel.
• Dezelfde cadeautjes mooi ingepakt of niet mooi ingepakt, krijgen een verschillende beoordeling. De verpakking doet er dus echt toe!

Tot slot

Een cadeau geven kan om meerdere redenen aan te raden zijn, maar je moet er vooral zelf ook plezier aan beleven. De voorbereiding hoe het aan te pakken, wat je gaat kopen en hoe het ingepakt wordt. Pak het proces dus met zorg op, dat is belangrijker dan een groot cadeau geven zonder enige vorm van liefde.