De Maori, Een Geschiedenis

De geschiedenis van de Maori is van oudsher een orale geschiedenis, tot de komst van de blanken maakten de Maori geen gebruik van het schrift en hun geschiedenis werd doorgegeven door middel van mythen en legenden, die een belangrijke rol spelen in de Maori-cultuur. Doordat Nieuw Zeeland zo afgelegen is, ontwikkelden de Maori een geheel eigen, unieke cultuur.

Polynesië

De Maori zijn de oorspronkelijke bewoners van Nieuw-Zeeland en de eerste die dit zeer afgelegen deel van de wereld bevolkten. Doordat het gebied zo afgelegen was had het een unieke natuur ontwikkeld. De aankomst van de Maori, afkomstig uit Polynesië uit een gebied dat door de Maori tot op de dag van vandaag Hawaiki wordt genoemd, wordt nog steeds door hen in mythen en legenden verhaald. De voorvaders van de Maori waren goede zeelieden, die met behulp van de sterren, de kleur van het zeewater en de vluchtpatronen van vogels hun koers wisten uit te stippelen. De eerste die Nieuw-Zeeland zou hebben bezocht was Kupe, een mythische figuur, die het land Aotearoa doopte, het Land van de Lange Witte Wolk. Dit zou rond 950 AD hebben plaatsgevonden. Enkele eeuwen later, rond 1350 AD, bereikten zeven kano's, Waka genoemd, het land om er zich te vestigen. Dit konvooi van zeven kano's wordt ook wel de Grote Vloot genoemd. Deze kano's spelen een belangrijke rol in de Maori-cultuur. Tegenwoordig zijn er diverse wetenschappers die bovenstaande theorie tegenspreken, maar het is deze legende/historie waar de Maori zelf aan vasthouden.

Nieuwe Wereld, Nieuwe Cultuur

Het zijn de zeven waka waar de huidige Maori hun afstamming aan ophangen. De zeven kano's hebben elk een naam: Aotea, Arawa, Tainui, Kurahaupo, Takitimu, Horouata, Tokomaru en Maatuta. Het woord waka kan zowel kano betekenen als afstammeling van een kano, afhankelijk van de context. De eerste plek die waarschijnlijk werd aangedaan was Te Waipounamu oftewel het Zuidereiland, maar na diverse ontdekkingstochten vestigden de meeste migranten zich aan de oostkust van Te-ika-o-Maui, het Noordereiland. Dit gebied had een milder klimaat dan de rest van de eilanden. Voor de nieuwe migranten was de overgang naar een harder klimaat niet makkelijk, daarbij waren er nauwelijks zoogdieren waar op gejaagd kon worden. Doordat de afstand tussen Nieuw-Zeeland en de rest van de Pacific zo groot was ontwikkelde zich al snel een totaal nieuwe cultuur. De eerste migranten leefden met name van de jacht op vogels en vissen en verzamelen. Na enige aanpassingen aan de nieuwe wereld nam de bevolking al snel in aantal toe, wat leidde tot de eerste gevallenv an hongersnood, waardoor de bewoners gedwongen werden zich met landbouw bezig te gaan houden. Hierbij was vooral de zoete aardappel of kumara van groot belang, die de migranten nog uit de oude wereld hadden meegebracht. De zoete aardappel was vooral in het noorden van het land een succes, in de andere delen was men aangewezen op jacht en visvangst. De eerste bewoners hadden zich in kleine, onbeschermde dorpen gevestigd, kainga genaamd en er ontstonden stamverbanden. Degenen die de diverse kano's hadden bemand splitsten zich op in 'iwi's', stammen, waarbij elke iwi afstamde van een bepaalde persoon die op een van de waka naar Nieuw-Zeeland was gekomen. Ook ontstonden de eerste conflicten, waardoor de dorpen zich moesten verdedigen, wat tot versterkte dorpen en forten leidde, met pallisades, de zogenaamde Pa. De iwi splitsten zich in hapu (subdivisisies van de stammen) en whanau, wat een familieverband betekende. Daarbij werd de rang van iemand steeds belangrijker, naast de directe afstamming. Het leven in elke Pa of dorp speelde zich af rond de Marae, een ontmoetingsplek waar de geesten van de voorouders zich bevonden. Tot op de dag van vandaag spelen de Marae een belangrijke rol bij de Maori's.

