Turijn: bekend door veel cultuur maar vooral door lijkwade

Turijn is een stad in Noord-Italië met zeer veel cultuur en bezienswaardigheden en is daardoor erg in trek bij toeristen. Het is op Milaan na de grootste stad van die streek. Waar nu Turijn ligt werd rond 28 voor Christus al een Romeinse nederzetting gebouwd maar vermoed wordt dat daarvoor ook al een groot aantal mensen in dat gebied woonden. De eerste universiteit werd gebouwd in de middeleeuwen maar de stad werd pas echt belangrijk nadat Emanuel Filibert van Savoye er in 1563 de hoofdstad van zijn hertogdom van maakte. Veel beroemde gebouwen van Turijn, die na die tijd zijn gebouwd, behoren tot de barok.

Lijkwade in Turijn maar af en toe te bezichtigen

Naast de vele bezienswaardigheden is Turijn vooral bekend om een al eeuwen bewaard gebleven lijkwade van Christus. Die lijkwade is een relikwie en bestaat uit een linnen kleed waarop het beeld van een man is te zien met verwondingen aan de handen, zoals die bij een kruisiging ontstaan zouden kunnen zijn. De wade zou het kleed zijn waarin Jezus gewikkeld en begraven was na zijn kruisiging. De lijkwade wordt bewaard in de Kathedraal van Johannes de Doper in Turijn en wordt maar zeer sporadisch aan belangstellenden getoond. Na de laatste mogelijkheid om te bezichtigen, die in 2010 was, moet weer gewacht worden tot 2025.

Verering van het doek door kerk toegestaan

Volgens de Katholieke Kerk gaat het hierbij echter om een vervalsing ook al staat de kerk de verering van de lijkwade toe. Hoewel dit pas vanaf de veertiende eeuw werd toegestaan stammen de eerste berichten van de verheerlijking van de relikwie al van ver voor die tijd. Maar daarbij zou sprake kunnen zijn van verwarring met het kleed van Edessa. Het kleed van Edessa was een doek waarop het gelaat van Jezus te zien zou zijn. Naast de Katholieke Kerk beschouwen ook veel wetenschappers de lijkwade van Turijn als een knappe vervalsing.

Omzwervingen van de lijkwade

Voordat de lijkwade uiteindelijk in Turijn terechtkwam werd hij in diverse andere plaatsen bewaard.

Montfort

Begin van de vijftiende eeuw dook de lijkwade weer op en bracht Humbert van Villesexel in 1418 de lijkwade naar zijn kasteel in Montfort ter bescherming tegen bandieten.

Savoye

Daarna kwam de lijkwade via allerlei omzwervingen en verschillende eigenaren uiteindelijk in de kapel van Hertog Lodewijk van Savoye terecht. Korte tijd later werd die kapel door paus Paulus II tot kerk benoemd waar de lijkwade als relikwie mocht worden vereerd. Europese vorsten vroegen privé-sessies aan om de relikwie in alle rust te kunnen aanbidden.

Vercelli

De lijkwade werd in 1471 overgebracht naar Vercelli.

Turijn

Later werd de wade overgebracht naar Turijn en diverse andere plaatsen om tenslotte, na beschadigingen door een brand, weer in Turijn terecht te komen.

Eigendom Heilige Stoel

In later eeuwen nam de belangstelling voor de lijkwade af. Pas toen in 1898 een Italiaanse advocaat als amateurfotograaf het doek fotografeerde en er op het negatief details te zien waren, die met het blote oog nog niet opgemerkt waren, ontstond er weer interesse voor de lijkwade. De discussie over de echtheid kwam weer in alle hevigheid terug. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de lijkwade verborgen in een klooster te Montevergine. In 1983 werd het doek eigendom van de Heilige Stoel die in 1988 toestemming gaf aan wetenschappers om een vezel uit de wade te halen voor nader onderzoek naar mogelijke echtheid.

Vervalsing of echt

Een drietal onderzoeksinstituten, de universiteiten van Oxford en Arizona en een instituut uit Zwitserland, kwamen onafhankelijk van elkaar tot de conclusie dat de lijkwade moet dateren tussen 1260 en 1390, zoals eeuwen geleden met hele andere technieken al was geconstateerd. Tegenstanders van die visie meenden dat een vezel, die in 1532 bij herstelwerkzaamheden was aangebracht, als uitgangspunt was genomen voor de onderzoeken. Daarna ontstonden opnieuw weer allerlei theorieën die de onderzoeksmethoden onderuit trachtten te halen. Degenen die meenden dat het doek wel echt zou zijn baseerden hun mening op een tweetal hoofdargumenten:

1. De wijze van weven en aaneen maken van de stof zijn zeer specifiek en vergelijkbaar met doeken uit Massada dat in 70 na Christus werd verwoest. Bij opgravingen van Massada werden linnen doeken gevonden die op de lijkwade lijken.
2. In de bloedsporen op het doek is een soort steengruis gevonden dat ook voorkomt in de grond van Jeruzalem.

Nieuwe theorie over lijkwade

Een nieuwe theorie (pas van deze eeuw) over de lijkwade van de Britse onderzoekers Lynn Picknett en Clive Prince is dat de afbeelding op de lijkwade het eerste voorbeeld is van een soort fotografie. Leonardo da Vinci zou met behulp van een Laterna Magica de afbeelding op het doek hebben gekregen. Die Laterna is een soort toverlantaarn in de zin van een eenvoudig projectieapparaat waarbij gebruik zou zijn gemaakt van lichtgevoelige zilveren componenten. Niet het hoofd van Christus maar het hoofd van Leonardo da Vinci zou daarbij op het doek zijn verschenen. De onderzoekers gaan er ook van uit dat da Vinci gebruik heeft gemaakt van een lijk waarover hij voor zijn anatomische studies beschikte. Om de werkelijkheid te benaderen zou hij daar wonden op hebben gemaakt die overeenkomen met de wonden van Christus. De geloofwaardigheid van die theorie staat overigens haaks op de gedachte dat de lijkwade al in de veertiende eeuw verheerlijkt zou zijn. Leonardo da Vinci is immers pas in 1452 geboren.