VSCD Toneelprijzen 2019: de genomineerden en de winnaars

De VSCD Toneelprijzen zijn een eerbetoon aan de acteurs en actrices die op de podia van de Nederlandse theaters en schouwburgen optreden. De genomineerden in de categorieën beste vrouwelijke en mannelijke rol en beste vrouwelijke en mannelijke bijdragende rol worden jaarlijks door de voorzitter van de VSCD aangekondigd. De winnaars van de Theo d’Or, de Louis d’Or, de Colombina en de Arlecchino voor 2019 werden op zondag 15 september bekendgemaakt tijdens het Gala van het Nederlands Theater. De bekendmaking viel samen met de afsluiting van het Nederlands Theater Festival.

VSCD

VSCD is de afkorting voor Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties, de belangrijkste brancheorganisatie van theaters in Nederland. De VSCD reikt jaarlijks prijzen uit op het gebied van toneel, mime, dans, jeugdtheater, klassieke muziek en cabaret. Vanwege het abrupte einde van het theaterseizoen 2019/2020 door de coronacrisis heeft VSCD bekendgemaakt in 2020 geen theaterprijzen uit te reiken. Bij de uitreiking in 2021 zal de jury per prijs de prestaties en voorstellingen over twee seizoenen meenemen.

Genomineerden voor de VSCD Toneelprijzen 2019

De voorzitter van de Nederlandse Toneeljury heeft bekendgemaakt welke acteurs en actrices zijn genomineerd voor de vier belangrijkste Nederlandse toneelprijzen. De jury voor 2019 bestaat uit voorzitter Hadassah de Boer, vice-voorzitter Mirjam van Tiel, Marijke Schaap, Christiaan Mooij, Sander Janssens, Anneke van der Linden en Saskia Tilanus.
De VSCD Toneelprijzen kunnen worden beschouwd als een eerbetoon aan de acteurs en actrices die op de podia van de Nederlandse theaters en schouwburgen optreden. Nominaties zijn er onder meer voor de:

• Theo d’Or (beste vrouwelijke hoofdrol)
• Louis d’Or (beste mannelijke hoofdrol)
• Colombina (beste vrouwelijke bijdragende rol)
• Arlecchino (beste mannelijke bijdragende rol)

Theo d’Or

De Theo d’Or is de toneelprijs voor de beste vrouwelijke hoofdrol gedurende een Nederlands theaterseizoen. De prijs wordt in 1955 voor het eerst uitgereikt aan Ank van der Moer. In 1964 is zij de eerste actrice die de prijs voor de tweede maal krijgt uitgereikt, ditmaal voor haar rol als Martha in Who’s afraid of Virginia Woolf? In de geschiedenis van de Theo d’Or is de prijs driemaal niet uitgereikt (in 1960, 1963 en 1983) en eenmaal geweigerd (door Loudi Nijhoff in 1972).

De prijs is vernoemd naar de Nederlandse actrice Theo Mann-Bouwmeester, zus van acteur Louis Bouwmeester. Deze actrice, die leefde van 1850 tot 1939, trad onder verschillende namen op maar is het meest bekend gebleven onder de naam van haar derde echtgenoot, de musicus Gottfried Mann. In tegenstelling tot zijn echtgenote is Gottfried na zijn dood niet bekend gebleven. Theo Mann-Bouwmeester speelde in onder meer klassieke tragedies maar ook in eigentijdse toneelstukken en gold in haar dagen als de beste actrice van Nederland.

De Theo d’Or moet niet verward worden met de Theo Mann-Bouwmeesterring die de actrice in 1911 bij haar veertigjarig jubileum kreeg uitgereikt. Van de ring was het de bedoeling dat Theo Mann deze te zijner tijd zou doorgeven aan een collega die dat in haar ogen had verdiend. Sinds 28 januari 2017 is actrice Halina Reijn de zevende bezitter van de ring. Zij kreeg de ring van Ariane Schluter die hem zes jaar in haar bezit heeft gehad.