De Komst van de Pakeha

De intensieve manier waarop de Maori's met hun land omgingen leidde er toe dat een groot deel van het oorspronkelijke bos verdween en veel vogels, waarop intensief gejaagd werd uitstierven (waaronder de Moa). Veel van de oorspronkelijke vogels, zoals de Moa, konden niet vliegen, wat de jacht op hen betrekkelijk eenvoudig maakte. Vissen en het verzamelen van schelpdieren werd steeds belangrijker als manier om in het levensonderhoud te voorzien. Hoewel de Maori's tot de komst van de blanken in het stenen tijdperk verkeerde, was hun cultuur hoog ontwikkeld, met als hoogtepunten snijwerk en tatoueren. Het was de Nederlander Abel Tasman die Nieuw-Zeeland ontdekte in 1642, maar het was kapitein Cook die de eilanden in kaart bracht vanaf 1769, tijdens drie uitgebreide reizen door het gebied. De komst van de Pakeha of blanken leidde tot botsingen tussen twee totaal verschillende culturen en leidde tot een flink aantal doden bij beide partijen. Kapitein Cook was onder de indruk van de Maori's, maar zijn rapporten leidden niet direct tot de komst van golven migranten. De eerste migranten die naar Nieuw Zeeland kwamen waren walvis-en zeehonden jagers. Dit leidde langzaam tot het ontstaan van kleine nederzettingen aan de kust, waar handel werd gedreven tussen de Maori's en de Pakeha. De eerste grotere nederzetting was Kororareka (tegenwoordig Russel) en dit werd het centrum van de walvisvaart en de grootste haven. Interessant hierbij is dat de eerste migranten gedwongen waren om de taal van de Maori te leren, het waren de Maori die de overhand hadden in deze periode. Inmiddels hadden zich ook missionarissen in Nieuw Zeeland gevestigd en werden de eerste scholen gesticht, een nieuwe fenomeen voor de Maori.

Het Verdrag van Waitangi

Er waren echter spanningen tussen de diverse groepen en dit leidde tot het Verdrag van Waitangi (Treaty of Waitangi) in 1840, wat de opmars was voor de stichting voor het moderne Nieuw Zeeland. Dit verdrag was een typisch staaltje van kolonialisme, waarbij het verdrag op dusdanige wijze was vertaald, dat de Maori's veelal niet in de gaten hadden dat het gevolg zou zijn dat ze hun land kwijt raakten. Hen was verzekerd dat dit niet zou gebeuren, in tegendeel, men verwachtte dat de bescherming van de Britse koningin zou betekenen dat ze beschermd waren tegen de handelaren, zeelui en ontsnapte gevangenen uit Australië. De beloften werden al snel gebrokken en schepen vol migranten zetten voet aan wal in Nieuw Zeeland. Dit leidde in 1845 tot een opstand onder leiding van Hone Heke, een Maori chief. Dit was de aanzet tot wat later de New Zealand Wars werden genoemd, of ook wel de Land Wars of Maori Wars. In 1846 werd Hone Heke verslagen, maar raciale spanningen bleven bestaan en de Maori's weigerden hun land te verkopen aan de Pakeha. In 1858 werd chief Wherowhero door diverse stammen tot koning uitgeroepen, dit als symbool voor eenheid van de Maori's. In 1860 brak opnieuw oorlog uit en een groot deel van het Noordereiland leed hier onder tot 1872, toen de Maori chief Te Kooti zich terugtrok in een afgelegen deel van het eiland. De Maori waren in deze periode sterk verzwakt, zowel door de oorlog als door ziekten die de Pakeha naar de eilanden hadden gebracht.In 1896 bereikte de Maori-bevolking een dieptepunt, hun aantal was geslonken tot 40.000. De twintigste eeuw bracht hier verandering in en tegenwoordig zijn er naar schatting een half miljoen Maori's in Nieuw Zeeland.