A Dog of Flanders: Nello en Patrasche van Hoboken tot Japan

Vraag aan een Belgisch kind wie Nello en Patrasche zijn en bijna niemand zal ze kennen. Stel dezelfde vraag aan een Japans kind, en ze zullen het bijna allemaal weten. En toch zijn Nello en Patrasche Belgisch. Het zijn namelijk een weesjongen en een trekhond. Samen zwerven ze door Antwerpen. Uiteindelijk zal Nello in Antwerpen sterven onder de Kruisafneming van Rubens. Dit verhaal is in Japan verplichte lectuur en werd bij ons vooral bekend dankzij een Suske en Wiske strip en het kinderboek van de Antwerpse stadsgids Tanguy Ottomer.

A Dog of Flanders: een verhaal waar Japanners gek op zijn!

Japanners komen massaal afgezakt naar Antwerpen, niet alleen voor Antwerpen zelf maar vooral om een glimp op te vangen van het schilderij dat beschreven wordt in hun favoriete boek: "A Dog of Flanders". In Japan is dit boek immers al tientallen jaren verplichte lectuur in de scholen. Na Antwerpen doen de Japanners ook Hoboken aan, waar ze in de Kapelstraat 3 sinds 1985 een standbeeldje van Nello en Patrasche kunnen bewonderen.

Een boek van Marie Louise de la Ramée

A Dog of Flanders werd in 1872 geschreven door Marie Louise de la Ramée, die ook wel schreef onder het pseudoniem Ouida. Ouida was een Frans-Britse schrijfster die in de 19de eeuw in België op bezoek was, kort na de onafhankelijkheid. België stond nog in zijn kinderschoenen, er was veel armoede en kinderarbeid. De industrialisering kwam pas net op gang, er waren overal hondenkarren. Dit alles trof haar enorm en ze verwerkte wat ze had gezien in een boek over een weesjongen en zijn hond. Nello en Patrasche.

Het verhaal

Nello is een weeskind. Hij woont bij zijn opa, Johan Daas, een melkboer. Hij moet zijn opa helpen en samen trekken ze er op uit met de kar om melk rond te brengen. Op een dag vinden ze een zwaar mishandelde trekhond, achtergelaten door zijn vorige baas. Ze noemen hem Patrasche en nemen hem mee naar huis. De hond zal hen helpen bij het zware werk door de kar te trekken. Opa wordt steeds ouder en zieker. En dan sterft opa. Nello blijft alleen achter met Patrasche en samen zetten ze het harde werk verder. Nello is ook bevriend met de dochter van Alois, de molenaar. Deze laatste is niet zo opgezet met het feit dat zijn dochter rondhangt met een armoezaaier. Wanneer de molen afbrandt, krijgt Nello daar de schuld van. Hij kan zijn melk niet meer verkopen, de mensen wantrouwen hem. De favoriete bezigheid van Nello en Patrasche is om naar Antwerpen af te zakken en daar te gaan kijken naar de Kruisafneming van Rubens. Nello is trouwens erg gechoqueerd wanneer hij bemerkt dat dit schilderij in het betalend gedeelte van de kathedraal staat en dus niet voor iedereen toegankelijk is. Nello kan erg goed tekenen en hij doet dan ook mee aan een tekenwedstrijd, geïnspireerd door zijn grote voorbeeld Rubens. Maar hij wint de tekenwedstrijd niet en de zaken gaan steeds slechter. Nello heeft dikwijls geen eten. De nacht van kerstmis gaat hij weer met zijn hond naar de Kruisafneming kijken. Daar sterft hij, van de kou en de ontbering, met zijn hond in zijn armen, een blik werpend op het mooie schilderij van Rubens.

Het oorspronkelijke boek en andere Belgische uitgaven over Nello en Patrasche

Marie Louise de la Ramée of Ouida

Het oorspronkelijke boek werd geschreven door Marie Louise de la Ramée of Ouida in 1872 en kreeg de titel "A Dog of Flanders". Het boek is vooral heel gekend in Japan, Korea en in Amerika. In Japan circuleerde het boek reeds in 1908. Een reden waarom het boek niet erg bekend is in onze contreien is omdat het in het Engels geschreven is. De schrijfster was onder de indruk van de grote armoede die in en rond Antwerpen heerste en verwerkte wat ze gezien had in een boek.

Suske en Wiske

Willy Vandersteen herwerkte "A dog of Flanders" in een Suske en Wiske strip "Het dreigende dinges", uitgegeven in 1985 onder het nummer 201.

Het kinderboek van Tanguy Ottomer

Tanguy Ottomer is een Antwerpse stadsgids. Zijn in 2020 uitgebrachte boek is wel heel speciaal. Het is een kinderboek over Nello en Patrasche. Ook Tanguy Ottomer had gemerkt dat de Belgische kinderen en volwassenen Nello en Patrasche niet kenden. Hier wou hij verandering in brengen. Door een kinderboek te schrijven, bereikte hij een breed publiek. De ouders en grootouders lezen het boek voor aan kleine kinderen. Twee vliegen in één klap dus, aangezien verschillende generaties op deze manier kennis maken met het ontroerende verhaal. De tekeningen in het boek zijn van Philippe Hosselet.

Het boek elders in de wereld

Japan

In Japan is het boek "A Dog of Flanders" verplichte lectuur. Bijna elk kind heeft het daar dus gelezen. Er werd ook een televisiereeks van gemaakt in Japan. De reeks liep er bijna 52 weken dagelijks en werd druk bekeken. Van het boek zijn meer dan 100 miljoen exemplaren in omloop, in verschillende talen en in verschillende uitgaven.

