Emblematiek: zinnebeelden

Een emblema, embleem of 'zinnebeeld' is een kleine afbeelding (pictura) met daarboven een motto en daaronder een (kort) gedicht als verdieping, subscriptio genaamd. Het meervoud van emblema is emblemata en het genre opzich wordt de emblematiek genoemd.

Algemeen

De emblematiek als genre kwam in de dertiger jaren van de zestiende eeuw op in Italië. Het embleem heeft een telkens terugkerende driedelige opbouw, bestaande uit een motto, een afbeelding en een verklarend epigram. Emblematiek werd als een aparte artistieke categorie beschouwd. Het genre werd gekarakteriseerd door de wisselwerking van uitbeelden en uitleggen. Dit correspondeerde met hoe men in die tijd over leren dacht, het leren en vermaken werden op de manier van de emblematiek gecombineerd.

Het motto werd vaak boven, onder of zelfs door de pictura heen geplaatst. De betekenis van het embleem werd bepaald door de combinatie van de drie afzonderlijke onderdelen van het embleem. De nieuwsgierigheid van de lezer wordt vaak geprikkeld het motto en de afbeelding, de subscriptio dient ter verdieping.

Er zijn drie soorten emblematiek: liefdesemblematiek (typisch Nederlands subgenre), moreel-didactische emblematiek en stichtelijk-religieuze emblematiek.

Liefdesemblematiek

De liefdesemblematiek was een typisch Nederlands subgenre van de emblematiek dat haar bloeitijd bereikte tussen 1600 en 1618. In 1601 verdween in Nederland het eerste boekje met liefdesemblematiek. In eerste instantie was de auteur ervan onbekend, in 1608 bleek dat Daniël Heinsius te zijn. De teksten in dit boekje moesten de lezers ervan iets leren over liefde, liefdesverdriet en het huwelijk. Op deze emblemen was vaak een grote rol weggelegd voor Cupido.

Deze emblemen waren een groot succes bij het Nederlandse publiek en werden iets later Emblemata amatoria genoemd. Schrijvers die bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van het Nederlandse liefdesembleem zijn onder andere Daniël Heinsius, Jacob Cats, Pieter Cornelisz. Hooft en Otto Vaenius. Jacob Cats kwam zelf in 1618 met een bundel vol liefdesemblematiek, genaamd Silenus Alcibiadis, sive Proteus, later Sinne- en Minnebeelden genoemd.

Een aantal Nederlandse auteurs die actief waren in de emblematiek

  • Joost van den Vondel
  • Daniël Heinsius
  • Pieter Cornelisz. Hooft
  • Otto Vaenius
  • Jacob Cats
  • Adriaan Spinniker
  • Johannes David
  • Petrus Baardt
  • Marcus Anthonius Gillis
  • Roemer Visscher
  • Dirck Pietersz. Pers
  • Zacharias Heyns
  • Dirck Volckertsz. Coornhert
  • Jan van der Veen
  • Johan de Brune
  • Claas Bruin
  • Claude Paradin
  • Adriaen Poirters
  • Jan Luiken
© 2009 - 2024 Flew, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Literatuur: de RenaissanceDe Nederlandse literatuurgeschiedenis begon zich in de Middeleeuwen langzaamaan te ontwikkelen en is sindsdien erg veran…
Leugendetectie zonder apparatenNa het zien van de serie "Lie to Me" ben ik me gaan verdiepen in de stof die daar als waar wordt weergegeven. Wat blijkt…
Literatuur: ClassicismeDe Nederlandse literatuurgeschiedenis begon zich in de Middeleeuwen te ontwikkelen en heeft sindsdien vele veranderingen…

Klassieke en Moderne MozaïekenKlassieke en Moderne MozaïekenMozaïek is een kunstvorm die vervaardigd wordt met stukjes marmer, glas, porselein, kiezels, gevonden voorwerpen.... die…
Converse All-Stars: de opmars van de basketbalschoenConverse All-Stars, ook bekend als Chuck Taylor All-Stars zijn sneakers die in eerste instantie gemaakt zijn van canvas…
Bronnen en referenties
  • Wikipedia Minne- en Zinnebeelden
Flew (124 artikelen)
Gepubliceerd: 19-10-2009
Rubriek: Kunst en Cultuur
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.