Gedichtendag in Nederland en Vlaanderen

Jaarlijks wordt in Nederland en Vlaanderen op de laatste donderdag van januari Gedichtendag gevierd. Op deze dag worden allerlei evenementen georganiseerd om de poëzie te promoten. Ook wordt er jaarlijks door een prominente dichter een 'Gedichtendagbundel' geschreven. De Gedichtendag bestaat sinds 2000.

Geschiedenis

Eind jaren negentig ontstond bij de Rotterdamse Stichting Poetry International het idee om jaarlijks een gedichtendag te houden. De eerste editie van deze dag werd georganiseerd in 2000. Dit was een groot succes. Indertijd werd het evenement alleen in Nederland gevierd. Het heette toen ook nog de 'Nationale Gedichtendag'. Later ging men (met name dankzij de organisatie Behoud de Begeerte) deze dag ook in Vlaanderen vieren. Toen besloot men om het woord 'Nationale' te schrappen. Sindsdien heet het evenement gewoon 'Gedichtendag'.

Dichter des Vaderlands

Gerrit Komrij

Op de eerste gedichtendag werd ook de eerste officiële Nederlandse Dichter des Vaderlands bekend gemaakt. Deze verkiezing werd georganiseerd door het NRC Handelsblad, Poetry International en de NPS. Rutger Kopland kreeg de meeste stemmen, doch hij had geen interesse in deze eretitel. Vervolgens werd de nummer twee van deze verkiezingen, Gerrit Komrij, benoemd tot Dichter des Vaderlands. In de daaropvolgende jaren ondernam Komrij verschillende grote initiatieven om de poëzie in de lage landen te promoten. Ook schreef hij een aantal gedichten naar aanleiding van actuele gebeurtenissen. Deze gedichten riepen vaak grote discussies op. Officieel zou zijn ambtstermijn vijf jaar duren. Na vier jaar had Komrij echter genoeg van deze functie (en vooral van alle discussies die zijn functioneren opriep). Hij deed afstand van de functie van Dichter des Vaderlands.

Opvolgers

De site 'Rottend Staal' besloot toen, via een internetverkiezing, een tijdelijke vervanger voor Komrij te kiezen. Dit werd Simon Vinkenoog. Deze verkiezing werd echter niet officieel erkend door de initiatiefnemers van de eretitel 'Dichter des Vaderlands' (de NTR, het NRC Handelsblad en Poetry International). In 2005 werd Driek van Wissen verkozen tot officiële nieuwe Dichter des Vaderlands. Hij werd in 2009 op Gedichtendag opgevolgd door Ramsey Nasr. In 2013 werd Anne Vegter de Dichteres des Vaderlands. In 2017 werd deze titel overgenomen door Ester Naomi Perquin. In de periode 2019-2023 is Tsead Bruinja de Dichter des Vaderlands.

Jonge Dichter des Vaderlands

Rondom Gedichtendag 2012 werd er voor het eerst ook een ‘Jonge Dichter des Vaderlands’ (t/m 18 jaar) benoemd.

Stadsdichter

Veel steden hebben tegenwoordig ook een stadsdichter. Wanneer er een nieuwe stadsdichter verkozen is, dan wordt die vaak ook op Gedichtendag benoemd.

Evenementen

Ter ere van Gedichtendag worden er in Nederland en Vlaanderen veel gedichtenwedstrijden en optredens van dichters georganiseerd. Ook is er op veel scholen tijdens de lessen extra veel aandacht voor poëzie.

Gedichtendagbundel

Jaarlijks schrijft een prominente Nederlandse of Vlaamse auteur, ter ere van Gedichtendag, een bundel van circa 10 gedichten, die voor een klein bedrag te koop is. In 2004 was dit bijvoorbeeld de bundel 'Het bezit van een ruïne' van Gerrit Kouwenaar. In 2012 schreef Joke van Leeuwen de gedichtendagbundel.

Oorsprong

Het idee om een gedichtendag te organiseren, werd door de Rotterdamse Stichting Poetry International overigens ontleend aan Engeland. Daar wordt al langer een National Poetry Day georganiseerd.