Hunebedden en Romeinen - Geschiedenis van Nederland

In den beginne... was er niet veel in Nederland. Zee, veen, wilde landschappen. Het klimaat wisselde sterk: dan weer was het warm (bewijs: Nijlpaardbotten die zijn gevonden in de Maas), dan weer was het zo koud dat er sabeltandtijgers en mammoeten rondliepen. Ongeveer 250.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen er wonen.

De eerste bewoners

De eerste sporen van neanderthalers in Nederland werden gevonden in het Maasdal, in Limburg. Ze leefden als jagers en verzamelaars. De resten zijn ongeveer 200.000 jaar oud. Het was toen erg koud in Nederland. Later kwamen er ook andere mensachtigen, die iets kleiner waren, zodat ze beter tegen de kou konden. Het landschap veranderde ook flink. Tijdens de voorlaatste ijstijd (200.000 tot 130.000 jaar geleden) lag de helft van Nederland onder het ijs. Ook veranderde de loop van de rivieren en ontstonden er heuvels.

De laatste ijstijd was 115.000 tot 10.000 jaar geleden. Daarna werd het een stuk warmer en gemakkelijker voor mensen om te leven. Ze gingen ook meer geavanceerd gereedschap en voertuigen maken. In Drenthe is een kano (een uitgeholde boomstam) gevonden uit 7500 voor Christus. Het is het oudste vaartuig ter wereld. Het landschap in Nederland was toen wild, vol riviertjes, veen, duintjes en moeras. Het zat er vol met vissen, vogels en wilde dieren, dus de jagers en verzamelaars hadden volop prooi. Er leefden in Nederland ongeveer 10.000 mensen, die in groepjes rondtrokken. Hierin liep Nederland ver achter op andere gebieden: rond 9000 voor Christus gingen mensen in Egypte al een vast bestaan opbouwen, met speciale irrigatie systemen om hun velden te bewateren. En in Turkije zijn er resten gevonden van een stad van 6000 voor Christus met 1000 huizen.

De hunebedbouwers

De eerste boeren kwamen ongeveer in 5300 voor Christus in Limburg. Ze bouwden grote stevige huizen en legden akkers aan. Langzaamaan gingen ook mensen in de rest van Nederland op een vaste plaats leven. Zij jaagden en verzamelden nog steeds, maar begonnen ook vee te houden.

Rond 3500 voor Christus kwamen er ook boeren in Drenthe wonen. Ze hoorden tot de Trechterbekercultuur en zijn vooral bekend om de grafkamers die ze maakten: de hunebedden. De boeren gebruikten grote stenen die daar gekomen waren door de laatste ijstijd. De gaten tussen de grote stenen stopten ze dicht met kleine stenen, en ze overdekten alles met aarde. De hunebedden werden gebruikt als graven voor kleine dorpjes. Later werden de kleinere stenen weggehaald om voor andere dingen te gebruiken. Vanaf de Middeleeuwen werden de hunebedden geopend, leeggeroofd en de stenen werden gebruikt om kerken te bouwen.

Rond 800 voor Christus begon de ijzertijd: mensen konden ijzererts uit de grond halen en dit omsmelten tot gereedschap en bijlen. Rond 600 voor Christus begonnen mensen terpen te bouwen, verhoogde bulten zodat het huis en het veld niet constant door water overspoeld zou worden. Nog steeds liep Nederland ver achter op andere beschavingen: vanaf 4300 voor Christus wordt er in India en Egypte al gebruik gemaakt van beeldschrift. Rond 2600 voor Christus ontstonden er stadstaten en werden er piramides gebouwd in Egypte.

De Romeinen

In 57 voor Christus wilde Julius Caesar Gallië (wat nu Frankrijk is) veroveren. Hij joeg stammen die daar woonden weg en zij vluchten naar het noorden, richting Nederland. Rond 27 voor Christus stichtten een paar van deze stammen (de Bataven en de Cannanefaten) nederzettingen in Nederland. De Romeinen trokken ook Nederland binnen en kwamen tot de Rijn. Hierdoor kwamen Brabant, Limburg en Zeeland bij het Romeinse Rijk, en de noordelijk provincies niet. De Romeinen dreven wel handel met de Friezen en de Tubanten (uit Twente). Ze bouwden grote forten, zoals bij Nijmegen en Leiden en zorgden voor muntgeld en belastingen.

Later wilden de Romeinen hun grenzen verder naar het oosten, tot de Elbe, verleggen. Dit leek goed te gaan, tot er allerlei opstanden uitbraken. In 9 na Christus vond de Slag in het Teutoburgerwoud plaats. Hier werden 20.000 Romeinen verslagen door de Germanen onder leiding van Arminius. Hierdoor veroverden de Romeinen Germanië niet, en hierna was er ook geen geld meer om het nog een keer te proberen. In 28 na Christus kwamen ook de Friezen in opstand, omdat ze de belastingen te hoog vonden.

In 69 na Christus vond de Bataafse opstand plaats. Keizer Nero had zelfmoord gepleegd. De Bataven, onder leiding van Julius Civilis, wilden één van de opvolgers-kandidaten iets aan doen. Zij kwamen in opstand en plunderden tempels en schepen. De Romeinen werden verslagen, dacht Civilis. Maar wanneer er in Rome weer een keizer is, stuurt hij 40000 man naar het noorden. De Bataven verzetten zich en er wordt een tweede legermacht gestuurd. Pas dan gaan de Bataven onderhandelen met de Romeinen en sloten ze vrede. Tussen 70 en 250 na Christus heerst er Pax Romana: het is rustig en vredig in Nederland en bij legerplaatsen ontstaan er steden, zoals Nijmegen, Utrecht en Leiden.

De leegloop

Rond 250 verzwakt het Romeinse Rijk. Er zijn meer invallen van Germanen en er ontstaan kleine landjes binnen het grote Rijk. Rond 406 braken de Germanen door de noordgrens. De Romeinen vochten niet terug, maar trokken weg, met de andere bewoners. Daarna stijgt het water in Nederland, waardoor er niet genoeg land over is om de bevolking te voeden. Ook de Bataven en de Friezen trekken weg. Rond de 5e en 6e eeuw woonde er bijna niemand in Nederland.