Sinterklaas is jarig

5 december is het pakjesavond. Sinterklaas is weer in het land en dit wordt volop gevierd. Wat is de herkomst van Sinterklaas en zwarte Piet en hoe is het verhaal ontstaan?

5 december/ 6 december

Hoe zit dat nou met die sinterklaas? Vieren we het op 5 of op 6 december? Op 5 december is pakjesavond, dit is de avond vóór de viering van sinterklaas. Op 6 december gaat sinterklaas er overigens als een haas vandoor. Dus op 6 december valt er zo zonder sinterklaas weinig te vieren. 5 december is dus de officiële dag dat sinterklaas gevierd wordt. In België wordt sinterklaas overigens wel op 6 december gevierd.

Sinterklaas is jarig, zet je schoentje klaar.

Je schoentje klaar zetten mag gerust, maar niet omdat sinterklaas jarig is. In werkelijkheid stierf sinterklaas op 6 december 345. Maar dit kan ook het jaar 342 of het jaar 352 zijn. Er zijn verschillende versies van. Wat er dus gevierd wordt, is zijn sterftedag. Op zich een beetje vreemd om iemands dood te gaan vieren. Waarschijnlijk heeft men er daarom zijn geboortedag van gemaakt.

Staat je schoentje klaar? Vullen maar!

Waar het gebruik van het schoentje zetten vandaan komt, zal ook uit die periode komen. Het verhaal wil dat sinterklaas een arme man was. Om zijn dochters een goede man te geven, moest hij ook voor een goede bruidsschat zorgen. Maar die had hij niet. Maar drie maal verscheen er ineens een geldbuidel uit het niets. Deze geldbuidel werd door het open raam naar binnen gegooid, en belande per ongeluk in de schoen van sinterklaas. Vandaar ook de chocolade munten die met sinterklaas in de schoentjes worden gestopt. Drie zakjes hiervan staat dan symbool voor sinterklaas.

Sinterklaas of Sint Nicolaas

Sinterklaas is een verbastering van Sint Nicolaas. "Sint" wordt toegeschreven aan mensen die heilig zijn verklaard. Zijn echte naam was Nicolaas van Myra. Voor kinderen is sinterklaas makkelijker uit te spreken. Maar het mag allebei.

Appeltjes van oranje

Nou ontstaat er enige verwarring over waar sinterklaas precies vandaan komt. Sinterklaas woonde in Myra, een Turkse stad. Turkije dus. Hij is geboren in Patara. Waarom er dan Spanje wordt gedacht, komt door de zoon van Keizer Karel de vijfde, die het woongebied van sinterklaas zou erven, net als de Nederlanden en Spanje. Zo werd Spanje al snel verward met Turkije.

De appeltjes van oranje slaan dan weer op Willem van Oranje, die verbonden was met de koning van Spanje. Nederland stond toen onder gezag van Spanje. Vandaar de link met Spanje en Nederland. Kort gezegd.

Zie ginds komt de stoomboot

Sinterklaas werd, dankzij de link met Spanje, in verband gebracht met de scheepvaart. Vandaar dat sinterklaas dan ook aankomt per stoomboot. Verder doet het verhaal de ronde dat sinterklaas de scheepvaart behoedde voor ongelukken. Het paard van sinterklaas kwam overigens pas later in het verhaal voor, omstreeks 1850. Sinds begin van de jaren 1990 kreeg het paard de naam Amerigo.

Zwarte piet

Zwarte piet was de helper van sinterklaas. Aanvankelijk was dit een Moor, een gekleurde dus. Alhoewel men ook wel dacht dat dit de duivel was. Voor mensen uit die tijd was er geen verschil tussen een Moor of de duivel. Sinterklaas had maar één helper, maar later bedacht men dat het wel leuk was om meerdere helpers aan hem te verbinden. Dus kwamen er de zwarte pieten. Een hele hand vol. Ze kregen al snel vrolijk gekleurd kleren aan, die de kinderen moet opvrolijken. Echter, de meeste kinderen zijn toch wat bang voor zwarte piet.

