Royal Leerdam Crystal: De glasblazerij en haar kunstenaars

Superhete ovens, het stroperige en roodkleurige materiaal aan de blaaspijp en de uiterst intensieve samenwerking tussen de glasblazer en zijn assistent zijn factoren die cruciaal zijn om de meest prachtige glaskunstobjecten te maken. Dat is in de fabriek van Royal Leerdam Crystal dus ook het geval. Ook daar zijn bovenstaande factoren een dagelijks schouwspel voor bezoekers en er wordt ook dagelijks prachtige glaskunst gemaakt. Royal Leerdam Crystal: De schoonheid en puurheid uit Nederland.

Het ontstaan en de geschiedenis van de glasblazerij

In 1877 werd er door C.A. Jeekel, J.J. Mijnssen (deze twee exploiteerden al tussen 1875 en 1877 een hardglasfabriek) en O.H.L. Nieuwenhuijzen een samenwerking gevormd. Die samenwerking werd vastgelegd als een commanditaire vennootschap. Een commanditaire vennootschap is ruwweg een uitgebreide variant van de V.O.F. (vennootschap onder firma). Ze wilden een fabriek in (half)kristal exploiteren en Jeekel, Mijnssen en Nieuwenhuijzen werden alle drie beherend vennoot van de fabriek. Het bedrijf wilde de eerste tijd maar slecht lopen. Hierdoor was men genoodzaakt om buitenlands personeel, materieel en gereedschappen te gaan gebruiken.

In 1885 volgde C. Nortier de inmiddels overleden Jeekel op. Nortier was voorheen stille vennoot, maar ging dan nu achter de schermen werken als beherend vennoot en Nieuwenhuijzen kwam wat meer op de voorgrond te werken. Al snel ging de fabriek contracten aan met Engeland, Mexico, en wat landen in Zuid-Amerika. Dit was een zeer goede zet, want de zaken gingen al snel een stuk beter. Dat lokte op zijn beurt weer heel veel handelslieden naar Leerdam, waardoor de zaken al helemaal snel naar het toppunt groeiden.

De grootste sprong naar de fabriek van nu

De snelle groei van de fabriek leidde tot uitbreiding en omzetting van de CV naar een NV (Naamloze Vennootschap). Op 14 juni 1891 startte dan officieel de NV Glasfabriek Leerdam, welke al meteen beschikking had over een bedrag van 220.000 gulden.In 1912 kwam er een nieuwe directeur, genaamd P.M. Cochius. Hij ging direct op zoek naar kunstenaars om glasontwerpen te maken. K.P.C. de Bazel (1869-1923) was de eerste kunstenaar die voor Cochius ontwierp en daarmee werd pas echt de grondsteen gelegd van de latere merknaam en fabriek Royal Leerdam Crystal.

Al snel werd de Bazel gevolgd door Andries Dirk Copier (1901-1991), die al sinds 1914 werkzaam was bij de glasfabriek. Hij startte in 1922 met het ontwerpen van glaskunst en hij bleef ook nog lange tijd de enige ontwerper die in vaste dienst van de glasfabriek was. In 1927 kreeg A.D. Copier de artistieke leiding en in 1930 werd het Gildeglas geïntroduceerd.

Maar er volgden meer kunstenaars

Tot 1940 waren het C. de Lorm (1875-1942), C. Lanooy (1881-1948), H.P. Berlage (1856-1934), C. Lebeau (1878-1945) en Frank Lloyd Wright (1867-1958) die de belangrijkste en vooral invloedrijkste kunstenaars van de fabriek waren.

En toen volgde er een tijdperk vol overnames

In 1938 werd De Glasfabriek Leerdam overgenomen door de Vereenigde Glasfabrieken Schiedam, waarna de fabriek in 1953 de koninklijke status kreeg, waardoor ze vanaf toen de titel "Royal" in de naam mochten gebruiken. In 1995 werd het bedrijf door het Franse Danone overgenomen en dat ging in 1999 weer over in BSN Glasspack. BSN verkocht vervolgens de Leerdamse afdelingen tafelglas en Crystal aan het Amerikaanse bedrijf Libbey, maar behield de afdeling Flessen tot 2004.

