Literatuur: Classicisme

De Nederlandse literatuurgeschiedenis begon zich in de Middeleeuwen te ontwikkelen en heeft sindsdien vele veranderingen meegemaakt. Deze interessante ontwikkelingen hebben geleid tot de literatuur die vandaag de dag geschreven wordt. In dit artikel aandacht voor Nederlandse literatuur ten tijde van het classicisme.

Voor het aanbreken van het classicisme

De geschiedenis van de Nederlandse letterkunde gaat terug tot in de Middeleeuwen. Vanaf dat moment is men namelijk verhalen op gaan schrijven en werden deze niet langer alleen voorgedragen. Allereerst was de literatuur vooral bestemd voor de adel. Daarom wordt het eerste blok van de Middeleeuwse literatuur ook wel de Adellijke letterkunde genoemd. Daarna, rond 1300, was literatuur meer op de burgerij gericht. De naam van dit blok is de Burgerlijke letterkunde. Na het einde van Middeleeuwen nam Nederland de Italiaanse trent ,de renaissance, over in haar kunsten. Allereerst hadden we te maken met de vroeg-renaissance, maar als snel brak er een bloeitijd aan voor de renaissance. Na verloop van tijd, veranderde er weer het een en ander in de literatuur. Het classicisme brak aan.

Het classicisme

Oorsprong

Net als in de renaissance, zag men tijdens het classicisme de navolging van de klassieke oudheid als heel belangrijk. Wanneer je zo naar de twee stromingen kijkt, zou je dus zeggen dat deze niet veel verschillen. Da manier echter, waarop er in het classicisme om wordt gegaan met het werk uit de oudheid, is echter heel anders dan in de renaissance.

Het classicisme begint in Nederland vanaf 1669. Dit is relatief laat, in Italië was men als classicistisch bezig in de zestiende eeuw. Men noemt het specifieke jaartal 1669 als het begin van het classicisme, omdat er in dit jaar voor het eerst een classicistisch dichtgenootschap werd opgericht.

Verschil tussen renaissance en classicisme

Zoals ik eerder vermeldde is de navolging van de klassieke oudheid in beide stromingen erg belangrijk. Het verschil is te vinden in de uitvoering hiervan. In de renaissance waren creativiteit en inspiratie toegestaan en zeer normaal. Verder werden de klassieken gezien als onbetwiste autoriteit. In het classicisme echter, moet alles gemaakt worden volgens strenge regels en zijn de klassieken ondergeschikt aan de nieuw geschreven teksten.

Humanisme

In zowel de renaissance als het classicisme is de invloed van het humanisme te vinden. In de tijd van beide stromingen werd er veel waarde gehecht aan het vergaren van kennis. Door te leren, leerde men waarden als vrijheid, vrede en verdraagzaamheid kennen. Door te leren konden mensen volmaakter worden. Men diende zich gedurende het hele leven geestelijk te ontwikkelen. Een mens kon zo goed nadenken en was om die reden een waarlijk mens.

Het humanisme ontstond in Italië. Daar bestuurde men de klassieken. Door terug te gaan naar de bron ( ad fontes) vergaarde men veel kennis en werd daarom een ontwikkeldere mens. In eerste instantie las men vooral Latijn, daarna ook Grieks. Het humanisme werd aan Nederland geïntroduceerd door Erasmus, die bekend werd door zijn boek: lof der zotheid. De humanisten wilden de katholieke kerk verbeteren. Dit resulteerde in de reformatie waarna de protestante kerk groot werd in Nederland. Ten tijde van de reformatie werd ook flink gevochten tegen Spanje. Dit alles had grote gevolgen voor Nederland. Het hart van de literatuur verhuisde van het zuiden naar het noorden.

Frans-classicisme

Het classicisme in Nederland staat beter bekend als Frans-classicisme. Dit heeft te maken met het feit dat Nederlandse auteurs moderne classicisten uit Frankrijk overwegend als hun voorbeeld gebruikten. De drie Franse auteurs die vooral gekopieerd werden in deze tijd zijn:

1. Corneille
2. Racine
3. Moliere

Auteurs uit het classicisme

Ook ten tijde van het classicisme zijn er een aantal belangrijke auteurs te benoemen.

Andries Pels
Pels was de zoon van een rijke koopman. Hij was lid van het eerste classicistische dichtgenootschap met de naam Nil volentibus arduum ( niets is te moeilijk voor hen die willen). Het doel van dit genootschap was de kwaliteit van het toneel te verbeteren door vast te houden aan de Frans-classicistische regels.

Pieter Langedijk
Langedijk kwam uit de Haarlemse middenstand. Vanaf 1710 schreef hij gelegenheidsgedichten en daarna stapte hij over op het toneel. Hij schreef vooral blijspelen en kluchten. Zijn bekendste werk is Wederzyds huwelyksbedrog. Dit blijspel is geschreven volgens Frans-classicistische regels.

Jan Luyken
Luyken was zowel dichter, als graveur en etser. Hij is bekend geworden met het liedboekje Duytse Lier. Later schreef hij ook nog religieus werk. Hiermee is hij echt bekend geworden. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste auteurs van religieuze emblematiek.

Hubert Korneliszoon Poot
Poot was een grote fan van Hooft, Huygens en Vondel. Hij was een dichter die veel liefdesgedichten schreef. Verder verschenen er natuurgedichten van zijn hand die voor zijn tijd heel nieuw waren.