© 2010 - 2025 Bibiana, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Vanaf 2021 is InfoNu gestopt met het publiceren van nieuwe artikelen. Het bestaande artikelbestand blijft beschikbaar, maar wordt niet meer geactualiseerd.

Reacties

Frits Booy, 22-12-2010
6 december is de herdenkingsdag van de heilige Nicolaas. We vieren pakjesavond op de avond ervoor, omdat men vroeger op 6 december het sinterklaasfeest vierde, maar de avond ervoor de kinderen hun schoen bij deschoorsteen zetten. Pas de volgende morgen, dus de 6e decmber, werd er gekeken wat Sint Nicolaa gebracht had (zie het schilderij hierover van Jan Steen).
Aangezien er ook verhalen zijn dat Nicolaas zakjes met geld ingooide zonder dat er sprake is van een schoen, is het niet zeker dat het gebruik van de schoen hiervandaan komt.
Sinterklaas is geen verbastering van Sint Nicolaas, maar een samentrekking van Sint Heer Claes, zijn naam uit de 16e en 17e eeuw.
Sint Nicolaas komt niet uit Turkije, omdat dat land in de tijd van Sint Nicolaas (tweede/derde eeuw na Christus) nog helmaal niet bestond. De stad Myra (nu: de Turkse stad Demre) lag toen in het Oost-Romeinse rijk. Nicolaas is dus geen Turk, maar zeer waarschijnlijk een Griek, hij draagt in elk geval een Griekse naam: Nkolaos [=overwinnaar van het volk]. Zijn gebeente werd in 1087 gebracht naar Bari in Italie.
Verklaringen voor Spanje:
Italie en Spanje werden vroeger vaak met elkaar verwisseld.
Zuid-Itaklie waarin Bari lag, was lange tijd Spaans gebied.
Op sinterklaasmarkten in Nederland werden in vroeger eeuwen luxe lekkernijen voor de kinderen voor het sinterklaasfeest verkocht. Het ging toen om mandarijnen, gesuikerde vijgen en dadels, amandelen em marspein. Dat kwam toen allemaal uit Spanje, dus dacht de jeugd dat de goede Sint daar ook vandaan kwam.
De appeltjes van oranje slaan op de mandarijen en sinaasappels die de jeugd als luxe lekkernij op het sinterklaasfeest kreeg.
Het paard van Sinterklaas komt al voor in de 17e eeuw. We kennen uit die tijd een preken van een dominee waarin vermeld wordt dat ouders hun kinderen lieten geloven dat Sinterklaas (toen beschouwd als een roomse heilige) te paard over de daken reed. Van deze roomse verhalen moesten de protestante dominees natuurlijk niets hebben. Ze preekten er vaak en veel tegen.
Zwarte Pietis is pas ontstaan in een sinterklaasboekje uit 1850. Daarvoor deed Sinterklaas alles alleen en een paar eeuwen lang was Sint onzichtbaar, maar niet onhoorbaar. De donkere bediendevan Sinterklaas werd afgebeeld als een Moorse page, omdat defige heren (en Sinterklaas moest deftig zijn!) in die tijd er nog Moorse pages op na hielden, een traditie die stamt uit het Spanje van de 16e eeuw. Vandaar ook dat kostuum. Zijn naam Zwarte Piet vinden we voor het eerst in een boek van 1868. In andere landen van vooral midden-Europa wordt Sint Nicolaas al eeuwenlang vergezeld van enge personages als duivels of gemaskerden in berenhuiden of stropakken. Zij hebben zakken en roeden, bezems of stokken om de stoute kinderen te straffen. Ze dienen dus om de jeugd in het gareel te krijgen of te houden. Veel meer informatie over Zwarte Piet is te vinden in het boekje \'Op zoek naar Zwarte Piet\', verkrijgbaar bij de Stichting Nationaal Sint Nicolaas Comite in Baarn (035 -54 17 336).Reactie infoteur, 23-11-2012
Bedankt voor je toevoeging, Frits. Zo zijn er nog wel meerdere versies van Sint Nicolaas te vinden. Wat de ware herkomst is, zal helaas niemand met zekerheid kunnen zeggen. Ieder heeft zo zijn eigen ideeën erover.