Genomineerden (in alfabetische volgorde):

• Hanne Arendzen (voor haar rol in Van de koele meren des doods van Hummelinck Stuurman Theaterbureau)
• Kristien De Proost (voor haar rol in All Inclusive van Frascati Producties)
• Astrid van Eck (voor haar rol in Het temmen van de feeks van Toneelschuur Producties)
• Hannah Hoekstra (voor haar rol in Emma van Toneelgroep Oostpool) (winnares)

Genomineerde Astrid van Eck is in 2013 winnares van de Colombina.

Louis d’Or

De Louis d’Or is de toneelprijs voor de beste mannelijke hoofdrol gedurende een Nederlands theaterseizoen. De prijs wordt in 1955 voor het eerst uitgereikt aan Paul Steenbergen. Zowel in 1959 als in 1960 en 1965 zou Steenbergen de prijs andermaal uitgereikt krijgen. Guido de Moor is de andere Nederlandse acteur die de ring viermaal krijgt. In de geschiedenis van de Louis d’Or is de prijs tweemaal niet uitgereikt, namelijk in 1962 en 1966.

De prijs is vernoemd naar de Nederlandse acteur Louis Bouwmeester, die leefde van 1842 tot 1925. Deze acteur is vooral bekend van zijn vele Shakespeare-rollen en stond ook in enkele buitenlandse steden op de podia. Op veertigjarige leeftijd ontving hij van de toenmalige Koning Willem III een gouden medaille voor Kunsten en Wetenschappen.

Genomineerden:

• Ramsey Nasr (voor zijn rol in Een klein leven van Internationaal Theater Amsterdam) (winnaar)
• Joris Smit (voor zijn rol in De wereld volgens John van Het Nationale Theater)

Ramsey Nasr wint na een eerdere nominatie de Louis d’Or in 2015 voor zijn vertolking van Howard Roark in The Fountainhead; Joris Smit heeft al een nominatie in 2016 op zijn naam staan.

Colombina

De Colombina is de toneelprijs voor de beste vrouwelijke bijdragende rol. Sinds 1964 wordt de prijs jaarlijks uitgereikt; de eerste winnares is actrice Enny Meunier.

Genomineerden:

• Joy Delima (voor haar rol in Onze straat van Het Nationale Theater, Adelheid+Zina)
• Rosa van Leeuwen (voor haar rol in Rosa van Leeuwen voor haar rol van Honey in Wie is er bang voor Virginia Woolf? van Dood Paard) (winnares)
• Ariane Schluter (voor haar rol in People, Places & Thing van Toneelgroep Oostpool)

Genomineerde Ariane Schluter is tweevoudig winnares van de Theo d'Or (in 2003 en 2004). In 2010 ontving zij uit handen van Anne Wil Blankers de Theo Mann-Bouwmeesterring die zij op haar beurt in 2017 overdroeg aan Halina Reijn.

Arlecchino

De Arlecchino is de toneelprijs voor de beste mannelijke bijdragende rol. De naam van de prijs is Italiaans voor Harlekijn, een personage uit de Commedia dell’arte. Acteur Wim van der Brink is in 1964 de eerste die de prijs ontvangt voor zijn rol als Rembrandt in het toneelstuk Spinoza.

Genomineerden:

• Mark Kraan (voor zijn rol in Cinema van Toneelgroep Oostpool i.s.m. Het Nationale Theater) (winnaar)
• Phi Nguyen (voor zijn rol in Alles van waarde van Veenfabriek)
• Bram Suijker (voor zijn rol in We zijn hier voor Robbie van Het Nationale Theater i.s.m. De Theateralliantie)

Nederlands Theater Festival

Het jaarlijks terugkerende Nederlands Theater Festival vond in 2019 plaats van 5 tot en met 15 september. Gedurende die elf dagen zijn de beste voorstellingen van dat moment getoond. Het festival is op zondag 15 september afgesloten met de bekendmaking van de vier winnaars van de VSCD Toneelprijzen.