Amerika

In Hollywood werd het verhaal reeds 5 maal verfilmd, maar aangezien men in Amerika niet zo hield van het droevige einde, werd aan iedere verfilming een happy end gebreid.

Nello en Patrasche in Hoboken

Hoboken en het standbeeld van Nello en Patrasche

Een exacte locatie wordt er niet vernoemd in het boek. Wel wordt er over Leuven en Mechelen gesproken, over Antwerpen en over "een kanaal". Aan de hand van deze aanduiding heeft men afgeleid dat het wel eens om Hoboken zou kunnen gaan. Het kwam het district goed uit, want zij werden plots een begrip in de wereld. In 1985 kwam er in Hoboken dan ook een standbeeld van Nello en Patrasche in de Kapelstraat, meer bepaald voor nummer 3 in deze straat. Het beeld is van Yvonne Bastiaans naar een ontwerp van Paul Geerts. Op de Toeristische Dienst, eveneens in de Kapelstraat, kan men kijken naar een kleine, permanente tentoonstelling en kan men foldertjes, posters, T-shirts, postkaarten en andere hebbedingetjes van het duo kopen.

Natjes en droogjes

Ook de culinaire sector liet zich inspireren door Nello en Patrasche. De Nello's triple is een bier dat genoemd is naar de arme weesjongen en ook Patrasche heeft zijn eigen variant. Er zijn ook lekkere pralines in de vorm van het duo. Wie meer van zout houdt kan voor de Nello's paté gaan.

Huwelijk

Koppels die in Hoboken trouwen krijgen een klein beeldje van Nello en Patrasche als aandenken en als symbool voor trouw en liefde. Ook krijgen zij een klein boekje met daarin een beknopte versie van het verhaal van Nello en Patrasche.

Misschien toch verkeerde locatie?

Nochtans kan er ook aangenomen worden dat het wel eens om "De Vaart" tussen Leuven en Mechelen zou kunnen gaan, en dan zou het ook een ander dorpje kunnen zijn. Maar goed, iedereen denkt onmiddellijk aan Hoboken wanneer men Nello en Patrasche zegt, dus is het nu algemeen aanvaard.

Nello en Patrasche in Antwerpen

Kathedraal

Het verhaal heeft ook Antwerpen geen windeieren gelegd, want hele groepen Japanners zakken af naar de kathedraal om toch maar een glimp op te vangen van het beroemde schilderij "De kruisafneming" van Rubens, waaronder hun favoriete duo stierf. Voor de Japanners is de kleine Nello een held, een soort samouraï of kamikaze. De waarden uit het boek sluiten nauw aan bij het vooroorlogse Japan. Vandaar de voorliefde van de Japanners voor deze figuur. In Japanse reisbrochures wordt er trouwens geen reclame gemaakt voor de stad Antwerpen, maar wel voor de stad van Nello en Patrasche.

Beeld van Nello en Patrasche
Op de Handschoenmarkt in Antwerpen kwam er in november 2016 een mooi wit beeld van Nello en Patrasche. De jongen en de hond liggen op de grond, Nello knuffelt Patrasche. Beiden worden warm gehouden door de stenen van de Handschoenmarkt, die als het ware een dekentje vormen over de twee vrienden. Tanguy Ottomer, stadsgids in Antwerpen, en Philippe Blondé trokken samen met het project naar het stadsbestuur. Chow Tai Seng, een Chinese sponsor, trok onmiddellijk mee op de kar. Het beeld zet wel wat kwaad bloed. Eerst en vooral van de Japanse maker van de gedenksteen voor Nello en Patrasche, die moest wijken voor het nieuwe beeld. En daarnaast ook van sommige Japanners, die zich een beeld hadden gevormd van Nello en Patrasche aan de hand van het boek en de tekenfilmreeks die er liep. Volgens hen heeft het beeld op de Handschoenmarkt niets te maken met het beeld dat zij van hun helden hebben en zijn ze wat teleurgesteld.

Replica's van het beeld van Nello en Patrasche

Toen het nieuwe beeld voor de Handschoenmarkt in 2016 werd gemaakt, was er nog wat marmer over. Met deze marmer werden 50 kleine replica's gemaakt. De beeldjes waren niet vrij verkrijgbaar en zijn dus uniek. Stad Antwerpen kocht er enkele op en deze werden gegeven aan gasten bij officiële ontvangsten. Eentje kon gewonnen worden door vrienden. Mensen die een foto postten over hun vriendschap met de hashtag #storyoffriendship, konden een beeldje winnen.

Promotie

In Antwerpen worden er Nello en Patrasche-rondleidingen georganiseerd. Hierbij ga je van Hoboken naar het centrum van Antwerpen in oude trams. Onderweg worden er Nello en Patrasche-biertjes gedronken.

Matsuri

Sinds 2015 organiseert Hoboken eenmaal per jaar in het Gravenhof een matsuri, een Japans buurtfeest. Dit in het kader van Nello en Patrache. Op de matsuri kan je Japanse spelen zoals Omikuji en Ringtoss leren kennen. Er zijn ook demonstraties van Japanse kunsten zoals bijvoorbeeld de Taiko drumkunst. Op de Oosterse foodmarkt kan je terecht voor een natje en een droogje.