De vampier en zijn herkomst

Dracula. Wie kent hem niet? In de vele verfilmingen van het gelijknamige boek van Bram Stoker, wordt gesproken over een graaf die in Transilvanie woont. Dracula is van invloed geweest op vele verhalen, maar de oorsprong van de vampier gaat nog verder terug.

Dracula

Veel mensen geloven dat Bram Stoker zijn personage baseerde op een Hongaarse Koning Vlad III. Zijn officiële naam was Vladimir Dracula. Dracul betekend in het Hongaars draak of duivel. Doordat Vlad een bijzondere manier had om zijn vijanden op afstand te houden, word hij als een van de gewelddadigste mensen uit de geschiedenis gezien. Zijn bijnaam werd Vlad Tepes (wat Spietser betekend). Deze naam kreeg hij doordat hij in 1560 tussen de 40.000 en 100.000 vijanden spietste voor zijn kasteel. Dit vormde een uitgestrekt veld waar vijanden van moesten schrikken.

Geen wonder dat Bram Stoker deze naam gebruikte voor zijn vampier. Bram Stoker was een eenzame man en had Dracula af toen hij vijftig jaar was in 1887. Het verhaal Dracula schreef hij tussen zijn drukke bestaan door. In 1878 kreeg de Ier een baan aangeboden door Henry Irving. Hij kon bij het theater werken als manager, maar moest daarvoor verhuizen naar Londen. Stoker verliet zijn oude leven en begon een nieuwe, alwaar hij trouwde en een zoon kreeg. Irving was een naargeestige man. Gezegd wordt dat Stoker hem gebruikte om Dracula weer te geven. Daarnaast liep Stoker met een seksuele frustratie rond. Vermoedelijk zou hij homo of biseksueel zijn geweest, maar hij had dit nooit geuit. Door deze frustraties in zijn boek te stoppen kon hij veel dingen verwerken.

De vampier in vertelkunst

De vampier tot leven gewekt

Nog steeds wordt Dracula gezien als grootste inspiratiebron voor vele vampierverhalen, echter was het niet Stoker die de vampier verzon. De vampier werd al veel eerder tot leven gewekt. Wel zijn er tal van verfilmingen van het boek.
In 1773 ontstond er een bizarre literaire kunst waarin een gedicht van Gottfried Burger een romantische kijk gaf op de vampier. Dit verhaal heet Lenore. Later volgden andere werken (Goethes schreef Die Braut von Korinth in 1797 en Robert Southeys schreef Thalaba the Destroyer in 1801). Dit zijn de eerste verhalen, bekend over de vampier.

Frankenstein en de vampier

Voor een belangrijk vampier verhaal moeten we terug gaan naar Mary Shelley die het verhaal Frankenstein bedacht. Mary Shelley heette op dat moment Mary Godwin. Mary Godwin was bevriend met andere schrijvers: Polidori, Percy Bysshe Shelley en Lord Byron. De zomer van 1816 bracht Mary met haar vrienden door in een huisje bij het Meer van Geneve. De vier besloten elke een verhaal te schrijven om te kijken wie beter was.

Mary schreef het bekende Frankenstein, terwijl Lord Byron The Vampyr bedacht. Hij kwam hier niet mee verder en legde het verhaal weg. Het was Polidori die het verhaal verder uitwerkte en gaf de vampier (Lord Ruthven genaamd) enkele eigenschappen van Lord Byron mee. In 1819 werd The Vampyre uitgegeven en een enorm succes. Er werden zelfs theatervoorstelling op gebaseerd.

Carmilla

Nog voordat Bram Stoker’s Dracula uit kwam was er een schrijver genaamd Joseph Sheridan Le Fanu. Hij schreef het onvergetelijke boek Carmilla. Van dit boek is eigenlijk weinig bekend. Het is in gratis versie te downloaden als ebook en ik raad het dan ook zeker aan dit eens te lezen.

Over de hele wereld werden de vampierverhalen bekend. De Chinese variant zoog bijvoorbeeld geen bloed uit de nek van zijn slachtoffers, maar zoog lichaamsvocht uit de ruggengraat.

De vampier in de filmkunst

Bella Lugosi en Max Schreck

Wat gezien wordt als de eerste verfilming van het boek Dracula is de film van Tod Browning die met zijn Dracula tevens zijn eerste film met geluid maakte. Bella Lugosi is gecast als Dracula in deze film en dat is zeker geen verkeerde keus. Bella speelt een overtuigende graaf.

Toch is dit niet de eerste verfilming. In 1922 maakte F.W. Murnau Nosferatu, eine Symphonie des Graunes. Hierin speelt Max Schreck de beroemde graaf. Toch zijn de namen veranderd en heet de vampier hier geen Dracula, maar Nosferatu. Dit had te maken met de rechten die Murnau niet kon krijgen om zijn film Dracula te noemen.

In de jaren zeventig speelde Christopher Lee voor de Engelse filmmaatschappij Hammer Horror nogmaals voor Dracula en in de jaren 90 maakte Francis Ford Coppela een verfilming van het gelijknamige boek.

Er zijn vele vervolgdelen gekomen en veel vampierverhalen. Nog steeds worden er vampierfilms uitgebracht en hebben veel schrijvers zich gericht tot de vampierverhalen, zoals Stephen King die met zijn Bezeten Stad een modern vampier verhaal schreef. Dan Simmons, die zijn vampieren veranderde en een ontzettend goed verhaal bedacht genaamd: Aasgieren.

De regels

Over het algemeen hebben vampieren enkele kenmerken en kun je ze weerhouden of “doden”. Hieronder volgen de regels zoals een vampier er volgens de verhalen uit zou moeten zien. Natuurlijk worden er in veel verhalen en films afgeweken van deze kenmerken om het verhaal beter te laten verlopen.

De vampier:

• slaapt overdag en komt ’s avonds uit zijn kist om zich te voeden met het bloed van maagden. Vroeger werd het op maagden gehouden, maar tegenwoordig wil Dracula zijn tanden overal wel in zetten.
• verouderd niet
• heeft altijd trek, maar kan desnoods ook zonder eten
• is seksueel verleidelijk
• heeft een bleek uiterlijk en gaat meestal gekleed in het zwart
• heeft geen spiegelbeeld
• kan hypnotiseren en is bijzonder sterk
• kan nooit binnen komen als hij niet wordt uitgenodigd

Sommigen zeggen dat de vampier in een vleermuis kan veranderen en dat een vampier niet tegen knoflook kan en dat heiligwater of een kruis hen kan doden. Ook zonlicht zou dodelijk zijn voor de vampier.

Een andere soort, meer romantische manier van de vampier is de vertelkunst vanuit de vampier gezien. We zien dit in de verhalen van Anne Rice die de vampier Lestat bedacht. Een verfilming is Interview with the vampire. Ondanks dat ik genoten heb van de vele vampierverhalen, denk ik dat deze verhalen meer realistisch zijn en dat vampieren op die manier worden gezien als een wezen dat net is als elk ander wezen, maar zijn eigen levensstijl behoudt.

De vampier leeft voor eeuwig en zo zullen de verhalen over hen ook doen.