David Levine is niet meer

Op 29 december 2009 overleed de wereldberoemde karikaturist David Levine, hét gezicht van de New York Review of Books sinds het begin van de jaren zestig. In de Lage Landen is hij bekend door zijn samenwerking met o.a. De Standaard en Vrij Nederland. Oorspronkelijk was het de bedoeling van Levine om kunstschilder te worden. Hij volgde een schildersopleiding op verschillende scholen en specialiseerde zich in aquarellen. Hij maakte prachtige schilderijen van mensenlichamen zoals bijvoorbeeld zonnebaadsters op Coney Island en arbeiders uit de textielsector, aangezien zijn vader een klein textielbedrijf uitbaatte. Dit realistisch werk stond wel in compleet contrast met zijn latere scherpe karikaturen. Vele aquarellen werden vernield in een brand in 1968.

Illustrator

Omdat hij van zijn schilderijen niet kon overleven begon hij illustraties in tijdschriften te maken. Zijn illustratiewerk ontwikkelde hij toen hij begin van de jaren zestig door het blad Esquire werd aangeworven. Vervolgens publiceerde hij in1963 cartoons in The New York Book of Reviews, het jaar zelf dat het blad werd opgericht. Van dan af zou hij gemiddeld tussen de vijf en tien satirische cartoons per week maken waarmee hij de diverse artikels opfleurde.

In het totaal leverde hij meer dan 3800 met pen en inkt getekende karikaturen van schrijvers, kunstenaars, componisten, wetenschappers en politici af, de helft voor de Review. Hij publiceerde ook verder voor Esquire (1000 stuks), maar ook in The New York Times, The Washington Post, Rolling Stone Magazine, Sports Illustrated, New York Magazine, Time, Newsweek, The New Yorker, The Nation, Playboy, en andere bladen.

Tentoonstellingen

Levines werk werd over de hele wereld tentoongesteld en de Review publiceerde verschillende verzamelingen. Op de website van dit blad zijn meer dan 2500 tekeningen gemaakt tussen 1963 en 2007 in galerijen te bewonderen. Werken van hem zijn eveneens opgenomen in de permanente collecties van het Metropolitan Museum of Art, de Library of Congress en de National Portrait Gallery in Engeland. In 2008 publiceerde hij het boek American Presidents met karikaturen van alle Amerikaanse presidenten van de afgelopen vijftig jaar.

Weigering

Levines werk werd zelden geweigerd. Beroemd is nochtans de weigering van een portret van Henry Kissinger door de New York Times in 1980: de voormalige minister van Buitenlandse Zaken werd door Levine volledig getatoeëerd met bommen en landkaarten getekend om aan te geven wat hij in Viëtnam tezamen met Nixon had aangericht. Na die weigering besliste de tekenaar om nooit meer voor de krant te werken.

Waardering

De bekende romancier John Updike was een groot bewonderaar van Levine. ‘Hij is de getuige van een chaotische tijd’, zei hij. De New York Times noemde zijn illustraties: “expressieve, streng analyserende en zelden flatterende karikaturen van intellectuelen en atleten, politici en machthebbers met enorme neuzen, buiten proportie opgeblazen hoofden en verwaaide haardossen, scheefgetrokken snorren en andere bizarre details, vaak tegen een zwarte achtergrond om de beroemdheden een vreemd uitzicht te geven en hen met de beide voeten op de grond te plaatsen.”

En verder: “Zijn werk was niet alleen grappig maar serieus, niet alleen bijtend maar rijkelijk geïnformeerd en kunstzinnig in picturaal opzicht maar ook in de letterlijke betekenis van het woord. Zijn meest geliefde slachtoffer was oud-president Richard Nixon die hij niet minder dan 66 keer tekende.

Linkse ideeën

Levine werd beschouwd als communistisch georiënteerd, hetgeen niet verwonderlijk was daar zijn moeder Lena eveneens communistische sympathieën had, maar zijn linkse ideeën hadden geen invloed op de manier waarop hij mensen van diverse politieke strekking afbeeldde. Ze zetten hem er wel toe aan de machtigen der aarde ter discussie te stellen en het op te nemen voor de man in de straat. „Politieke satire voorkomt dat de wereld onderuit gaat”, zei hij over zijn werk. Hij vond dat hij door de machtigen der aarde grotesk af te beelden misschien wat nederigheid en zelfkennis kon opwekken.

Opvolger van Daumier

Levine wordt vaak vergeleken met de Franse karikaturist Honoré Daumier uit de negentiende eeuw toen het genre van de karikatuur zijn hoogste populariteit haalde. Net zoals bij Daumier zullen de tekeningen van Levine waarschijnlijk de naam van de politici overleven.

Het einde

In 2006 werd een oogziekte vastgesteld die tot blindheid leidt. Sinds april 2007 was hij niet meer in staat om te werken en besloot de Review ouder werk te blijven publiceren. Zijn dood op 29 december 2009 was het gevolg van prostaatkanker en een aantal daarmee verbonden aandoeningen. De New York Review of Books zal nooit meer hetzelfde zijn zonder deze gigant van de tekenkunst.