Januari 2008 nam De Porcele Fles en de daaropvolgende samenvoeging met BV Koninklijke Van Kempen & Begeer de kristalafdeling Royal Leerdam Crystal (Glasfabriek Leerdam) over. Hieruit ontstond in dat zelfde jaar de Royal Delft Group. Wél wordt tot op heden alle in de fabriek gemaakte glaskunst nog steeds uitgebracht onder Royal Leerdam Crystal.

Kenmerken en glaskunstenaars Royal Leerdam

Glaskunst van Royal Leerdam Crystal is onmiskenbaar vanwege de hoogwaardige grondstoffen die men gebruikt. Het gebruik van grondstoffen van de beste kwaliteit heeft er voor gezorgd dat Royal Leerdam zo groots en herkenbaar is geworden.

Royal Leerdam Crystal's Oranjevaasjescollectie

Naast de kwalitatieve kenmerken van de fabriek, heeft Royal Leerdam Crystal ook een nog veel persoonlijker kenmerk, namelijk Royal Leerdam's Oranjevaasjescollectie. Dit een serie van vele oranjevaasjes, die allemaal zijn opgedragen aan ons koningshuis. Vrijwel elke gebeurtenis in het koningshuis, zoals de geboorte van de prinsessen of de kroning van Willem-Alexander, is bezegeld met een vaasje.

Ver in het verleden werd er geëxperimenteerd om een mooie rode kleur te ontwikkelen. Dat mislukte want de kleur van het stroperige materiaal bleek oranje te zijn geworden. Toen was het idee geboren om die "fout" om te zetten in iets prachtigs, dus koningshuisvaasjes te gaan maken. De kleur oranje is heel lastig om te maken, en dat zorgt er voor dat vaasjes vaak wel iets van kleur verschillen, maar dat doet niets af aan de schoonheid van de vaasjes. Wat in eerste instantie dus een mislukking bleek, werd later een groot succes.

De gehele Oranjevaasjescollectie

• 1927, "Julianavaasje" door Chris Lanooy
• 1939, "Beatrixvaasje" door A.D. Copier
• 1945, "Bevrijdingsvaasje" door A.D. Copier
• 1995, "50 jaar bevrijding" door Siem van de Marel
• 1999, "90ste geboortedag Juliana" door Siem van de Marel
• 2002, "Maximavaasje" door Willem Noyons
• 2003, "Amaliavaasje" door Menno Jonker
• 2005, "Zilveren Jubileum Beatrix" door Jelena Popadic
• 2005, "Alexiavaasje" door Willem Noyons
• 2007, "Arianevaasje" door Floris Meydam
• 2009, "100ste geboortedag Juliana" door Siem van de Marel
• 2013, "Beatrix 75 jaar" door Menno Jonker
• 2013, "K(r)oningsvaasje" door Willem Noyons

Een aantal glaskunstenaars van Royal Leerdam in het verleden

• A.D. Copier (1901-1991)
• K.P.C de Bazel (1869-1923)
• Floris Meydam (1919-2011)
• H.P. Berlage (1856-1934)
• Frank Lloyd Wright (1867-1959)
• Cornelis de Lorm (1875-1942)
• Chris Lanooy (1881-1948)

Een aantal glaskunstenaars van Royal Leerdam in deze tijd

• Arie van Loopik
• Siem van de Marel
• Geir Nustad
• Willem Noyons
• Emil Kovac
• Jessica Homich
• Josja Caecilia
• Piet van Klei
• Gerard Thomassen
• Cor Schellens

Elke glaskunstenaar is weer uniek

Geen glaskunstenaar heeft precies dezelfde stijl, maar toch hebben ze allemaal werelds werk geleverd. Neem nou bijvoorbeeld A.D. Copier. Zijn werk bevatte meestal één effen kleur. De Floravazen en Optiekvaasjes bijvoorbeeld, zijn verkrijgbaar in o.a. Meerblauw en Annagroen. Ook zijn ontwerpen van de vier ribbelvazen werden uitgevoerd in blank glas, rookglas (fumi), annagroen en bruin. Arie van Loopik en veel andere kunstenaars daarentegen, maken ook werk met effen kleuren, maar hebben ook veel werk dat bestaat uit een mengelmoes van kleuren. Kortom, alle kunstenaars hebben prachtige objecten vervaardigd en Royal Leerdam Crystal de fabriek gemaakt die het was en ook altijd zal blijven.