Kinderstress door Sinterklaas

Voor veel ouders is de aanloop naar 5 december een regelrechte ramp. Hun kinderen reageren overmatig op de komst van Sinterklaas en zijn hulpjes. Uiteenlopende klachten zoals buikpijn, hoofdpijn, slapeloosheid en hyperactief gedrag kunnen het gevolg zijn.

Spanningsklachten

De grootste kindervriend brengt naast gezelligheid en cadeautjes ook minder leuke dingen met zich mee. Het gaat hier dan niet over een enkele reis naar Spanje in de zak of een pak slaag door een Zwarte Piet met de roe. De periode voorafgaand aan het heerlijk avondje brengt veel uit de hand gelopen gevallen van angst, superdruk gedrag, buikpijn, hoofdpijn, slecht slapen, bedplassen en weinig eetlust met zich mee. Hoewel alle kinderen dit soort klachten ten deel kan vallen zijn het voornamelijk de kinderen met ADHD of vergelijkbare aandoeningen die hun ouders tot wanhoop kunnen drijven.

Gezellig

Dat de spanning een paar dagen van tevoren een beetje wordt opgevoerd is op de keper beschouwd een normaal verschijnsel. Gezellig Sinterklaasliedjes zingen en Sinterklaasverhalen vertellen op school, waar die goede oude man misschien ook nog wel langskomt. Thuis wordt op tv, onder het genot van een bakje pepernoten een leuke Sinterklaasfilm gekeken. De schoen wordt ’s avonds gezet. Het wachten is op de uiteindelijke ontknoping. Op 5 december houden de kinderen het bijna niet meer van de spanning. De wetenschap dat dit dè dag is dat er een zak met cadeautjes wordt gebracht door Sint en Piet maakt kinderen vaak overmatig enthousiast. Als dit alles tot een goed eind is gebracht beginnen we een week later met de voorbereidingen voor Kerst toch? De hier beschreven cyclus is voor heel sensitieve kinderen, kinderen met ADHD en niet te vergeten hun ouders al een hele dobber. Toch staat de hier geschetste situatie vaak in de schaduw van hoe het in werkelijkheid gaat.

De realiteit

Begin oktober verschijnen de eerste aan Sint gerelateerde artikelen al in de schappen en vallen de eerste folders waarop de goedheiligman met zijn pieterbazen in vol ornaat staan afgedrukt al op de mat. Het behoeft geen verdere uitleg dat de mate waarin dit gebeurt begin november al flink is opgeschroefd. Rond deze tijd kun je als ouder ook geen tv meer aandrukken zonder dat een rode mijter, zwart geschminkt gezicht en/of wit paard op het beeld verschijnt. Kinderen met ADHD zijn vanaf het moment dat de eerste speelgoedfolders in de bus rollen tot ergens halverwege januari, zo opgewonden als elk normaal kind is op de avond voor zijn verjaardag. Het extra drukke en onrustige gedrag dat daaruit voortkomt is een zware belasting voor gezin, de school, maar natuurlijk ook voor het kind zelf,” zegt Luuk Kalverdijk, kinder en jeugdpsychiater in het Academische Ziekenhuis in Groningen in een artikel in Trouw.

Maat houden

Als de Sint dan rond half november daadwerkelijk in Nederland arriveert, zijn de spanningen en de verwachtingen al behoorlijk hoog opgelopen. Feitelijk moet het hele gebeuren dan nog beginnen. Ouders willen natuurlijk aan de verwachtingen van hun kroost tegemoet komen en de schoentjes die gezet worden, worden in plaats van met een kleinigheidje gevuld met ‘Playmobiel’ en ‘Barbie’. Advies van Emmeliek Boost, initiatiefneemster van de Opvoeddesk en een workshop ‘Decemberstress’ in 2003 is: “Goed in de gaten houden hoe je kind reageert en ouders moeten zelf maat houden.” Orthopedagoge Clarisse van Gorkom bevestigt dit advies:”Twee of drie keer de schoen zetten is het maximum.”

Uiteraard is het onverstandig om Sint en Piet als boeman te gebruiken. Als jonge kinderen bang zijn voor zwarte Piet, moeten ouders dat zeker serieus nemen, adviseert van Gorkom. “Het is allemaal heel magisch, waardoor het voor kinderen met een sterke verbeeldingskracht snel te veel kan worden.” Voor kinderen die duidelijk gespannen zijn adviseert ze om het verhaal aan te passen door bijvoorbeeld te zeggen dat Sint en Piet niet bij alle huizen over het dak lopen, maar de cadeautjes meestal bij de achterdeur neerleggen.

Uitzwaaien

Andere valkuil is de dag na pakjesavond de kerstboom het huis in te dragen. Emmeliek Boost van de Opvoeddesk beaamt dat de snelle overgang niet goed hanteerbaar is voor kinderen. “Van de één op de andere dag slaat de hele sfeer om en verschijnt er overal kerstversiering, Sinterklaasliedjes zijn opeens verboden, terwijl die er net wekenlang in gedreund zijn.” Zij oppert het idee van een ‘uitwuifritueel’ om het geheel wat rustiger af te sluiten en de overgang naar het kerstgebeuren soepeler te laten verlopen.

Fantasiewereld

Sommige ouders proberen in een wanhopige poging de rust te hervinden, hun kind ervan te overtuigen dat de Sint niet echt bestaat. Psycholoog van een kinderrevalidatiecentrum Jos Hendriksen legt uit dat kinderen tot een jaar of zeven magisch denken: “Ze maken geen onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid. Alleen wat ze zien is echt.”
Dat dit in de praktijk echt zo werkt bewijst een bekende tv-uitzending waarin de juf zich voor de ogen van de klas verkleedt als Sint. Op de vraag ‘Wie is dit?’ antwoordden de kinderen ‘Sinterklaas!’

Ouders hebben niet alles maar wel veel zelf in de hand. De sleutel tot een gezellige Sinterklaastijd lijkt toch ‘less is more’ te zijn. En laten we eerlijk zijn, gaat het met Sinterklaas niet eigenlijk gewoon om het gezellig samenzijn, warme chocolademelk drinken en Sinterklaasliedjes zingen. Of is dat idee inmiddels achterhaald?